[go: up one dir, main page]
Wikipedia

Elwro 800 Junior

8-bitowy mikrokomputer domowy
Ten artykuł dotyczy polskiego komputera. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Elwro 800 Junior – komputer osobisty zgodny z ZX Spectrum przeznaczony dla szkół do nauki informatyki w Polsce. Stworzony w wyniku konkursu ogłoszonego przez Ministerstwo Oświaty i Wychowania w drugiej połowie lat 80. XX wieku. Zaprezentowany po raz pierwszy na Międzynarodowych Targach Poznańskich w roku 1986 i od tego też roku produkowany przez zakłady Elwro z przeznaczeniem dla szkół.

Elwro 800 Junior
Ilustracja
Typ

mikrokomputer szkolny

Premiera

1986

Procesor

Z80

Pamięć operacyjna

64 kB RAM, 24 kB ROM

Nośnik danych

stacja dyskietek 5,25”, współdzielona w sieci

System operacyjny

CP/J

poprzednik:
(brak) 		następca:
Elwro 804
Multimedia w Wikimedia Commons
Monitor Neptun 156, Drukarka mozaikowa D100-M Mera Błonie, jednostka centralna i stacja dyskietek F-800 (2 × 5,25")
Jednostka centralna Elwro 804 Junior PC

Pomimo podobnej nazwy nie jest zgodny z Elwro 800 stworzonym przez to samo przedsiębiorstwo.

Historia

edytuj

Komputer został zaprojektowany przez zespół naukowców z Instytutu Automatyki Politechniki Poznańskiej[1][2][3], wygrywając z konkurencyjnymi modelami komputerów szkolnych. Produkowany był w Zakładach Elektronicznych ELWRO we Wrocławiu na zlecenie Ministerstwa Oświaty i Wychowania, które zakładało, że komputer ma być w pełni kompatybilny z ZX Spectrum. Wykorzystywano w jego produkcji podzespoły krajowe lub z pierwszego obszaru dewizowego. Junior dysponował m.in. możliwością pracy w sieci, co stanowiło o przekroczeniu przez niego założeń ministerialnych. Produkcję komputera podjęto w rok po jego prezentacji; zamówienie Ministerstwa na rok 1987 ustalało produkcję na 3,5 tysiąca komputerów. Dystrybucją i instalacją Juniorów w szkołach, jak też szkoleniem w zakresie obsługi komputerów zajmowała się Centrala Zaopatrzenia Szkolnictwa. Szacowano, że do roku 1989 Elwro będzie w stanie produkować 30 tysięcy Juniorów rocznie. W roku 1986 do szkół przekazano 4,5 tysiąca komputerów, wyposażonych w przetłumaczone wersje pakietów LOGO i Turbo Pascal[4].

Inne źródła twierdzą, że wyprodukowano ok. 14 tysięcy, z zaplanowanych 30 tysięcy. Dzięki temu uczono informatyki we wszystkich ówczesnych szkołach średnich, oraz części podstawowych. Szacuje się, że styczność z komputerem miało ok. miliona Polaków[5].

Działał pod kontrolą systemu operacyjnego CP/J – wersji sieciowej CP/M. Wbudowany interpreter języka BASIC. W jednym z trybów pracy był programowo zgodny z ZX Spectrum. Komputer ma obudowę zaadaptowaną z organków elektronicznych Elwirka.

Wyprodukowano 13 696 komputerów Elwro 800 Junior, co potwierdza raport Najwyższej Izby Kontroli z dnia 27 marca 1991 roku[6].

Elwro 804 Junior PC wyprodukowano prawdopodobnie[a] nie więcej niż 148 lub 150 sztuk[7][8][9].

Autorzy

edytuj

Komputer został opracowany przez zespół kierowany przez Wojciecha Cellarego[10][11] i Pawła Krysztofiaka[11], w skład którego wchodzili m.in. Jan Węglarz[12], Jarogniew Rykowski, Jerzy Brzeziński, Tadeusz Morzy, Jerzy Kręglewski, Piotr Krzyżagórski, Waldemar Wieczerzycki, Michał Kabsch, Marek Lamecki, Bronisław Bilewski – konstruktorzy z Zakładu Badań Politechniki Poznańskiej. Oprócz tego przy konstrukcji współpracowali pracownicy pionu technicznego ZE ELWRO we Wrocławiu[13].

