Plaża
Plaża – pas nadbrzeżny pokryty materiałem sypkim: piaskiem, żwirem bądź ich mieszaniną, leżący nad brzegiem zbiorników wodnych[1].
Plaże są wykorzystywane jedynie w celach rekreacyjno-wypoczynkowych, gdyż ze względu na nieurodzajność i niestabilność oraz możliwość zalania inna działalność gospodarcza jest niemożliwa.
Plaże często są mylone z leżącymi za wałem burzowym wydmami, na które podczas sztormów woda ze zbiornika nie sięga.
Części składowe
edytujPlaża dzieli się na trzy części, patrząc kolejno od strony zbiornika[1]:
- strefa zmywania – miejsce, gdzie w normalnych warunkach dochodzi do cyklicznego zalewania przez fale,
- wał brzegowy – podłużny wał pomiędzy strefą zmywania a tarasem burzowym,
- taras burzowy – zasadnicza część plaży zalewana podczas sztormów.
Powstawanie plaży
edytujPlaża powstaje na skutek akumulacji piasku i żwiru na nabrzeżu oraz rzadziej na skutek erozji klifów[2]. Plaże powstają również w sposób antropogeniczny poprzez nawiezienie piasku na nabrzeże; zabieg ten jest dość drogi i stosowany wyłącznie jeśli w okolicy brakuje plaż[3].
Wykorzystanie gospodarcze
edytujPlaże są wykorzystywane jedynie w celach rekreacyjno-wypoczynkowych[3]. Wszelka inna działalność (rolnicza lub przemysłowa) na terenie plaży nie może być realizowana ze względu na małą stabilność gruntu, całkowity brak żyzności gruntu oraz zalewanie podczas sztormów[1]. Swoistą namiastką działalności gospodarczej jest zbieranie bursztynu[4].
Przyroda
edytuj
W krajach Unii Europejskiej przyroda plaż podlega ochronie na mocy dyrektywy siedliskowej, gdyż wytwarzają się na nich siedliska przyrodnicze wymagające ochrony w sieci Natura 2000 – kidzina na brzegu morza (typ siedliska nr 1210)[4] oraz inicjalne stadia nadmorskich wydm białych w górnej części plaży i jej pograniczu ze strefą wydm (typ siedliska nr 2110)[5]. Kidzina mimo braku gleby jest stosunkowo żyznym siedliskiem, zwłaszcza zasobnym w azot, ze względu na rozkładające się szczątki organizmów (drewno, glony, tzw. trawa morska) nanoszonych przez fale i wiatr[4]. Dla siedlisk tych charakterystyczna jest efemeryczność, na co składają się czynniki ludzkie (rozdeptywanie, grabienie lub bronowanie, zabiegi hydrotechniczne) i naturalne. Szczególnie duży wpływ na sezonową przebudowę siedliska mają zimowe sztormy[4][5]. Takie warunki pozwalają na wykształcenie się specyficznych zbiorowisk roślinnych tworzonych przez rośliny słonolubne, nierzadko azotolubne, o krótkim cyklu życiowym (np. łoboda nadbrzeżna) lub o systemie korzeni i pędów pozwalającym na odrastanie po przysypaniu przez piasek (np. honkenia piaskowa[6]).
Z punktu widzenia turystyki kidzina jest traktowana jak skupisko śmieci, przez co na użytkowanych rekreacyjnie plażach nie jest chroniona, lecz usuwana. Specjalnej ochronie podlega jedynie w rezerwatach[4]. Również różnego typu zabiegi techniczne mające na celu ochronę brzegów przed erozją morską (abrazją) i wiatrową, prowadząc do stabilizacji warunków, niszczą naturalne siedlisko[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Leszek Lindner (red.): Czwartorzęd. Warszawa: PAE, 1992, s. 183. ISBN 83-85636-01-3.
- ↑ Leszek Lindner (red.): Czwartorzęd. Warszawa: PAE, 1992, s. 186. ISBN 83-85636-01-3.
- ↑ a b An artificial beach 300 meters from the real thing Gadling.com. Gadling.com. [dostęp 2010-07-05]. (ang.).
- ↑ a b c d e Jacek Herbich: 1210 – Kidzina na brzegu morskim. W: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 1: Siedliska morskie i przybrzeżne, nadmorskie i śródlądowe solniska i wydmy. Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 65–68. ISBN 83-86564-43-1.
- ↑ a b c Anna Namura-Ochalska: 2110 – Inicjalne stadia nadmorskich wydm białych. W: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 1: Siedliska morskie i przybrzeżne, nadmorskie i śródlądowe solniska i wydmy. Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 120–127. ISBN 83-86564-43-1.
- ↑ Magdalena Ziarnek, Serwis botaniczny: Honkenia piaskowa [online] [dostęp 2010-07-24] [zarchiwizowane z adresu 2012-01-21] (pol.).