Sodomia
Sodomia – w języku polskim termin określający zoofilię[1]. Określane są nim też zachowania homoseksualne w kontekście historycznym, ponieważ były tak one nazywane w przeszłości[2]. Termin ten miał różne znaczenia w różnych okresach historycznych[3].
W innym ujęciu rzeczownik „sodomici” oznacza mieszkańców Sodomy, biblijnego miasta leżącego nad morzem Martwym. Przypisuje się mu jednak również inne znaczenia, nawiązujące do czynów, jakich mieli się dopuszczać, zgodnie z biblijnym przekazem, mieszkańcy tego miasta. Od średniowiecza „sodomia” oznacza również perwersyjne zachowania seksualne. Takie znaczenie tego terminu wprowadził średniowieczny pisarz Piotr Damiani[4]. Autor Słownika Biblii, W.R.F. Browning, zaznacza, że o Sodomie mówiło się jako o miejscu wielkiej niegodziwości, w jakim dochodziło do prób zbiorowego gwałtu i że nie istnieją żadne racjonalne świadectwa traktujące o jakimkolwiek związku miasta z upowszechnionym dziś pojęciem „przestępstw sodomii”, czyli pejoratywnym określeniem aktów homoseksualnych[5]. Jednak redakcja Biblii Tysiąclecia interpretuje zachowanie mieszkańców Sodomy względem gości Lota jako mające charakter homoseksualny[6].
Źródła biblijne
edytujOpis wydarzeń
edytujHistoria zniszczenia Sodomy i Gomory została opisana w Księdze Rodzaju w rozdziałach 18-19. Bóg informuje Abrahama o zamiarze zbadania pogłosek o „występkach” mieszkańców tych miast[7]. Bóg posyła w tym celu do Sodomy aniołów.
W bramie miasta aniołowie zostali powitani przez Lota, który zaprosił ich do swojego domu[8]. Mieszkający w Sodomie mężczyźni otoczyli dom domagając się przyprowadzenia gości Lota, by mogli odbyć z nimi stosunek seksualny[9]. Lot zaproponował mężczyznom wydanie im swoich dziewiczych córek, jako że aniołowie byli jego gośćmi[10]. Pod wpływem wydarzeń aniołowie poprosili o wyprowadzenie przez Lota jego bliskich z Sodomy, gdyż Bóg zamierza zniszczyć miasto[11], co ostatecznie uczynił[12], ocalając wyłącznie Lota i jego rodzinę[13].
Interpretacja zachowania mieszkańców Sodomy
edytujMotyw Sodomy i Gomory należy do najczęściej pojawiających się w Biblii[14][15][16][17][18][19][20][21][22][23][24][25][26][27][28][29][30][31][32][33][34]. Różne fragmenty Pisma Świętego wspominają je m.in. w kontekście: niegościnności, nieobyczajnej seksualności, bądź zaprzestania oddawania Bogu czci w należyty sposób. Dla przykładu prorok Ezechiel przywołuje Sodomę, aby ostrzec zarówno przed grzechami niesprawiedliwości społecznej, jak i niezgodnej z biblijnymi nakazami seksualności[24].
Sodomia jako niegościnność
edytujNapastliwa i pogardliwa postawa mieszkańców Sodomy jest antytezą gościnnej postawy Abrahama opisanej w 18. rozdziale Księgi Rodzaju. Wszyscy Sodomici są ukazani jako całkowite przeciwieństwo gościnności Abrama. Przybywających do miasta aniołów powitał wyłącznie Lot, który nie pochodził z tego miasta. Sodomici swoją postawą okazali brak gościnności wobec Lota oraz, przede wszystkim, wobec przybyszów, dążąc do gwałtu. W sposób dramatyczny waga gościnności ujawnia się, gdy Lot dla ochrony przybyszów jest gotów poświęcić swoje córki. Tekst biblijny nie pochwala decyzji Lota, lecz daje nam do zrozumienia, że wartość gościnności przewyższała w ówczesnych warunkach społeczno-kulturowych godność kobiet[35]. Zdaniem autorów[36] fakt, że zniszczenie Sodomy i Gomory było konsekwencją braku gościnności, jest zgodnym wnioskiem egzegetów.
W Ewangeliach św. Łukasza i Mateusza motyw zniszczenia Sodomy i Gomory pojawia się w kontekście groźby wobec niegościnnych miast, które odrzuciły posłańców Dobrej Nowiny[27][28][29]. Mieszkańcy Sodomy dopuszczali się licznych grzechów, jednakże większy grzech popełniają ci, którzy odrzucają Królestwo Boże. Problemem nie była sodomia rozumiana tradycyjnie jako homoseksualizm, a sodomia wyrażająca się w niegościnności[37].