JUNET

edytuj

Komputery Elwro Junior mogły pracować w sieci lokalnej (o architekturze „wspólna szyna”[14]) polskiego projektu – „JUNET” (akronim od słów Junior Network[15]), gdzie najczęściej połączone były w pierścień (istniała także wersja magistralowa)[16]. Sieć opierała się na połączeniu wszystkich komputerów przez zainstalowany w tym celu układ transmisji szeregowej, umożliwiający obsługę sygnałów wysyłanych oraz przychodzących[17]. Połączenie sieci realizowane było na 3 liniach: danych, zegara i zajętości, podłączanych przy pomocy złącz DIN[18].

Szkolne sieci zazwyczaj składały się z[18][19]:

  • zaopatrzonego w (dzieloną) stację dysków komputera centralnego (nauczycielskiego), na którym z poziomu systemu CP/J uruchomiono program zarządzający pracą siecią (JUNET)
  • dzielonej drukarki Mera D-100
  • od 7 do 15 komputerów klienckich (uczniowskich, z systemem CP/J ładowanym przez sieć)

Takie współdzielenie urządzeń peryferyjnych miało na celu obniżenie kosztów – ich ceny nierzadko przekraczały ceny samych komputerów[potrzebny przypis].

Sieć nie przyjęła się zbytnio ze względu na małą popularność komputerów Junior (miały je tylko niektóre szkoły) oraz wyjątkowo dużą awaryjność. Dodatkowo pracę utrudniały nieodporne na zakłócenia kable sieciowe[potrzebny przypis].

 
Prototyp Elwro 800 Junior

Specyfikacja

edytuj
  • procesor: U880D @ 3,5 MHz – odpowiednik Z80 produkowany w NRD
  • pamięć:
  • grafika: 256 × 192 pikseli
  • tekst: 32 (64) × 24 znaków
  • kolory: 16 (8 – każdy po dwa tryby jasności)
  • dźwięk: 1 kanał, 10 oktaw
  • porty: RGB monitor, mono monitor, joystick (mysz, pióro świetlne), port drukarki, 2 × sieć JUNET (złącze DIN), FDD
  • stacja dyskietek:
    • 2 × 5,25" 720 kB
    • 3,5” – wbudowana, dla prototypu 804 JUNIOR PC
  • oprogramowanie:
    • system operacyjny: CP/J, ZX BASIC
    • wbudowany język programowania: Basic
  • sieć: do 15 komputerów uczniowskich + komputer nauczyciela ze stacją dyskietek
 
Elwro 800 Junior (wersja 800-2)

Obsługa stacji dyskietek i formatów

edytuj

Jedną z podstawowych różnic między Elwro jest obsługa innych pojemności dyskietek.

Elwro 800-3 i większość 800-2 obsługuje (po założeniu kontrolera) dyskietki w formacie 720 kB, przy czym przy zastosowaniu odpowiednich stacji i przelotek, nie ma znaczenia czy jest to stacja 5,25" i dyskietka DD w tym rozmiarze czy dyskietka 3,5" DD 720 kB (ewentualnie 3,5 HD sformatowana w stacji 720 lub z zaklejonym otworem gęstości).

Elwro 800 i niektóre wczesne Elwro 800-2 (z racji posiadania ROM-u od 800) obsługują dyskietki w formacie 150 kB (aczkolwiek da się nagrać taką nawet na stacji 3,5" stosując pewne sztuczki)[20].

Format 720 kB w Elwro 800 Junior jest zbliżony do formatu Spectrum/PCW 720, ale zazwyczaj z dodatkowym bootsektorem (sektorem „rozruchowym”)[21].

Rozszerzenia komputera

edytuj

Chociaż w przeciwieństwie do niektórych mikrokomputerów z epoki (np. ZX Spectrum, Atari z ECI bądź PBI), komputer nie posiadał złącza rozszerzeń[potrzebny przypis], to producent przewidywał możliwość rozbudowy o m.in. dysk twardy, grafikę wysokiej rozdzielczości czy też rozbudowane syntetyzatory dźwięku[14].

