Przebijalność pocisku
Przebijalność pocisku – zdolność pocisku do przebicia przeszkody lub wniknięcia w nią na określoną głębokość. Zależy zarówno od właściwości pocisku (kształtu, materiału z jakiego został wykonany, konstrukcji, typu zapalnika), właściwości przeszkody, energii pocisku i kąta uderzenia o przeszkodę. Szczególnie ważna jest prędkość pocisku, nawet w przypadku takiej samej energii kinetycznej[1].
Określana jest zazwyczaj doświadczalnie[1]. Podaje się ją najczęściej w postaci tabeli odległość-grubość, dla rozmaitych materiałów i kątów uderzenia. Przykładowo, pełnokalibrowy pocisk armaty PaK 38, przy strzelaniu do płyty nachylonej pod kątem 60°, z odległości 100 m przebijał 67 mm pancerza, z 500 m – 57 mm, z 1000 m – 44 mm, a z 1500 m – 34 mm[2].
Niektóre pociski – przeciwpancerne – konstruuje się tak, by zmaksymalizować ich zdolność przebijania przeszkód[1]. Pełnokalibrowe pociski ze względu na duże opory powietrza zmniejszające ich prędkość (co za tym idzie – energię kinetyczną) osiągały przebijalność ok. 1–3 kalibrów[3]. Z tego względu wprowadzono pociski podkalibrowe i ich szczególny podtyp, o dużej przebijalności - podkalibrowe pociski stabilizowane brzechwowo. Mają one kształt wydłużonej strzały (stosunek długości do średnicy ponad 10:1), co zmniejsza ich opory powietrza; osiągają prędkość 1500–1700 m/s i wolno ją tracą. Wykonuje się je z bardzo ciężkich metali (np. ze zubożonego uranu), przez co mają znaczną masę. Kombinacja masy i prędkości przekłada się na dużą energię kinetyczną, która jest jedynym czynnikiem rażącym[a], ponieważ nie posiadają one ładunku wybuchowego. Ich rdzenie i kształt dopracowuje się więc tak, by maksymalnie ją wykorzystać[3].
Innym typem są pociski kumulacyjne, osiągające przebijalność wielokrotnie większą od kalibru głowicy dzięki temu, że przebicia dokonuje strumień upłynnionego metalu z wkładki kumulacyjnej, której kształt koncentruje energię wybuchu w jednym punkcie, a nie sam pocisk, którego prędkość nie odgrywa większej roli. Pocisk niemieckiego granatnika Panzerschreck osiągał przebijalność rzędu 210 mm stali przy kalibrze broni 88 mm, mimo niskiej prędkości[4]. Współczesne pociski kumulacyjne osiągają przebijalność 6–7 razy większą niż ich kaliber, a dążąc do jej zwiększenia poszukuje się silniejszych materiałów wybuchowych o jak największej prędkości detonacji[3]. Ponieważ w momencie trafienia strumieniem kumulacyjnym pancerz też przechodzi w stan quasi-ciekły, żeby zmniejszyć przebijalność pocisków kumulacyjnych używa się do opancerzania materiałów odpornych na płynięcie, o wysokiej temperaturze topnienia[3]
Konstruuje się też pociski o specjalnie niskiej przebijalności (np. z PCW lub w postaci woreczka ze śrutem, rozpłaszczającego się na celu), które mają obezwładnić, ale nie poważnie zranić czy zabić. Taka amunicja niepenetrująca, jeden z rodzajów tzw. broni nieśmiercionośnej jest wykorzystywana m.in. przez policję[5].
Uwagi
edytuj- ↑ W przypadku uranu, ze względu na znaczną piroforyczność tego materiału, dodatkowym czynnikiem rażącym wnętrze pojazdu jest ulegający samozapłonowi metal pocisku, ale następuje to po przebiciu pancerza; zapalanie się uranu nie jest czynnikiem rażącym pancerz i nie ma znaczenia dla przebijalności pocisku.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Przebijalność pocisku. W: Stanisław Torecki: 1000 słów o broni i balistyce. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982, s. 178. ISBN 83-11-06699-X.
- ↑ Christian Ankerstjerne: Armour penetration table. [w:] Panzerworld – Germany's weapons and Panzer of World War II [on-line]. 22-12-2010. [dostęp 2011-02-10]. (ang.).
- ↑ a b c d Igor Witkowski: Czołgi świata. Warszawa: WIS, 1993, s. 13-18.
- ↑ Chant 2004 ↓, s. 182.
- ↑ Chant 2004 ↓, s. 239.
Bibliografia
edytuj- Chris Chant: Small Arms. Leicester: Silverdale Books Ltd, 2004. ISBN 1-85605-790-9.