Drohiczyn (Polska)
Drohiczyn (język podl. Dorohičyn)[2] – miasto w Polsce, położone w województwie podlaskim, w powiecie siemiatyckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Drohiczyn. Historyczna stolica Podlasia. Leży na Wysoczyźnie Drohiczyńskiej nad Bugiem.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Plac Tadeusza Kościuszki w Drohiczynie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia |
XI wiek | ||||
| Prawa miejskie |
1429 | ||||
| Burmistrz |
Wojciech Borzym | ||||
| Powierzchnia |
15,68[1] km² | ||||
| Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 85 | ||||
| Kod pocztowy |
17-312 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
BSI | ||||
Położenie na mapie gminy Drohiczyn  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu siemiatyckiego  | |||||
 52°23′50″N 22°39′33″E/52,397222 22,659167
| |||||
| TERC (TERYT) |
2010024 | ||||
| SIMC |
0922998 | ||||
Urząd miejski ul. Kraszewskiego 517-312 Drohiczyn | |||||
| Strona internetowa | |||||
Drohiczyn uzyskał lokację miejską w 1429 roku[3]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.
Według danych GUS z 1 stycznia 2024 Drohiczyn liczył 1747 mieszkańców[1]. Miasto położone jest we wschodniej Polsce, w południowej części województwa podlaskiego. Przez miasto przebiega droga krajowa nr 62 (Siemiatycze–Strzelno). Ośrodek usługowy dla rolnictwa; drobne przetwórstwo drzewne i rolno-spożywcze. Jest stolicą diecezji drohiczyńskiej, a przez to najmniejszym miastem w Polsce, będącym siedzibą biskupa. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[4] w starostwie drohickim w ziemi drohickiej województwa podlaskiego w 1795 roku[5]. Miejsce popisów szlachty województwa podlaskiego I Rzeczypospolitej[6].
Historia
edytuj
W XI w. gród na pograniczu rusko-polskim z ważną komorą celną nad Bugiem, którym spławiano towary z Rusi Kijowskiej[7]. Drohiczyn mógł być pierwotnie grodem powiązanym z osadnictwem mazowieckim, zbudowanym około połowy XI stulecia lub wcześniej, który dopiero w późniejszym czasie został przejęty przez władców księstwa turowskiego[8]. W XII wieku stolica księstwa drohiczyńskiego w kręgu wpływów Kazimierza Sprawiedliwego. W 1237 Konrad I nadał gród z okolicami Pruskim Rycerzom Chrystusowym, planując prowadzenie chrystianizacji Litwinów i Jaćwingów. Zakon został usunięty przez księcia włodzimiersko-halickiego Daniela, który stworzył tu swoją bazę dla wypraw przeciw Jaćwingom (1240)[9]. Następnie przejściowo należał do Mazowsza. W końcu XIII w. opanowany przez Litwę. Następnie przechodził z rąk do rąk. W XV wieku od książąt mazowieckich gród kupili Jagiellonowie. Prawa miejskie otrzymał Drohiczyn w 1498 z rąk Aleksandra Jagiellończyka, w związku z czym na rynku miejskim miały się pojawić jatki, postrzygalnia sukna, łaźnia, topnia wosku, budynek wagi i ratusz. Od 1520 stolica województwa podlaskiego, Drohiczyn pozostał nią aż do okresu rozbiorów. W 1569 został włączony do Korony. XVI wiek to okres największego rozkwitu miasta.
Na początku XVII w. były w Drohiczynie trzy kościoły, cerkwie unickie i prawosławne oraz cztery klasztory w tym dwa katolickie (franciszkanów i benedyktynek). W mieście istniały także szpital, apteka i szkoła. Okres pomyślnego rozwoju przerwał potop szwedzki i związane z nim zniszczenie miasta w 1657 r. przez wojska siedmiogrodzkie Jerzego II Rakoczego, a następnie moskiewskie w 1660 roku, w trakcie którego Drohiczyn utracił 68% ludności. W XVIII w. wybudowano istniejące do dzisiaj barokowe kościoły i klasztory. Pozbawiony dawnej świetności handlowej Drohiczyn zasłynął w tym okresie ze wspaniałych szkół: szkółki prowadzonej przez franciszkanów i jezuickiej szkoły, która w 1747 roku uzyskała rangę kolegium.