Sodomia jako usiłowanie homoseksualnego gwałtu
edytuj
W przytoczonej opowieści mieszkańcy Sodomy nie kryli swoich jednoznacznie seksualnych zamiarów. Choć większość polskich przekładów Biblii wymienia w tym kontekście niejednoznaczne, eufemistyczne określenia stosunku płciowego[38], to tekst hebrajski używa w tym miejscu pojęcia poznać (jdʻ)[potrzebny przypis], które generalnie opisuje pożycie małżeńskie[potrzebny przypis] (zob. Rdz 4,1,17,25; Sdz 11,39 i Łk 1,34). Wątpliwości co do charakteru tych kluczowych słów rozwiewa rozwój akcji. Lot w odpowiedzi na żądanie sodomitów jest gotów dla obrony gości oddać swoje córki, wspominając fakt ich dziewictwa[39]. Aniołowie nie wyrazili ochoty na współżycie z mieszkańcami Sodomy oraz bronili się[40].
Goście Lota byli aniołami. Zgodnie z angelologią anioły nie mają płci[41]. Tym niemniej w wielu polskich przekładach Biblii aniołowie są opisani jako mężczyźni[42]. Zachowanie mieszkańców Sodomy wobec gości Lota interpretuje się[kto?] zatem jako homoseksualne.
Sodomę w kontekście nieobyczajnej seksualności wspomina również autor księgi Jeremiasza[20], drugiego listu św. Piotra[32] oraz listu św. Judy[33].
Sodomia jako bezbożność
edytuj
W Księdze Powtórzonego Prawa Sodoma i Gomora jest paradygmatem bałwochwalstwa. Los, jaki spotkał te miasta, pełni rolę ostrzeżenia dla ludu Bożego wszystkich czasów. Autor natchniony wyjaśnia przyczynę kary spadającej na Izrael wyznawaniem innych bogów[14].
Izajasz nazywa przywódców Izraela wodzami sodomskimi, ponieważ nie liczą się z prawem Bożym koncentrując się na zewnętrznych rytuałach. Prorok poucza ich, że powinni troszczyć się o sprawiedliwość społeczną[17]. W tradycji prorockiej grzechy Sodomy i Gomory są synonimem niesprawiedliwości społecznej panującej w Izraelu i zapowiadają nadchodzącą karę[potrzebny przypis].
Sodoma i Gomora w pismach Ojców Kościoła
edytujOrygenes w swojej homilii do Księgi Rodzaju: Słuchajcie tego wy, którzy zamykacie swoje domy dla gości! Słuchajcie tego wy, którzy stronicie od podróżnego jako wroga! Lot żył wśród Sodomitów. Nie czytamy o żadnych innych jego dobrych uczynkach: (…) uniknął płomieni, uniknął ognia tylko dzięki jednej rzeczy. Otworzył dom swój dla gości. Aniołowie weszli do gościnnego domostwa; płomienie wtargnęły do domów zamkniętych dla gości (Homilie o Księdze Rodzaju XII, s.188–189). Również Jan Chryzostom w Homiliach na Księgę Rodzaju dostrzega grzech mieszkańców Sodomy w braku gościnności.
Św. Augustyn w swoich Wyznaniach utożsamia sodomitów z homoseksualizmem, a ten z grzechem przeciwko naturze (III, 8). Podobnie czyni to w Państwie Bożym (16,30).
Grzech sodomii wśród duchownych potępiony został w oficjalnych dokumentach papieża św. Piusa V.[43]
Alternatywne interpretacje pojęcia „sodomii”
edytuj W języku angielskim słowo ang. sodomy najczęściej oznacza stosunek analny[44][45], ale także seks oralny lub stosunek seksualny ze zwierzęciem[46], w tym synonim słowa ang. bestiality[47][48], oraz może też oznaczać każdy seks nie służący prokreacji[49][50][51]. Tak zwane ustawy o sodomii penalizowały wszystkie powyższe zachowania na terenie wielu krajów[52]. W praktyce, przepisy zakazujące sodomii rzadko były egzekwowane w stosunku do par heteroseksualnych i w większości przypadków były stosowane przeciwko osobom homoseksualnym[53].
