Golub
Golub (niem. Gollub) – dzielnica Golubia-Dobrzynia (województwo kujawsko-pomorskie), na prawym brzegu Drwęcy. Dawniej samodzielne miasto, prawa miejskie posiadał w latach 1300–1951, własność królewska, w 1664 roku położony był w starostwie golubskim[1]. W 1951 (de facto 1941) połączony z Dobrzyniem nad Drwęcą utworzył nowe miasto Golub-Dobrzyń[2].
| Dzielnica Golubia-Dobrzynia | |||
 Panorama Golubia: widoczny m.in. zamek, dawny kościół neogotycki (obecnie szkoła), kościół św. Katarzyny, Drwęca | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Miasto | |||
| Data założenia |
1300 | ||
| W granicach Golubia-Dobrzynia |
de facto 1941 / de jure 1951 | ||
| Populacja (2011) • liczba ludności |
| ||
Położenie na mapie Golubia-Dobrzynia  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu golubsko-dobrzyńskiego  | |||
 53°07′00″N 19°03′12″E/53,116667 19,053333
| |||
W 2011 r. miał 1887 mieszkańców[3].
Toponimia
edytujWedług Jerzego Maciejewskiego Golub (dop. Golubia) to nazwa dzierżawcza od imienia Golub (←Gościlub) (dop. Goluba); por. Wrocław (Wrocławia) od Wrocław (Wrocława), Poznań (Poznania) od Poznan (Poznana) itp.[4]
Historia
edytuj- 1254 – pierwsza wzmianka o Golubiu, jako własności biskupów kujawskich
- 1293 – Golub odstąpiony Krzyżakom
- 1300 – założenie krzyżackiego miasta
- 1305–1311 – wzniesienie zamku i ustanowienie komturii
- 1410 – zdobycie przez wojska polskie, bitwa pod murami miasta z wojskami Kawalerów Mieczowych[5]
- 1422 – zdobycie przez wojska polskie (wojna golubska)
- 1460 – zdobycie przez wojska krzyżackie pod dowództwem Bernarda Szumborskiego
- 1462 – zdobycie przez wojska polskie pod dowództwem Ulryka Czerwonki
- 1466 – przyłączony do Polski (Prusy Królewskie) na mocy pokoju toruńskiego jako starostwo niegrodowe
- 1611–1625 – rezydencja Anny Wazówny (siostry Zygmunta III Wazy)
- 1772–1919 – Golub pod zaborem pruskim (1807–1815 w Księstwie Warszawskim)
- od 1900 – połączenie kolejowe z Bydgoszczą i Brodnicą
- pocz. XI 1906 – pocz. III 1907 strajk szkolny przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim[6]
- 1939–1945 – okupacja hitlerowska, zagłada ok. 200 Żydów golubskich, wyniszczanie polskiej inteligencji, przymusowe wpisywanie na niemiecką listę narodowościową (ok. 90% mieszkańców miasta)
- 1941 – de facto utrata samodzielności w czasie okupacji przez połączenie z Dobrzyniem i utworzenie miasta Golub-Dobrzyń[7].
- 1951 – formalna utrata samodzielności przez połączenie z Dobrzyniem i utworzenie miasta Golub-Dobrzyń[2]
Zabytki
edytuj- Zamek w Golubiu
- gotycki kościół św. Katarzyny
- pozostałości murów miejskich
- zabytkowe domy, m.in. kamienica z 1635 i drewniany dom podcieniowy z 1771
- dawny kościół ewangelicki z początku XX wieku
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Opis królewszczyzn w województwach chełmińskim, pomorskim i malborskim w roku 1664, wydał Józef Paczkowski, Toruń 1938, s. 7.
- ↑ a b Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 200.
- ↑ Bruzda, Sandra (2011, June 13). E-mail: Demographic data for 2011 for the left-bank part of Golub-Dobrzyń (Dobrzyń nad Drwęcą) – formerly in Congress Poland. Golub-Dobrzyń, Urząd Miasta, Wydział Organizacyjny i Spraw Społecznych in Golub-Dobrzyń.
- ↑ Jerzy Maciejewski, Język ludności golubsko-dobrzyńskiej, [w:] Dzieje Golubia-Dobrzynia i okolic, red. Kazimierz Chruściński, 1979 Toruńskie Towarzystwo Kultury.
- ↑ Mieczysław Haftka „Zamki Krzyżackie w Polsce – Szkice z Dziejów”, Muzeum Zamkowe w Malborku, 1999, s. 116, ISBN 83-86-206-27-6.
- ↑ L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906−1907, Gdańsk 2009, s. 98.
- ↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948., s. 125, 129.
Linki zewnętrzne
edytuj- Historia Żydów w Golubiu na portalu Wirtualny Sztetl
- Golub, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 658.