Język hmong
Język hmong – język z rodziny hmong-mien (miao-yao), używany przez Hmongów zamieszkujących Chiny, Tajlandię, Laos i Wietnam. Jest bardzo zróżnicowany dialektalnie, ale poszczególne odmiany są w większości wzajemnie zrozumiałe[1]. Publikacja Ethnologue traktuje go jako tzw. makrojęzyk, grupujący ponad 20 spokrewnionych języków[2]. Według wyd. 22 (2019) łącznie posługuje się nim nieco ponad 7,7 mln ludzi[2].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
7,7 mln | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 5 rozwojowy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-2 | hmn | ||
| ISO 639-3 | hmn | ||
| IETF | hmn | ||
| Glottolog | chua1256 | ||
| WALS | hmo | ||
| SIL | hmn | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Do pocz. lat 50. XX w. funkcjonowały wyłącznie w formie ustnej (choć czasem uważa się, że w odległej przeszłości istniał lokalny system pisma). Rozwój formy pisanej nastąpił wraz z nadejściem misjonarzy i językoznawców zachodnich[1].
Charakterystyka
edytujJęzyk/i hmong należy/-ą do języków tonalnych. W niektórych odmianach tego języka (np. dialekt Białych Hmongów) jest ich osiem. Dla porównania: chiński mandaryński posiada cztery tony, wietnamski sześć, tajski pięć[3]. W alfabecie łacińskim zaadaptowanym na potrzeby języka hmong tony zaznaczane są za pomocą (niewymawianej) spółgłoski na końcu sylaby, np. w odmianie używanej przez Zielonych Hmongów:
- ton wysoki równy: raub „skrobać ziemię”
- ton wysoki opadający rauj „młotek”
- ton średni opadający raug „być zranionym”
- ton średni równy rau „sześć”
- ton średni rosnący rauv „rozpalić ogień”
- ton niski krótki raum „nerka”
- ton niski opadający raus „zmoczyć”[4]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Vang 2016 ↓, s. 312.
- ↑ a b David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Hmong, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
- ↑ Majewicz 1989 ↓, s. 192.
- ↑ Bradley 1991 ↓, s. 116.
Bibliografia
edytuj- Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- David Bradley, Thai Hill Tribes Phrasebook, Lonely Planet, 1991, ISBN 0-86442-131-1 (ang.).
- Christopher Thao Vang, Hmong Refugees in the New World: Culture, Community and Opportunity, Jefferson: McFarland, 2016, ISBN 978-1-4766-6216-9, ISBN 978-1-4766-2262-0 [dostęp 2023-09-21] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Hmong, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-06-08] (ang.).
- Hmong-English-Hmong online dictionary. Freelang. [dostęp 2023-09-21]. (ang.).
- learnhmonglessons: Speak Hmong 101 Lesson 1. YouTube, 2011-01-19. [dostęp 2023-09-21]. (ang.).
- Harmony’s Kids Channel Hmong: hmong alphabets. YouTube, 2010-11-18. [dostęp 2023-09-21]. (ang.).