XIX wiek to okres upadku miasta. Dawna stolica województwa, do której zjeżdżano do szkół, na sejmiki i sądy, przekształciła się w prowincjonalne miasteczko bez perspektyw rozwoju, oddalone od nowych szlaków komunikacyjnych. W 1839 zaborcy rosyjscy zlikwidowali kościół unicki, w związku z tym drohiczyńskie świątynie unickie zamieniono w prawosławne cerkwie. W latach 1808–1842 miasto było siedzibą włączonego do Imperium Rosyjskiego powiatu w obwodzie białostockim. Liczba mieszkańców zmniejszyła się z około 2000 w 1775 do 835 w 1857 r. Całkowicie zaniknęła Ruska Strona, lewobrzeżna część Drohiczyna leżąca w Królestwie Polskim.
Na początku XX w. napływ ludności żydowskiej spowodował, że liczba ludności wzrosła ponownie do 2000. Podczas dwóch wojen światowych miasto ponownie zostało zniszczone, a potem odbudowane, jednak pozycji sprzed rozbiorów już nie odzyskało.
W okresie międzywojennym istniały trzy kościoły katolickie, cerkiew prawosławna oraz gimnazjum państwowe. Działało Żydowskie Stowarzyszenie Oświatowe „Tarbutt”, Związek Kupców, Stowarzyszenie Rzemieślników Żydowskich. W 1929 r. burmistrzem był Henryk Moniuszko, komendantem Straży Pożarnej Wilhelm Haszko[10].
Podczas okupacji hitlerowskiej, wiosną 1942 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 4500 osób. 15 października 1942 roku Niemcy ostatecznie zlikwidowali getto. Żydów zamordowano w rejonie dworca kolejowego oraz w Bronnej Górze[11].
Współcześnie Drohiczyn pełni funkcje usługowo-handlowe dla okolicznych wsi, a ze względu na malownicze położenie jest też miejscowością letniskową. Tradycje drohiczyńskich szkół podtrzymują: Wyższe Seminarium Duchowne, szkoła podstawowa oraz liceum ogólnokształcące. Od 1991 Drohiczyn jest siedzibą diecezji drohiczyńskiej. Znajdują tu się trzy kościoły katolickie i jedna cerkiew prawosławna. 10 czerwca 1999 odbyło tu się spotkanie ekumeniczne z papieżem Janem Pawłem II. Z Drohiczynem związany jest aktor Daniel Olbrychski, na cześć którego miejscowe kino nazwane zostało Daniel. W Drohiczynie kręcono filmy Panny z Wilka, Sanatorium pod Klepsydrą i Faustyna oraz odcinki seriali Nad Niemnem i Ojciec Mateusz.
Chronologia
edytuj
- VII w. – najstarsze ślady archeologiczne (kurhany)
- 1018–1022 – południowy brzeg rzeki Bug w rejonie grodu opanowuje Bolesław Chrobry.
- 1038 – domniemana data założenia grodu
- 1044–1046 – od księcia Kazimierza Odnowiciela gród przejmuje książę kijowski Jarosław Mądry, w zamian za pomoc w stłumieniu buntu wojewody mazowieckiego Miecława.
- 1132 – Drohiczyn własnością Iziasława Mścisławowicza
- 1142 – grodem władał książę kijowski Wsiewołod II Olegowicz[12]
- 1145 – Drohiczyn na krótko pod panowaniem brata Wsiewołoda Igora Olegowicza[12]
- 1180 – Drohiczyn otrzymał książę Leszek mazowiecki (syn Bolesława Kędzierzawego) w zamian za pomoc zbrojną udzieloną Wasylkowi, księciu brzesko-drohiczyńskiemu w wyprawie przeciw Włodzimierzowi Wołodarowiczowi[12]
- 1182 – gród zajęty przez księcia Kazimierza Sprawiedliwego[12], który osadził w nim zależnego od siebie namiestnika[13].
- 1190 – władcą grodu jest prawdopodobnie Polevius
- 1192 – Kazimierz II Sprawiedliwy w trakcie odwetowej wyprawy przeciwko Jaćwingom pokonał pod Drohiczynem sprzymierzonych z nimi Rusinów i opanował gród[14]. Od tego czasu Drohiczyn był ponownie przyłączony do Mazowsza[13].
- 1209 – 1227 – Drohiczyn posiada książę Leszek Biały[15]
- 1230 – Konrad I mazowiecki przejął Drohiczyn
- 1237 – 8 marca Konrad I mazowiecki nadał Drohiczyn wraz z posiadłościami od Nura do granicy z Rusią zakonowi rycerskiemu braci dobrzyńskich na czele z mistrzem Hermanem[16][17][18]
- 1241
- gród spaliły oddziały rozpoznawcze Bajdara przed I najazdem mongolskim na Polskę
- Drohiczyn zagarnął Erdwiłł (synowiec Mendoga)
- 1243 – książę Daniel Halicki zdobył Drohiczyn, gdzie pojmał obsadę tamtejszej komandorii templariuszy[19] Brunona i jego rycerzy[13][20]
- 1248 – Drohiczyn był atakowany przez Jaćwingów
- 1253 – 6 sierpnia legat papieski Opizo z Mezzano w obecności księcia Siemowita I mazowieckiego koronuje Daniela Halickiego na jedynego w dziejach Rusi króla. Po kilku latach Daniel na żądanie Tatarów zrywa unię z Rzymem.
- 1264 – gród odziedziczył Lew Daniłowicz (syn Daniela)
- 1273 – książę litewski Trojden odebrał Drohiczyn książętom ruskim. Początek okresu panowania Litwinów na ziemi drohickiej[21]
- 1342 – namiestnikiem książąt mazowieckich w Drohiczynie jest wojewoda drohiczyński Jan, syn Dobrogosta[22]
- 1351 – gród wymieniony jako litewski[21]
- 1357 – Olgierd oddał gród Kiejstutowi
- 1366 – gród wymieniony jako litewski w traktatach Kazimierza Wielkiego z księciem Olgierdem[21]
- 1378 – splądrowanie grodu przez komtura Bałgi Teodoryka Elsnera wracającego z wyprawy na Kamieniec Litewski[21]
- 1380 – w drodze do Brześcia Krzyżacy złupili Drohiczyn
- 1382 – Janusz I Starszy mazowiecki zajmuje gród jako wiano swojej żony Anny Danuty[21]
- 1383 – zdobycie grodu przez Litwinów po obronie Mazowszan, którymi dowodził marszałek Sasin ze Smardzewa[21][23]
- 1384 – Jagiełło oddał Drohiczyn, Mielnik i Brześć Witoldowi[21]
- 1390 – Jagiełło odebrał gród Witoldowi i oddał z powrotem Januszowi I ziemię drohicką z zamkami oraz powiatami w Drohiczynie, Mielniku, Surażu, bielsku i wszystkimi wsiami w tychże powiatach[24][18]. Rok później Jagiełło potwierdził tę darowiznę na zamku w Łęczycy[25]
- 1392 – Jagiełło ufundował (pierwszy w Drohiczynie) drewniany kościół, zastąpiony w 1555 murowanym, spalony przez Szwedów w 1657, odbudowany w 1709 (późniejszy kościół parafialny pw. św. Trójcy)
- 1394 – Krzyżacy pustoszą okolice Drohiczyna uprowadzając ludzi i bydło[26]
- 1405 – Witold ponownie władcą grodu
- 1408 – książę Janusz I Starszy prawdopodobnie nadał miejskie prawo magdeburskie, ustanawiając dziedzicznym wójtem Stanisława Dziadka[21]
- 1409 – włączenie miasta (należącego dotąd do diecezji płockiej) do diecezji włodzimierskiej (od 1425 łuckiej)
- 1410 – Chorągiew Drohicka pod Grunwaldem
- 1414 – namiestnikiem w Drohiczynie jest Pretor z Korczewa
- 1429 – umiera książę Janusz I Starszy, w związku z czym Drohiczyn wraca pod władzę Litwy. Wójtem jest Stanisław Dziadek.
- 1430 – Witold rozkazał spalić Drohiczyn, przewidując wojnę z Koroną (rozkazu najprawdopodobniej nie wykonano)
- 1432 – Drohiczyn opowiedział się po stronie buntu Świdrygiełły
- 1440 – po śmierci wielkiego księcia litewskiego Zygmunta Kiejstutowicza zgodnie z umową gród zajął książę mazowiecki Bolesław IV warszawski
- 1444
- po oblężeniu grodu Kazimierz IV Jagiellończyk kupił od Bolesława IV ziemię drohicką za 6 tys. kop szerokich groszy praskich
- przywilej Kazimierza Jagiellończyka – Drohiczyn (Drogicin) wpisany w poczet piętnastu znaczniejszych grodów Litwy, usunięcie namiestnika mazowieckiego Jerzego Nasuty i zastąpienie go Gasztołdem (ulubieńcem Kazimierza)
- 1454 – Drohiczyn otrzymał litewską organizację miejską, nastąpił rozkwit grodu
- 1458 – wójtem drohickim jest Andrzej, syn Stanisława Dziadka
- 1492 – Skarga krajczego litewskiego Mikołaja Radziwiłła do Kazimierza Jagiellończyka o to, że Drohiczyn został „najechany przez Polaków i obficie spustoszony”
- 1494, 23 listopada – Aleksander Jagiellończyk wyposażył aktem cerkiew św. Barbary
- 1498, 4 października – Aleksander Jagiellończyk wydał kolejny przywilej na miejskie prawo magdeburskie. Wymieniono w nim Drohiczyn Lacki na pn. brzegu i Drohiczyn Ruski na pd. brzegu[12]
- 1520 – stolica nowego województwa podlaskiego, początki jego tworzenia to rok 1513.[12]
- 1514, około – podskarbi ziemski Michael Józefowicz, brat Abrama, otrzymał przywilej na zbudowanie mostu i pobieranie myta
- 1569 – na mocy unii lubelskiej wcielenie województwa do Korony[12]
- 1570 – wzmianka Karczem piwnych, w których piwo warzą i szynkują 63, Karczem miodowych natenczas 12, ale bywa ich więcej, Karczem gorzałczanych 2[27]
- 1580 – miasto liczyło 320 domów i 2 tys. mieszkańców. W tym też roku doszło do tumultów przeciwko franciszkanom gdy mieszczanie protestanci spalili im klasztor i zniszczyli dzwon.
- 1601 – pożar miasta[12]
- 1631 – pożar miasta[12]
- 1637 – pożar miasta[12]
- 1656, późna jesień – złupienie miasta przez Tatarów krymskich pod dowództwem Subchan Gazi aga
- 1657, 31 maja – zniszczenie miasta przez siedmiogrodzkie wojska Jerzego II Rakoczego i rzeź mieszkańców[12]
- 1660 – zniszczenie miasta przez wojska moskiewskie Iwana Chowańskiego, pozostało w nim 80 z 380 domów[12]
- 1660, kwiecień – w mieście zawiązała się konfederacja wojskowa, która obwołała swoim pułkownikiem generalnym Samuela Kmicica, mająca skłonić króla Jana Kazimierza do przywrócenia na stanowisko hetmana Pawła Jana Sapiehę[28].
- 1661 – zakon jezuitów zakłada szkołę
- 1662 – po najazdach Tatarów, Węgrów i Moskwy miasto zamieszkuje zaledwie 680 osób
- 1678 – w celu wspomożenia rozwoju gospodarczego Sejm zwalnia miasto na kilka lat z podatków
- 1682 – początek budowy kościoła franciszkanów[12]
- 1696 – początek budowy parafialnego kościoła jezuitów oraz konwiktu dla ubogiej szlachty[12]
- 1710 – mieszkańców dziesiątkuje epidemia dżumy przywleczona przez wojska w czasie Wielkiej wojny północnej
- 1729 – rozpoczęcie budowy murowanego klasztoru jezuitów
- 1734 – początek budowy kościoła benedyktynek[12]
- 1737 – początek budowy murowanego klasztoru franciszkanów
- 1747 – zakończenie budowy nowej szkoły jezuitów, która uzyskała rangę kolegium (Collegium Nobilium)
- 1759 – fundacja klasztoru bazylianów[12]
- 1769, 3 lipca – odbyte w mieście zgromadzenie szlachty podlaskiej pod przewodnictwem marszałka Franciszka Kossowskiego przystępuje do konfederacji barskiej
- 1774 – przekazanie przez Komisję Edukacji Narodowej pijarom szkoły pojezuickiej, która działała odtąd jako kolegium pijarów
- 1775 – miasto liczyło 2 tys. mieszkańców
- 1794 16 kwietnia – podczas insurekcji kościuszkowskiej w mieście sformowano dywizję podlaską pod dowództwem gen. Andrzeja Karwowskiego
- 1795 – III rozbiór Polski, część prawobrzeżna wcielona do Królestwa Prus, lewobrzeżna do Austrii, utrata statusu stolicy województwa
- 1797 – franciszkanin Karol Gaudenty Żera napisał w Drohiczynie zbiór anegdot Vorago rerum, czyli Torba Śmiechu, Groch z kapustą, A każdy pies z innej wsi.
- 1799 – spis ludności wykazał, że w mieście zamieszkiwały 984 osoby, w tym 37 Żydów.
- 1805, 27 maja – pożar miasta, w którym spłonęło 175 domów, ratusz i kościół bazylianów
- 1807 – po traktacie w Tylży część prawobrzeżna włączona z Prus do Cesarstwa Rosyjskiego[12]
- 1809 – część lewobrzeżna włączona do Księstwa Warszawskiego, a od 1815 do Królestwa Polskiego
- 1831, 22 lipca – w czasie Powstania listopadowego niewielki oddział pod dowództwem płk. S. Różyckiego wziął do niewoli rosyjski batalion
- 1832 – po powstaniu listopadowym władze rosyjskie zamknęły kolegium pijarów
- 1844 – w części lewobrzeżnej jest tylko 30 domów
- 1845 – zaborcze władze rosyjskie kasują klasztor pijarów
- 1857 – spadek liczby mieszkańców do 835 osób
- 1863 – część lewobrzeżna utraciła prawa miejskie i zanikła
- 1883 – zaborcze władze rosyjskie likwidują szkołę pijarów
- 1915, sierpień – ucieczka Rosjan na skutek ofensywy wojsk niemieckich podczas I wojny światowej
- 1918, listopad – powrót do Polski
- 1920, 19 sierpnia – wojna polsko-bolszewicka, wyparcie bolszewików z miasta przez 8 kompanię 1 Pułku Piechoty Legionów
- 1939, 27 września – początek okupacji sowieckiej,
- 1940, wiosna – sowieci wyburzyli zabudowę miejską na szerokości 800 metrów od rzeki Bug, zniszczenie wnętrz kościołów
- 1941, 22 czerwca – rozpoczęcie okupacji niemieckiej
- 1944, 1 sierpnia – ponowne zajęcie miasta przez Armię Czerwoną
- 1950 – przeniesienie do Drohiczyna siedziby Diecezji pińskiej (zwanej „diecezją w Drohiczynie”)
- 1966 – miasto odwiedził podczas uroczystości milenijnych ks. prymas kardynał Stefan Wyszyński i ówczesny ksiądz arcybiskup Karol Wojtyła
- 1991 – miasto siedzibą diecezji drohiczyńskiej
- 1999, 10 czerwca – wizyta ekumeniczna papieża Jana Pawła II
Demografia
edytuj1580 rok – 2000 osób (około)
1662 rok – 680 osób
1775 rok – 2000 osób (około)
1799 rok – 984 osób
1857 rok – 835 osób
1921 – 1972 osób
1935 rok – 2454 osób
2008 rok – 2075 osób
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwało 1972 osób, wśród których 950 było wyznania rzymskokatolickiego, 207 prawosławnego, 1 ewangelickiego, a 814 mojżeszowego. Jednocześnie 1165 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 114 białoruską, 687 żydowską, 1 fińską,1 rosyjską, 1 rusińską, a 3 określiło się jako internacjonaliści. Było tu 289 budynków mieszkalnych[29].
Według danych z 30 czerwca 2012 miasto miało 2129 mieszkańców[21].
- Piramida wieku mieszkańców Drohiczyna w 2014 roku[30].
Zabytki
edytuj
zachowane:
- Dawne grodzisko Góra Zamkowa Wzniesienie będące dawniej elementem militarnej siły włodarzy drohickiego grodu, gdzie do czasu „potopu szwedzkiego” wznosił się zamek obronny. Na dzisiaj punkt widokowy na malowniczą dolinę rzeki Bug.
- Zespół klasztorny jezuitów
- Katedra Trójcy Przenajświętszej z lat 1696–1709 w stylu barokowym. Pierwotny kościół ufundował król Władysław Jagiełło w 1392. W 1555 roku zbudowano murowany kościół renesansowy. Po zniszczeniu kościoła w 1657 przekazano parafię zakonowi jezuitów, którzy w 1709 roku ukończyli budowę istniejącego dziś kościoła. Po kasacie jezuitów parafię przekazano zakonowi pijarów. Kościół zniszczono w czasie I wojny światowej w latach 1914–1918. Odbudowany w 1919. Zdewastowany w latach 1939–1940 (szczególnie wnętrze). Zachował się późnogotycki krucyfiks, barokowa rzeźba Chrystusa Frasobliwego, chrzcielnica późnorenesansowa z pocz. XVII w., rokokowa monstrancja z 1786 r., obraz św. Trójcy z XVII w., tabernakulum z XVIII w. We wnętrzu odrestaurowane freski z XVIII w., w renesansowych podziemiach świątyni spoczywają zasłużeni Kościołowi i Polsce.
- Klasztor jezuitów z lat 1729–1744 w stylu barokowym na planie podkowy pod kierunkiem jezuity Jakuba Ruoffa/Rouffa (obecnie Wyższe Seminarium Duchowne w Drohiczynie).
- Kolegium jezuitów (budowa: 1746–1751) według projektu Wincentego lub Wojciecha Rachetti i fundacji superiora klasztoru o. Stefana Kuczyńskiego (1704–1773). W XVIII wieku Collegium Nobilium. Spalone w czasie I wojny światowej. Obecnie Kuria Diecezjalna.
- Zespół klasztorny franciszkanów
- Kościół pw. Wniebowzięcia NMP (budowa: 1682–1715) z ołtarzem głównym z 1762, według tradycji zbudowany w miejscu drewnianego kościoła z 1400 fundacji wojewody Mikołaja Nasuty. Pierwsza potwierdzona wzmianka w źródłach o kościele pojawiła się w 1470 r. Budowa obecnego barokowego kościoła rozpoczęła się w 1682 r. ze składek miejscowej szlachty. Zakrystia od północy z 1682 r. i skarbczyk od południa wybudowany w 1734 r. jako drohickie archiwum ksiąg ziemskich. We wnętrzu Kaplica Loretańska z 1695 r. z ołtarzem rokokowym z 1774 r. oraz stiukowy rokokowy ołtarz główny z 1762–1764. Ołtarze przy filarach tęczowych z lat 1770–1774. Lewy z obrazem Wizja św. Antoniego z 1775 r., prawy z obrazem św. Franciszka z 1774 r. Na filarze tęczowym od południa ołtarz klasycystyczny z 1780 r. W zamknięciu nawy północnej relikty murowanego ołtarza barokowego z XVIII w. Kościół poważnie zniszczony w czasie II wojny światowej, do kultu przywrócony w 1949.
- dzwonnica z ok. 1770, w stylu późnobarokowym według proj. Kazimierza Kamieńskiego
- klasztor franciszkanów (budowa 1737–1751) zbudowany z funduszy chorążego ziemi bielskiej Marcina Kuczyńskiego (1663–1751). Po kasacie po powstaniu listopadowym w 1832 mieściły się w nim koszary. W 1889 przebudowany na szkołę. Obecnie pozbawiony cech stylowych, mieści Muzeum Diecezjalne, Zgromadzenie Zakonne Sióstr MB Loretańskiej i Dom Księży Emerytów.
- stróżówka z XVIII w.
- oficyna z XVIII w., ob. dom, ul. Kraszewskiego 4
- Zespół klasztorny Mniszek Benedyktynek
- Kościół Mniszek Benedyktynek pw. Wszystkich Świętych z lat 1734–1738 w stylu późnobarokowym, projekt: Jakub Fontana, fundacja Wiktoryna Kuczyńskiego (1668–1737) i Marcina Kuczyńskiego. Pierwszy drewniany kościół ufundował w 1623 roku wojewoda Wojciech Niemira. Został zniszczony przez Szwedów w 1657 roku i odbudowany w 1659. Obecny kościół konsekrowano w 1744 roku. W 1854 roku władze rosyjskie zamknęły kościół. Odzyskano go w 1918 roku i od 1930 służył jako kościół szkolny. Podczas okupacji rosyjskiej w latach 1939–1941 służył jako szalet dla wojsk sowieckich. W latach okupacji niemieckiej 1941–1944 funkcjonował jako parafialny. W 1957 roku objęły go benedyktynki wypędzone z Nieświeża. Wewnątrz kościoła znajdują się dwie rzeźby barokowe: Św. Scholastyki i Św. Wojciecha, obraz Św. Benedykta z pocz. XVII w. i krucyfiks z 1 poł. XVIII w. z niezachowanego barokowego ołtarza głównego.
- Klasztor Mniszek Benedyktynek – W drewnianym budynku poprzedzającym obecny w 1709 i 1714 roku funkcjonował szpital dla ofiar zarazy. Murowany klasztor w stylu barokowym wybudowano w latach 1734–1738. W 1856 roku zaborcze władze rosyjskie zamknęły klasztor i wywiozły zakonnice do Wilna. W następnych latach zakonnice wróciły do klasztoru i prowadziły polską szkołę, opiekując się też powstańcami w czasie Powstania styczniowego. Po upadku powstania władze carskie w 1864 roku ponownie zamknęły klasztor przeznaczając zabudowania na koszary, a zakonnice uwięziono w Bielsku Podlaskim. Po 1885 roku Rosjanie nakazali zburzenie klasztoru. Odbudowano go bez cech stylowych w latach 1958–1960 bez skrzydła wschodniego uzupełnionego w 1992. Obecnie bez cech stylowych.
- Cerkiew św. Mikołaja z 1792, w stylu klasycystycznym fundacji Konstancji z Kuczyńskich i Jakuba Ciecierskiego. Wzniesiona pierwotnie jako cerkiew klasztorna unickiego zakonu bazylianów. Od 1839 prawosławna, czego efektem była przebudowa w 1848 i dodanie kopułek, usunięcie ołtarzy, ambony i organów. Obecnie świątynia parafialna. Znajduje się przy Placu Tadeusza Kościuszki.
- kapliczka barokowa u zbiegu ul. Świętojańskiej i Mieszka I z figurą św. Jana Nepomucena z XVIII w.
