Dysymilacja
proces fonetyczny
Dysymilacja (łac. dissimilis „niepodobny”), odpodobnienie, rozpodobnienie – proces fonetyczny, w wyniku którego wytwarzają się lub powiększają różnice pomiędzy głoskami w obrębie jakiegoś odcinka wypowiedzi[1], a więc głoski te stają się mniej podobne do siebie[2].
Przykłady dysymilacji[1][2][3]:
- łac. arbore (klas. łac. arbor) > hiszp. árbol „drzewo” (r…r > r…l)
- łac. libellum (klas. łac. libella) > hiszp. nivel „poziom” (l…l > n…l)
- pol. lekki > dialektalnie letki (kk > tk)
- prasłowiańskie *pletti > *plesti „pleść” (tt > st)
- pol. chrzan > dialektalnie krzan (chrz > krz – sekwencja dwu spółgłosek szczelinowych przekształca się w połączenie: spółgłoska zwarta + spółgłoska szczelinowa, a więc powiększa się różnica między dźwiękami)
Dysymilacja może dotyczyć zarówno głosek bezpośrednio ze sobą sąsiadujących, jak i oddzielonych innymi głoskami (tzw. dysymilacja na odległość)[1][3].
Procesem przeciwnym do dysymilacji jest asymilacja[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Roman Laskowski, Dysymilacja, [w:] Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 133, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897.
- ↑ a b c Dissimilation, [w:] Lyle Campbell, Mauricio J. Mixco, A glossary of historical linguistics, Edinburgh: Edinburgh University Press, 2007, s. 48, DOI: 10.1515/9780748630196, ISBN 978-0-7486-2379-2, OCLC 679311814 (ang.).
- ↑ a b Roman Laskowski, Dysymilacja, [w:] Stanisław Urbańczyk (red.), Encyklopedia języka polskiego, wyd. 2, Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 74–75, ISBN 83-04-029-94-4.