Wersje

edytuj

Mikrokomputer produkowano w trzech wersjach Elwro 800, Elwro 800-2 oraz Elwro 800-3. Oprócz wersji istniało rozróżnienie tak zwanego wykonania

  • Wyk. 01 – wersja z kontrolerem – tak zwana wersja nauczycielska
  • Wyk. 02 – wersja bez kontrolera – tak zwana wersja uczniowska

Wersja Elwro 800-2 Junior różniła się m.in. tym, że nie posiadała gniazda spectrum

  • 804 Junior PC – prototyp z wbudowaną stacją dyskietek 3,5"

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Pierwsze egzemplarze nie miały tabliczki znamionowej.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Dziennik miłośnika polskich komputerów. [dostęp 2012-03-27]. (pol.).
  2. ↑ Kolekcja starych komputerów. [dostęp 2012-03-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-27)]. (pol.).
  3. ↑ ELWRO 800 Junior homepage. [dostęp 2012-03-27]. (pol.).
  4. ↑ Marcin Kosman: Nie tylko Wiedźmin. Historia polskich gier komputerowych. Warszawa: Open Beta, 2015, s. 28–29. ISBN 978-83-941625-0-4.
  5. ↑ 5 dekad PC-ów. ELWRO 800 Junior. Elwirka – Komputer, myszka i Ty – Blog komputerowy firmy Wajkomp [online], www.blog-wajkomp.pl [dostęp 2019-07-05] (pol.).
  6. ↑ Polski mikrokomputer Elwro 800 Junior - Historia [online], Polskie Komputery, 21 grudnia 2019 [dostęp 2019-12-24] (pol.).
  7. ↑ Elwro 804 Junior #000007 [online], elwro800junior.pl, 15 listopada 2016 [zarchiwizowane z adresu 2017-12-01].
  8. ↑ Elwro 804 Junior PC.
  9. ↑ 8-bit – Kolekcja starych komputerów – Vintage computers collection.
  10. ↑ Bartłomiej Kluska, Czekając na Juniora [online], iq.intel.pl, 3 maja 2016 [dostęp 2019-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-02].
  11. ↑ a b Maciej M. Sysło: The First 25 Years of Computers in Education in Poland: 1965 – 1990. W: Reflections on the History of Computers in Education. Early Use of Computers and Teaching about Computing in Schools. Arthur Tatnall, Bill Davey (red.). Berlin, Heidelberg: Springer, 2014, s. 266–290. DOI: 10.1007/978-3-642-55119-2_18. ISBN 978-3-642-55119-2.
  12. ↑ Damian Niemir, e-Ojciec [online], Pionier magazine, 20 marca 2010 [dostęp 2019-02-01].
  13. ↑ Wojciech Cellary, Jarogniew Rykowski: System operacyjny CP/J dla mikrokomputera Elwro 800 Junior. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1988. ISBN 83-204-1042-8.
  14. ↑ a b propozycje Elwro: Mikrokomputer ELWRO 800 Junior, [w:] Archiwum cyfrowe PTI: Archiwum WZE ELWRO / Informator dla użytkowników komputerów ELWRO - wrzesień'86, Historia Informatyki - PTI Sekcja Historyczna, wrzesień 1986, s. 3-4 [dostęp 2022-07-07] (pol.).
  15. ↑ Marcin Kaźmierczak, Polski mikrokomputer Elwro 800 Junior – Historia [online], Polskie Komputery, 21 grudnia 2019 [dostęp 2023-09-26] (pol.).
  16. ↑ Ryszard Jeziorowski, Krzysztof Kurilec, Elwro 800 Junior i sieć JUNET, „Mikroklan” (5/1988 (17)), Sigma-NOT, 1988, s. 18-20 (pol.).
  17. ↑ Marek Lamecki, Paweł Krysztofiak, Konstanty Szczęsny, Mikrokomputer Elwro 800 Junior. Opis techniczny. Tom 1., Zakłady Elektroniczne Elwro, styczeń 1988, s. 25 (pol.).
  18. ↑ a b Elwro 800 Junior [online], MCbx, 27 kwietnia 2016 [dostęp 2022-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-27].
  19. ↑ Zaleski Tadeusz A.. Elwro 800 Junior. „Młody Technik – Informik”, s. 21–23, I 1989. Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”. [dostęp 2012-08-29]. (pol.). 
  20. ↑ Ogólnodostępne informacje od sprzedawcy stacji i przelotek, wypróbowane w praktyce.
  21. ↑ cpmtools – Elwro? – comp.os.cpm [online] [dostęp 2017-12-27].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Elwro_800_Junior&oldid=71358399”