- dom z 1. poł. XIX wieku, pl. Tadeusza Kościuszki 23
- Schrony bojowe z 1940–1941 (Linia Mołotowa)
niezachowane:
- Zamek królewski na Górze zamkowej
- Klasztor Bazylianów z 1798, znajdujący się koło cerkwi św. Mikołaja Cudotwórcy, skierowany piętrowym frontem do rynku i dłuższym parterowym od ul. Mazowieckiej.
- Dworek Sądów Marszałkowskich z XVIII w. pomiędzy ul.Dmochowskiego i Biskupią. Drewniany, kryty czterospadowym dachem pokrytym gontem, z gankiem. Zburzony przez Rosjan prawdopodobnie w 1940.
- Port rzeczny w zachodniej części Ruskiej Strony.
- Bożnica żydowska z drewna znajdująca się przy ul. Piłsudskiego 9. Spłonęła 22 czerwca 1941.
- Drewniana kaplica św. Barbary. Rozebrana przez Rosjan w 1940.
Muzea
edytuj- Muzeum Diecezjalne w Drohiczynie przy ul. Kraszewskiego 4 (w danym klasztorze franciszkanów). W zbiorach znajdują się dokumenty królów Władysława IV, Jana Kazimierza, Augusta II Mocnego, kielichy, relikwiarze, monstrancje Jabłonowskich, Sapiehów, Radziwiłłów, pasy słuckie, pacyfikały, tace, lichtarze, ornaty, pastorały: biskupa Zygmunta Łozińskiego i papieża Piusa XII, oraz krzesło papieża Jana Pawła II z wizyty ekumenicznej z 1999 roku, naczynia z cyny.
- Muzeum Regionalne w Drohiczynie przy ul. Kopernika 9. W zbiorach znajdują się eksponaty pochodzące z wykopalisk archeologicznych, m.in. szklane paciorki, enkolpion z brązu, grzebienie z poroża jeleni i łosiów, gliniana kostka, bransolety z brązu, ołowiane plomby z XII, XIII, XIV w. W zbiorach są także narzędzia rolnicze i przedmioty codziennego użytku z XIX i pocz. XX w. oraz kolekcja rzeźb ludowych. Na ekspozycji wystawa dawnych motocykli.
- Muzeum Kajakarstwa w Drohiczynie ul. Kopernika 9, jedyne tego typu w Polsce, gromadzi i eksponuje dawne kajaki, wiosła, osprzęt kajakowy, publikacje związane z historią kajakarstwa.
Pomniki i tablice pamiątkowe
edytuj
- Pomnik ustawiony na rynku w dniu 3 maja 1919 roku na pamiątkę Konstytucji 3-go Maja
- Grób Nieznanego Żołnierza
- Obelisk z 1928 roku na Górze Zamkowej ustawiony z okazji 10 lecia odzyskania Niepodległości
- Pomnik lotników polskich poległych we wrześniu 1939 roku i pochowanych na cmentarzu parafialnym
- Tablica pamiątkowa z okazji 90 rocznicy walk stoczonych 19 sierpnia 1920 roku z bolszewikami przez 8 kompanię 1. Pułku Piechoty Legionów.
- Pomnik Armii Krajowej
- Obelisk upamiętniający 750 rocznicę Zjazdu Drohiczyńskiego
Ośrodki kultury
edytuj
- Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Drohiczynie
- Kino Daniel
Periodyki lokalne
edytuj- „Drohiczyński Przegląd Naukowy” – wydawany przez Drohiczyńskie Towarzystwo Naukowe
Filatelistyka
edytujPoczta Polska wyemitowała 28 kwietnia 2022 r. znaczek pocztowy przedstawiający panoramę miasta, o nominale 3,60 zł, w serii Piękno Polski. Wydrukowano 90 000 sztuk, techniką offsetową, na papierze fluorescencyjnym. Autorem projektu znaczka był Jarosław Ochendzan[31].
Ludzie związani z Drohiczynem
edytujZobacz też
edytuj
- 500 kajaków – spływ
- Zamek w Drohiczynie
- Bitwa pod Drohiczynem (1192)
- Bitwa pod Drohiczynem (2 VIII 1920)
- Bitwa pod Drohiczynem (19 VIII 1920)
- Diecezja drohiczyńska
- Biskupi drohiczyńscy
- Wyższe Seminarium Duchowne w Drohiczynie
- Cmentarz żydowski w Drohiczynie
- Monaster Trójcy Świętej w Drohiczynie
- Drohiczyn (gmina w guberni siedleckiej)
- Powiat drohiczyński (1795–1843)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
- ↑ Gmina Dorohičyn - Pudlaśki nazvy - Svoja.org [online], svoja.org [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 28–29.
- ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.
- ↑ Karol de Perthées, Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795.