W niektórych tekstach popularyzatorskich grzech sodomitów jest rozumiany jako grzech rozwiązłości płciowej[54][55][56][57]. Inni publicyści, na podstawie badań historyczno-krytycznych oraz danych biblijnych i patrystycznych, w przewinieniu biblijnych Sodomitów dostrzegają nie tyle kwestie seksualne, co problem niegościnności. Zdaniem autorów, w ówczesnej kulturze bliskiego wschodu gościnność była bardzo istotną cnotą, a wykroczenia przeciw niej aktem dogłębnie niemoralnym[58][59].
Dawniej termin sodomia stosowano w znaczeniu homoseksualizm. Współcześnie jest on tak stosowany przez środowiska nieprzychylne koncepcji praw osób LGBT[60]. Katechizm Kościoła Katolickiego w punkcie 2357, wykładając naukę Kościoła Katolickiego na temat homoseksualizmu, nie stosuje tego terminu[61].
Przypisy
edytuj- ↑ sodomia – Słownik języka polskiego PWN.
- ↑ Rodzoch-Malek 2012 ↓, s. 60.
- ↑ Rodzoch-Malek 2012 ↓, s. 56.
- ↑ Janusz Lemański, Księga Rodzaju, Nowy Komentarz Biblijny, T I, cz. 2, Częstochowa 2014, s. 392.
- ↑ W.R.F. Browning: A Dictionary of the Bible. przeł. Stanisław Slawik. 1996, s. 194–195, 472. ISBN 83-7391-319-X. (pol.).
- ↑ Bartek Kazmierczak, Biblia Tysiąclecia – Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu – Rdz 19 [online], Przypisy w opisie zachowania mieszkańców Sodomy odwołują się do innych miejsc w Biblii, które wyraźnie mówią o stosunkach płciowych między dwoma mężczyznami., biblia.deon.pl [dostęp 2018-09-11], Cytat: Surową ocenę tego zboczenia zob. Kpł 18,22; Kpł 20,13; Rz 1,26n; 1 Kor 6,9; 1 Tm 1,10.
- ↑ Rdz 18,20-21 w przekładach Biblii.
- ↑ Rdz 19,1-2 w przekładach Biblii.
- ↑ Rdz 19,4-5 w przekładach Biblii.
- ↑ Rdz 19,7-8 w przekładach Biblii.
- ↑ Rdz 19,12-14 w przekładach Biblii.
- ↑ Rdz 19,24-25 w przekładach Biblii.
- ↑ Rdz 19,29 w przekładach Biblii.
- ↑ a b Pwt 29,22-25 w przekładach Biblii.
- ↑ Pwt 32,32 w przekładach Biblii.
- ↑ Ps 11,6 w przekładach Biblii.
- ↑ a b Iz 1,10-17 w przekładach Biblii.
- ↑ Iz 3,9 w przekładach Biblii.
- ↑ Iz 13,19 w przekładach Biblii.
- ↑ a b Jr 23,14 w przekładach Biblii.
- ↑ Jr 49,18 w przekładach Biblii.
- ↑ Jr 50,40 w przekładach Biblii.
- ↑ Lm 4,6 w przekładach Biblii.
- ↑ a b Ez 16,49-50 w przekładach Biblii.
- ↑ Am 4,11 w przekładach Biblii.
- ↑ So 2,9 w przekładach Biblii.
- ↑ a b Mt 10,14-15 w przekładach Biblii.
- ↑ a b Mt 11,23 w przekładach Biblii.
- ↑ a b Łk 10,12 w przekładach Biblii.
- ↑ Łk 17,28-29 w przekładach Biblii.
- ↑ Rz 9,29 w przekładach Biblii.
- ↑ a b 2P 2,6-7 w przekładach Biblii.
- ↑ a b Jud 1,7 w przekładach Biblii.
- ↑ Ap 11,8 w przekładach Biblii.
- ↑ Biblia Tysiąclecia – Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu – Rdz 19, Przypisy, Pallotinum, 2003 [dostęp 2019-07-20], Cytat: Propozycja Lota jest, oczywiście, niemoralna; odzwierciedla ona prymitywną moralność ówczesną, według której prawo gościnności wyżej ceniono niż cześć kobiety (por. Rdz 12,13).
- ↑ Bibliografia, zob. J. Lemański, Księga Rodzaju, T I, cz. 2 s. 392. Zob. także, C. di Sante, Lo straniero nella Bibbia, Cinisello Balsamo 2012, s. 18.
- ↑ C. di Sante, Lo straniero nella Bibbia, Cinisello Balsamo 2012, s. 18.
