[go: up one dir, main page]

Izooktan

związek chemiczny

Izooktan (2,2,4-trimetylopentan) – organiczny związek chemiczny, węglowodór należący do alkanów. Jest to rozgałęziony izomer oktanu.

Izooktan
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C8H18

Inne wzory

(CH3)3CCH2CH(CH3)2

Masa molowa

114,26 g/mol

Wygląd

bezbarwna, łatwopalna ciecz[1]

Identyfikacja
Numer CAS

540-84-1

Podobne związki
Podobne związki

oktan

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Właściwości

edytuj

W warunkach standardowych jest to bezbarwna ciecz o gęstości 0,69 g/cm3, lepkości 0,50 mPa·s (w temp. 20 °C) i ciśnieniu pary 54,12 hPa (21 °C). Jest praktycznie bezwonny i nierozpuszczalny w wodzie (0,56 mg/l). Rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych (benzenie, eterze dimetylowym, słabo w etanolu). Łatwopalna. Z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową – dolna granica wybuchowości 1% (według innych źródeł 1,1%), górna granica wybuchowości 6%. Pary są cięższe od powietrza.

Otrzymywanie

edytuj

Jest otrzymywany przez dimeryzację izobutenu w środowisku kwaśnym i poprzez uwodornienie tak powstałego produktu lub przez addycję izobutanu do 2-metylopropenu.

Zastosowania

edytuj

Składnik benzyny i paliw silnikowych. Ponieważ wykazuje stosunkowo niewielką skłonność do detonacji, przyjęto dla izooktanu liczbę oktanową równą 100. Jest stosowany w mieszaninie z heptanem jako paliwo wzorcowe do wyznaczania liczby oktanowej oraz jako dodatek do benzyny w celu podwyższenia liczby oktanowej.

Działanie biologiczne

edytuj

Izooktan działa szkodliwie na organizmy żywe. Zatrucie może nastąpić przez inhalację, drogą pokarmowa lub przez skórę. Opary mogą powodować podrażnienie spojówek, kaszel, duszności, pobudzenie psychoruchowe, senność. W dużych stężeniach wykazuje działanie psychoaktywne. W przypadku połknięcia mogą występować nudności, bóle brzucha, wymioty, biegunka. Zachłyśniecie może wywołać porażenie układu oddechowego i zatrzymanie akcji serca. Długotrwałe skażenie skóry wywołuje pęcherze. Częste narażenie na duże stężenia par izooktanu (powyżej 300 mg/m3) może wywołać problemy z układem nerwowym i zaburzenia pracy serca.

Środki ostrożności

edytuj

Z izooktanem należy postępować jak z benzyną. Przechowywać z dala od źródeł ognia, ciepła i wyładowań elektrostatycznych. W przypadku uwolnienia zebrać za pomocą sorbentów. Jako sorbent można zastosować, specjalne środki dostępne w handlu (używane przez służby ratownicze), piasek, popiół, węglan wapnia, ziemię okrzemkową, w ostateczności trociny lub szmaty. Stosunek masy sorbentów do masy izooktanu powinien wynosić 1:1. Po wchłonięciu izooktanu sorbent zebrać i przekazać do neutralizacji odpowiednim służbom.

Płonący izooktan należy gasić w aparacie tlenowym za pomocą dwutlenku węgla, proszków gaśniczych, piany gaśniczej (średniej lub ciężkiej), prądów rozproszonych wody. Nie wolno bezpośrednio zalewać wodą gdyż izooktan unosi się na powierzchni wody – grozi to rozprzestrzenianiem się pożaru. W przypadku pożaru zbiorniki z izooktanem należy chłodzić rozpyloną wodą.

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.
  2. a b c d Izooktan (nr 360066) w katalogu produktów Sigma-Aldrich (Merck).
  3. a b Izooktan, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-07] (ang.).
  4. a b 2,2,4-Trimetylopentan (nr 360066) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
  5. Izooktan (nr 360066) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych.