[go: up one dir, main page]
Wikipedia

Główny Urząd Miar

polski centralny urząd metrologiczny

Główny Urząd Miar (GUM) – instytucja powołana 1 kwietnia 1919 podpisanym przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego 8 lutego 1919 dekretem o miarach[3] jako jedna z pierwszych instytucji administracji państwowej w odrodzonej Polsce.

Główny Urząd Miar
Logo
Logo Głównego Urzędu Miar
Ilustracja
Siedziba Głównego Urzędu Miar przy ul. Elektoralnej 2 w Warszawie
Państwo

 Polska

Data utworzenia

1 kwietnia 1919

Prezes

Jacek Semaniak

Wiceprezes

Rafał Kępka, Lech Jaworski

Budżet

51,348 mln zł (GUM), 104,439 mln zł (administracja miar) - razem 155,791 mln zł (2019)[1]

Zatrudnienie

304 (GUM), 1 202 (administracja miar), razem 1 506 (2019)[2]

Adres
ul. Elektoralna 2
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Główny Urząd Miar”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Główny Urząd Miar”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Główny Urząd Miar”
Ziemia52°14′30,479″N 21°00′03,189″E/52,241800 21,000886
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Fragment ekspozycji zbiorów przyrządów pomiarowych na korytarzu GUM

W latach 2021–2023 miała miejsca budowa I etapu nowego kampusu laboratoryjnego Głównego Urzędu Miar w Kielcach, natomiast samo zezwolenie na użytkowanie uzyskano na początku 2024 roku[4][5].

Historia

edytuj

Początki

edytuj
Osobny artykuł: Budynek Głównego Urzędu Miar w Warszawie.

Zadaniem powołanego w 1919 urzędu było ujednolicenie systemu miar, gdyż dotąd polskie ziemie podlegały trzem różnym systemom Prus, Austro-Węgier i Rosji. Równocześnie powstawały okręgowe i obwodowe urzędy miar, które obecnie tworzą rządową administrację miar.

Od 1922 siedzibą Głównego Urzędu Miar jest zabytkowy budynek przy ulicy Elektoralnej 2 w Warszawie.

Okres powojenny

edytuj

Administracja miar po II wojnie światowej przechodziła szereg zmian organizacyjnych i działalność w dziedzinie metrologii była łączona z działalnością w dziedzinie jakości i normalizacji.

W 1966 jego zadania przejął Centralny Urząd Jakości i Miar (CUJiM). W 1972 połączono go z Polskim Komitetem Normalizacyjnym tworząc Polski Komitet Normalizacji i Miar, przekształcony w 1979 w Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości (PKNMiJ).

Ustawa z 3 kwietnia 1993 o utworzeniu Głównego Urzędu Miar[6] przywróciła urzędowi historyczną, pierwszą nazwę oraz zakres kompetencji. Stało się to 1 stycznia 1994 w 75-lecie działalności tej instytucji.

Główny Urząd Miar sprawuje nadzór nad administracją miar i administracją probierczą w Polsce. Podstawowym jego zadaniem jest:

  • zapewnienie spójności pomiarowej,
  • utrzymanie państwowych wzorców miar,
  • zapewnienie wzajemnej zgodności i określonej dokładności wyników pomiarów przeprowadzanych w Polsce,
  • oraz ich zgodności z Międzynarodowym Układem Jednostek Miar.

Główny Urząd Miar łączy w sobie dwie funkcje: krajowego instytutu metrologicznego zajmującego się metrologią wzorców dla potrzeb przemysłu nauki i systemu laboratoriów wzorcujących oraz centralnego urzędu administracji państwowej w zakresie metrologii prawnej, obejmującej prawną kontrolę metrologiczną, system oceny zgodności i nadzór nad towarami paczkowanymi.

Czynności administracyjne muszą być poprzedzone pracami badawczymi – na odpowiednim stanowisku pomiarowym dokonywane jest badanie danego przyrządu pomiarowego i sprawdzanie, czy jego wskazania są wiarygodne i zgodne z wymaganiami prawnymi lub innymi. Sprawdzane przyrządy są często unikatowe, o wyjątkowo skomplikowanej, często jednostkowej konstrukcji i bardzo wysokiej dokładności pomiaru.

W Głównym Urzędzie Miar gromadzone są zbiory dawnych przyrządów pomiarowych, które stanowią Historyczne Zbiory Metrologiczne. Kolekcja GUM liczy ok. 3 tysięcy eksponatów. Oprócz muzealiów GUM posiada również bibliotekę fachową, gromadzącą literaturę metrologiczną, probierczą oraz z dziedzin pomocniczych (matematyka, fizyka, chemia, biologia itp.).

Główny Urząd Miar prowadzi współpracę z międzynarodowymi organizacjami metrologicznymi i podobnymi instytucjami w różnych krajach.

Prezesi urzędu

edytuj

Na podstawie materiału źródłowego[8][9].

Kierownictwo[10]

edytuj

Struktura polskiej administracji miar[13]

edytuj

W skład administracji miar wchodzą:

Organami administracji miar są: Prezes Głównego Urzędu Miar oraz dyrektorzy okręgowych urzędów miar[14].

Struktura polskiej administracji probierczej[15]

edytuj

W skład administracji probierczej wchodzą:

  • Okręgowy Urząd Probierczy w Warszawie (z Wydziałami Zamiejscowymi Gdańsku, Bydgoszczy, Łodzi i Białymstoku)
  • Okręgowy Urząd Probierczy w Krakowie (z Wydziałami Zamiejscowymi w Poznaniu, we Wrocławiu, w Częstochowie i Chorzowie)

Struktura Głównego Urzędu Miar

edytuj

Organizację Głównego Urzędu Miar określa statut nadany przez ministra właściwego do spraw gospodarki (2021 - Minister Pracy, Rozwoju i Technologii) z dnia 17 marca 2021 r. w sprawie nadania statutu Głównemu Urzędowi Miar[16] oraz regulamin organizacyjny Głównego Urzędu Miar stanowiący załącznik do zarządzenia nr 3 Prezesa Głównego Urzędu Miar z dnia 31 grudnia 2019 roku[17]. Na strukturę organizacyjną Głównego Urzędu Miar w marcu 2021 składały się:

  1. Samodzielne Laboratorium Akustyki, Ultradźwięków i Drgań;
  2. Samodzielne Laboratorium Czasu i Częstotliwości;
  3. Samodzielne Laboratorium Chemii;
  4. Samodzielne Laboratorium Długości;
  5. Samodzielne Laboratorium Elektryczności i Magnetyzmu;
  6. Samodzielne Laboratorium Fotometrii i Radiometrii;
  7. Samodzielne Laboratorium Masy;
  8. Samodzielne Laboratorium Promieniowania Jonizującego;
  9. Samodzielne Laboratorium Przepływów;
  10. Samodzielne Laboratorium Termometrii;
  11. Samodzielne Laboratorium Wsparcia Przemysłu;
  12. Departament Certyfikacji;
  13. Departament Innowacji i Rozwoju;
  14. Departament Nadzoru i Kontroli;
  15. Departament Współpracy Międzynarodowej i Analiz
  16. Biuro Dyrektora Generalnego;

Budżet, zatrudnienie i wynagrodzenia

edytuj

Wydatki i dochody Głównego Urzędu Miar są realizowane w części 64 budżetu państwa[18].

W 2019 wydatki w części 64 Budżetu Państwa wyniosły 50,495 mln zł (GUM) oraz 104,669 mln zł (administracja miar), a dochody 8,374 mln zł (GUM) oraz 64,244 mln zł (administracja miar)[19]. Przeciętne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło 305 osoby (GUM) oraz 1 222 osoby (administracja miar), a średnie miesięczne wynagrodzenie brutto 6 665,2 zł (GUM) oraz 4 752,9 zł (administracja miar)[19].

W ustawie budżetowej na 2020 wydatki Głównego Urzędu Miar zaplanowano w wysokości 57,038 mln zł (GUM) oraz 113,578 mln zł (administracja miar), razem 170,620 mln zł, a dochody 65,552 mln zł[20].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2019 r. (nr ewid. 59/2020/P/20/001/KGP)..
  2. ↑ Informacja o wynikach kontroli wykonania budżetu państwa w 2019 r. w części 64 Główny Miar. [w:] Najwyższa Izba Kontroli [on-line]. nik.gov.pl, maj 2020. s. 18. [dostęp 2020-09-16].
  3. ↑ Dekret o miarach z dnia 8 lutego 1919 r. (Dz.U. z 1919 r. nr 15, poz. 211).
  4. ↑ Główny Urząd Miar, Akt Erekcyjny pod budowę Świętokrzyskiego Kampusu Laboratoryjnego GUM wmurowany! [online], Główny Urząd Miar [dostęp 2021-08-26] (pol.).
  5. ↑ Michał Łosiak, Kampus GUM rozpoczyna działalność [online], emkielce.pl [dostęp 2024-02-19] (pol.).
  6. ↑ Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r. o utworzeniu Głównego Urzędu Miar (Dz.U. z 1993 r. nr 55, poz. 247).
  7. ↑ Kierownictwo [online], Główny Urząd Miar [dostęp 2019-08-05] (pol.).
  8. ↑ Andrzej Barański, 100 lat Głównego Urzędu Miar, s. 344, Warszawa: Główny Urząd Miar, 2019, ISBN 978-83-940756-3-7 (pol.).
  9. ↑ Kierownictwo GUM od 1919 r. [online], gum.gov.pl [dostęp 2020-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-04] (pol.).
  10. ↑ Kierownictwo. gum.gov.pl. [dostęp 2024-07-31].
  11. ↑ Profesor Jacek Semaniak powołany na stanowisko Prezesa Głównego Urzędu Miar. [w:] Główny Urząd Miar [on-line]. gum.gov.pl. [dostęp 2020-11-10].
  12. ↑ Piotr Ziółkowski nowym Dyrektorem Generalnym Głównego Urzędu Miar. gum.gov.pl, 1 lutego 2021. [dostęp 2021-02-14].
  13. ↑ Główny Urząd Miar, Administracja miar [online], Główny Urząd Miar [dostęp 2022-01-01] (pol.).
  14. ↑ Rządowe Centrum Legislacji, Ustawa z dnia 23 marca 2017 r – Dziennik Ustaw [online], dziennikustaw.gov.pl [dostęp 2018-01-06] (pol.).
  15. ↑ Strona Głównego Urzędu Miar [online] [dostęp 2020-03-30].
  16. ↑ M.P. z 2021 r. poz. 289
  17. ↑ Strona Głównego Urzędu Miar. [dostęp 2020-03-30].
  18. ↑ Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 30 czerwca 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (Dz.U. z 2016 r. poz. 1026)
  19. ↑ a b Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli. Wykonanie budżetu państwa w 2019 r. w części 64 – Główny Urząd Miar, 4 maja 2020.
  20. ↑ Ministerstwo Finansów, Ustawa budżetowa na rok 2020 z dnia 14 lutego 2020 roku - podpisana przez Prezydenta RP 30 marca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 571), 30 marca 2020.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Główny_Urząd_Miar&oldid=74451910”