- ↑ Rdz 19,5 w przekładach Biblii.
- ↑ Rdz 19,8 w przekładach Biblii.
- ↑ Rdz 19,9-11 w przekładach Biblii.
- ↑ Natura aniołów. W: Siergiej Bułgakow: Drabina Jakubowa. Warszawa: Fronda-Apostolicum, 2005, s. 189. ISBN 83-60335-15-X.
- ↑ Rdz 19,10 w przekładach Biblii.
- ↑ Potępienie grzechu sodomii (tzw. „homoseksualizmu”) w oficjalnych dokumentach papieża św. Piusa V [online], isokolka.eu [dostęp 2023-06-16] (pol.).
- ↑ SODOMY – meaning in the Cambridge English Dictionary [online], dictionary.cambridge.org [dostęp 2019-06-22] (ang.).
- ↑ Sodomy definition and meaning – Collins English Dictionary [online], collinsdictionary.com [dostęp 2019-06-22] (ang.).
- ↑ Definition of SODOMY [online], merriam-webster.com [dostęp 2019-06-22] (ang.).
- ↑ Definition of sodomy – Dictionary.com [online], dictionary.com [dostęp 2019-06-22] (ang.).
- ↑ Definition of bestiality – Dictionary.com [online], dictionary.com [dostęp 2019-06-22] (ang.).
- ↑ Shirelle. Phelps, World of criminal justice, Detroit: Gale Group, 2002, s. 686, ISBN 978-1-84972-088-5, OCLC 436845209 [dostęp 2019-06-22].
- ↑ Scheb i inni, Criminal law and procedure, wyd. 7th ed, Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning, 2011, s. 185, ISBN 978-0-495-80981-4, OCLC 401166741 [dostęp 2019-06-22].
- ↑ David E. Newton, Gay and lesbian rights. A reference handbook, wyd. 2nd ed, Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO, 2009, s. 85, ISBN 978-1-59884-307-1, OCLC 707078768 [dostęp 2019-06-22].
- ↑ Colin. Sumner, The Blackwell companion to criminology, Malden, Mass.: Blackwell Pub, 2004, s. 310–320, ISBN 1-4051-2876-3, OCLC 56588239 [dostęp 2019-06-22].
- ↑ Andrew Sullivan, Unnatural Law, „The New Republic”, 27 marca 2003, ISSN 0028-6583 [dostęp 2019-06-22] [zarchiwizowane z adresu 2010-07-02], Cytat: Since the laws had rarely been enforced against heterosexuals, there was no sense of urgency about their repeal.
- ↑ Tomasz Terlikowski: Ks. Kieniewicz: Parada Równości jednoznacznie promuje sodomię. Fronda, 2012-06-04. [dostęp 2012-06-05].
- ↑ Krzysztof Różański. Grzech Sodomy. „Przewodnik Katolicki”. 37, 2008-07-24.
- ↑ Siedem grzechów seksualnych sodomii według Biblii [online], fronda.pl [dostęp 2019-07-24] (pol.).
- ↑ Piotr (nauki historyczne). Lewandowski, Grzech sodomii w przestrzeni politycznej, prawnej i społecznej Polski nowożytnej, [Będzin]: Wydawnictwo Internetowe E-bookowo, 2014, ISBN 978-83-7859-423-9, OCLC 947778198 [dostęp 2019-07-24].
- ↑ DEON.pl, Kim tak naprawdę są sodomici?, „DEON.pl” [dostęp 2017-10-25] (pol.).
- ↑ M. Rychert, Sodomia niegościnności, „Tygodnik Powszechny”, 50/2017, 6 grudnia 2017 [dostęp 2018-08-14] (pol.).
- ↑ Jagoda Rodzoch-Malek, W jaki sposób mówi się w polszczyźnie o homoseksualizmie i osobach homoseksualnych? Analiza leksyki na podstawie danych leksykograficznych i tekstowych [online], 2012 [dostęp 2018-09-11] (pol.).
- ↑ Mirosław Baranowski (red.), Katechizm Kościoła Katolickiego, Wydanie internetowe dostępne w serwisie OPOKA, Pallottinum, 1994 [dostęp 2018-08-14].
Bibliografia
edytujJagoda Rodzoch-Malek: W jaki sposób mówi się w polszczyźnie o homoseksualizmie i osobach homoseksualnych? Analiza leksyki na podstawie danych leksykograficznych i tekstowych. Warszawa: Repozytorium Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. [dostęp 2021-02-19]. (pol.).