Sepiolit
Sepiolit (pianka morska, pierre de savon Maroc[1]) – minerał z gromady krzemianów, zaliczany do minerałów ilastych. Minerał pospolity, szeroko rozpowszechniony w niektórych rejonach Ziemi[2].
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Inne nazwy |
pianka morska, Pietra sapo, Pierre de Savon Maroc |
|---|---|
| Skład chemiczny |
uwodniony krzemian magnezu |
| Twardość w skali Mohsa |
2–2,5 |
| Przełam |
muszlowy |
| Pokrój kryształu |
włoskowy |
| Układ krystalograficzny |
rombowy |
| Gęstość minerału |
2,08 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
biała, białoszara, żółtawa lub zielononiebieska, najczęściej biała o żółtawym lub czerwonawym zabarwieniu |
| Rysa |
biała |
| Połysk |
matowy |
| Inne |
nieprzezroczysty |
Nazwa pochodzi od gr. sepia = mątwa i lithos = skała, kamień i nawiązuje do wewnętrznej muszli mątwy, do której minerał jest podobny.
Charakterystyka
edytujWłaściwości
edytujMinerał nieprzezroczysty, odporny na ciepło, biały, o strukturze porowatej, podobny do gliny, twardniejący po wyschnięciu.
Tworzy drobne kryształy o pokroju włoskowym. Występuje w skupieniach porowatych o budowie ziarnistej, gruzełkowej; włóknistej – sepiolit azbestopodobny; spilśnionej – tzw. wełna górska. Tworzy także formy skrytokrystaliczne (zbite, ziemiste). Jest miękki, krajalny, przeświecający, przywiera do wilgotnych powierzchni. Czasami zawiera znaczne domieszki niklu (sepiolit niklowy) lub żelaza (sepiolit żelazowy – ksylotyl).
Występowanie
edytujSepiolit jest produktem przeobrażenia serpentynitów w trakcie procesów wietrzeniowych i hydrotermalnych. Czasami spotyka się go wśród skał osadowych pochodzenia jeziornego i osadów głębokomorskich. Zawiera 63,3% związków krzemu, 27,4% związków magnezu i 9,3% wody.
Największe i najlepsze na świecie złoża sepiolitu znajdują się w Turcji, niedaleko miasta Eskişehir, w mniejszych ilościach występuje w Niemczech, Czechach, Bośni i Grecji. Występuje także w Maroku, USA i Hiszpanii.
W Polsce w niewielkich ilościach występuje w Sudetach w okolicach Kamiennej Góry, w Masywie Ślęży – tworzy żyły z magnezytem, opalem, chalcedonem, chryzoprazem; występuje też w melafirach koło Krzeszowic.
Zastosowanie
edytuj
- w elektrotechnice[2]
- w farmacji[2]
- do wyrobu przedmiotów dekoracyjnych i użytkowych (np. fajek, drobnych ozdób i biżuterii)[1]
- produkcji środków czyszczących[2]
- jako żwirek dla kotów czy piasek kąpielowy dla szynszyli
- dodatek technologiczny do pasz zarejestrowany w UE jako (E-562), dodatek przeciwzbrylający, dodatek reologiczny stosowany do płynów przy pojeniu świń i bydła domowego
- jako absorbent: wycieków przemysłowych i chemikaliów, w oczyszczalniach jako absorbent toksyn
- do kontroli (stabilizacji) wilgotności
- jako dodatek konstrukcyjny (m.in. cementy, tynki)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Mohsen Manutchehr-Danai: Dictionary of Gems and Gemology. Springer Science & Business Media, 2013, s. 423. ISBN 978-3-662-04288-5. [dostęp 2017-04-17].
- ↑ a b c d Jerzy Żaba, Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Chorzów: Wydawnictwa Videograf, 2014, s. 391, ISBN 978-83-7835-297-6 [dostęp 2024-04-02] (pol.).
Zobacz też
edytujLinki zewnętrzne
edytuj- Sepiolite Mineral Data. Webmineral.com. [dostęp 2017-02-28].