Moluki
Moluki (Wyspy Korzenne, indonez. Kepulauan Maluku[1]) − grupa wysp we wschodniej części Archipelagu Malajskiego, wchodząca w skład Indonezji. Otoczone są wodami mórz Banda, Seram, Moluckiego, Halmahera i Arafura[2]. Największymi wyspami są Halmahera, Seram (Ceram) i Buru[3].
| |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Archipelag | |
| Wyspy | |
| Powierzchnia |
78 897 km² |
| Populacja (2010) • liczba ludności |
|
Mapa Położenie wysp na mapie Indonezji | |
Położenie na mapie Indonezji  | |
 3°15′00″S 130°12′00″E/-3,250000 130,200000
| |
Większość wysp ma charakter górzysty, trzęsienia ziemi są częste, a na kilku wyspach znajdują się aktywne wulkany. W ciągu roku występują duże (2000–3800 mm) opady. Niektóre obszary wciąż pokrywają lasy deszczowe. Wyspy zajmują powierzchnię 78 897 km², z czego ponad 80% to obszary leśne. Wyspy zamieszkuje około 2,6 mln osób (2010); ludność zróżnicowana etnicznie[4]. Główne miasta archipelagu (a zarazem ośrodki administracyjne) to Ambon i Ternate[5].
Lokalne języki Moluków to w większości przedstawiciele rodziny austronezyjskiej[4]. Dużymi grupami etnicznymi są m.in. Ambończycy i Kai (mieszkańcy wysp w środkowo-południowej części archipelagu)[4], a także nieaustronezyjskie ludy północnych Moluków, w tym Ternate, Tidore i Galela[6][7]. Wiele zakątków Moluków (zwłaszcza obszary nadbrzeżne) zamieszkuje ludność zwana Buton, która przybyła z rejonu wyspy Buton u wybrzeży Celebesu[8]. W ośrodkach miejskich istnieją skupiska ludności pochodzenia chińskiego[4].
Wyspy są ważnym regionem upraw roślin dostarczających przypraw korzennych, stąd ich nazwa Wyspy Korzenne[3], nadana w XIV−XV wieku, gdy zmierzało tam wiele wypraw europejskich. Na wyspach Banda pozyskiwana jest gałka muszkatołowa. Prócz tego uprawia się ryż, palmę kokosową, kukurydzę i kawę. Występuje ropa naftowa, cyna, złoto i węgiel kamienny, ale ich zasoby nie są znaczne.
Pierwotnie nazwa „Moluki” odnosiła się do wysp północnych Moluków (w których skład wchodzą pierwotne Wyspy Korzenne[9]), ale w końcu zaczęto tak określać ogół wysp znajdujących się pomiędzy Celebesem a Nową Gwineą[10]. Obszar Moluków właściwych (stanowiących centrum historycznych sułtanatów Ternate, Tidore, Bacan, Jailolo) pokrywa się z terytorium prowincji Moluki Północne[11].
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Jan Wojnowski (red.), Wielka encyklopedia PWN, t. 18: Mohorovičicia nieciągłość – Niemcy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 20, ISBN 978-83-01-13828-8.
- ↑ Indonesia, an Official Handbook. Jakarta: Department of Information, Republic of Indonesia, 1998, s. 277. (ang.).
- ↑ a b Mbobi 2008 ↓, s. 1309.
- ↑ a b c d Moluccas, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-03-01] (ang.).
- ↑ David T. Hill, Krishna Sen, The Internet in Indonesia’s New Democracy, Abingdon–New York: Routledge, 2005, s. 123, ISBN 0-203-40327-4, OCLC 61273447 [dostęp 2023-03-07] (ang.).
- ↑ Michaił Anatoljewicz Czlenow: Siewierochalmachierskije narody. Bolszaja rossijskaja encykłopiedija. [dostęp 2023-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-20)]. (ros.).
- ↑ Michaił Anatoljewicz Czlenow, Siewierochalmachierskije narody, [w:] Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.), Narody i rieligii mira: encykłopiedija, Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 474, ISBN 5-85270-155-6, OCLC 40821169 [dostęp 2024-08-30] (ros.).
- ↑ Johannes Cornelis Anceaux, Charles E. Grimes, René van den Berg, Wolio, [w:] Darrell T. Tryon (red.), Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1995 (Trends in Linguistics. Documentation 10), s. 573–584, DOI: 10.1515/9783110884012.1.573, ISBN 978-3-11-088401-2, OCLC 896406022 (ang.).
- ↑ Maluku Islands and Papua (North Maluku), [w:] Iem Brown (red.), The Territories of Indonesia, London–New York: Routledge, 2009, s. 175–182, DOI: 10.4324/9780203403013, ISBN 978-1-857-43215-2, ISBN 978-0-203-40301-3, ISBN 978-1-135-35541-8, OCLC 881430426 [dostęp 2024-08-27] (ang.).
- ↑ Friedrich A. Flückiger, Daniel Hanbury, Pharmacographia: A History of the Principal Drugs of Vegetable Origin, Met with in Great Britain and British India, London: Macmillan and Co., 1874, s. 249, OCLC 913465820 [dostęp 2024-08-27] (ang.).
- ↑ Christiaan F. van Fraassen, Review of The World of Maluku; Eastern Indonesia in the Early Modern Period, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 150 (2), 1994, s. 423–426, DOI: 10.1163/22134379-90003090, ISSN 0006-2294, JSTOR: 27864559 (ang.).
Bibliografia
edytuj- E. Mbobi: The Land of Indonesia and East Timor. W: World and Its Peoples: Eastern and Southern Asia. T. 10. New York: Marshall Cavendish, 2008, s. 1302–1311. ISBN 978-0-7614-7643-6. OCLC 80020223. (ang.).