- ↑ Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648–1772), Kraków 1889, s. 6.
- ↑ Krystyna Musianowicz, Drohiczyn., Od VI do XIII wieku. Dzieje i kultura., 1982, s. 66-67.
- ↑ Dariusz Krasnodębski, Hanna Olczak, Suraż na tle osadnictwa pogranicza mazowiecko-rusko-litewskiego w okresie od XI do XVI w., Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 2020, s. 494, DOI: 10.23858/Wr/k/007.
- ↑ J. Tyszkiewicz: Ziemie podlaskie w średniowieczu i nowożytności (do połowy XVII w.. W: Z nieznanej przeszłości Białej i Podlasia. Biała Podlaska: Podlaskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1990, s. 22. [dostęp 2022-10-19]. (pol.).
- ↑ The 1929 Polish Business Directory Project [online], data.jewishgen.org [dostęp 2017-04-06].
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 882.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Katalog Zabytków Sztuki w Polsce „Siemiatycze, Drohiczyn i okolice”, Warszawa 1996, s. 6.
- ↑ a b c Adrian Jusupović, Tak zwany "Latopis Połocki" w przekazie Wasilija Tatiščeva : rola Drohiczyna w kontaktach polsko-ruskich drugiej połowy XII wieku, „Studia ŹródŁoznawcze”, 2007, s. 31-32 [dostęp 2024-07-26].
- ↑ Piotr Bunar, Stanisław A.Sroka „Słownik Wojen, Bitew i Potyczek w Średniowiecznej Polsce”, wyd. Uniwersitas, Kraków 2004, s. 42.
- ↑ K. Kwiatkowski, Drohiczyn n. Bugiem jako miejsce stykania się wpływów rusko-bałtyjsko-polskich (XII-XIV w.),[w:] Zeszyty Naukowe Studenckiego Koła Naukowego Historyków Uniwersytetu w Białymstoku, red. R. Poniat, Białystok 2003, s. 71.
- ↑ Stanisław Szczur „Historia Polski”, Wyd.Literackie, Kraków 2002, s. 243.
- ↑ J.K. Kochanowski, Codex diplomaticus et commemorationum Masoviae generalis, Warszawa 1919, s. 421–422.
- ↑ a b Adrian Jusupović, Jusupović A., Zasięg terytorialny ziemi drohickiej w średniowieczu, „Актуальні проблеми вітчизняної та всесвітньої історії. Збірник наукових праць. Наукові записки Рівненського державного гуманітарного університету” 20, Рівне 2010: 77-80. [online] [dostęp 2019-10-07] (ang.).
- ↑ Po 1135 roku część Braci Dobrzyńskich przeszła do Krzyżaków a część do Templariuszy
- ↑ Adrian Jusupović, Jusupović A., Domus quondam dobrinensis. Przyczynek do dziejów templariuszy na ziemiach Konrada Mazowieckiego, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 71, 2006, z. 1: 7-18. [online] [dostęp 2024-07-26].
- ↑ a b c d e f g h i GUS-Główny Urząd Statystyczny. stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-19]. (pol.).
- ↑ Nowy Kodeks Dyplomatyczny Mazowsza, t. II, dokumenty z lat 1248–1355, opr. S. Kuraś i I. Sułkowska-Kurasiowa, Wrocław 1989, s. 252.
- ↑ [Kronika Janka z Czarnkowa „70. O zdobyciu zamku Drohiczyna”].
- ↑ M. Radoch, W sprawie daty nadania przez Władysława Jagiełłę ziemi drohickiej księciu mazowieckiemu Januszowi I, [w:] Szkice z dziejów kolonizacji Podlasia i Grodzieńszczyzny od XIV do XVI wieku, Olsztyn 2002, s. 11–20.
- ↑ T.J. Lubomirski, Kodeks Dyplomatyczny Księstwa Mazowieckiego, Warszawa 1863, s. 111–113; Biblioteka PAN Kórnik, rkp. 203, k. 178–178v.
- ↑ Kronika Wiganda z Marburga, wyd. E. Raczyński, Poznań 1842, s. 353.
- ↑ Lustracje województwa podlaskiego 1570 i 1576, Wrocław 1959, s. 4.
- ↑ Rachuba A., Konfederacja Kmicicowska i Związek Braterski wojska litewskiego w latach 1660–1663, Warszawa 1989.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 19.
- ↑ Drohiczyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Marek Jedziniak: Piękno Polski. www.kzp.pl. [dostęp 2023-05-21]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Drohiczyn Urząd Miasta
- Strona poświęcona historii Drohiczyna (historia, zabytki, zdjęcia)
- Drohiczyn (1), Drohiczyn-lacki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 149.