Arnoszt z Pardubic
Arnoszt z Pardubic, znany też jako Ernest z Pardubic (czes.: Arnošt z Pardubic; ur. 25 marca 1297, zm. 30 czerwca 1364) – katolicki biskup i pierwszy arcybiskup praski działający w XIV wieku.
 Nagrobek Arnosta z Pardubic w kolegiacie Wniebowzięcia NMP w Kłodzku | ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia |
25 marca 1297 | |
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 czerwca 1364 | |
| Miejsce pochówku | ||
| Arcybiskup metropolita praski | ||
| Okres sprawowania |
1344–1364 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Nominacja biskupia |
1343 | |
| Sakra biskupia |
brak danych | |
Życiorys
edytujUrodził się 25 marca prawdopodobnie w Kłodzku jako najstarszy spośród czterech synów rycerza Arnoszta z Hostinki, pana na Pardubicach, królewskiego burgrabiego w Kłodzku i jego żony Adeli (Adlički)[1]. Pierwsze nauki pobierał w szkole parafialnej prowadzonej przez joannitów przy kościele pw. św. Jana w Kłodzku[1]. Po kolejne udał się do szkoły klasztornej benedyktynów w Broumovie, a następnie do szkoły partykularnej przy katedrze św. Wita w Pradze[1].
Przez 14 lat studiował prawo i teologię we Włoszech na Uniwersytecie Bolońskim i Uniwersytecie Padewskim[1]. W 1338 powrócił do Czech, by przyjąć godność dziekana kapituły w Sadskiej i kanonika kapituły św. Wita w Pradze. Rok później został dziekanem tej drugiej. W 1343 został mianowany biskupem, a w 1344 arcybiskupem Pragi[1].
Był sprawnym administratorem: w listopadzie 1344 rozpoczął budowę katedry św. Wita (w triforium jej chóru został sportretowany przez budowniczego Piotra Parlera). Przyczynił się do powstania Uniwersytetu Karola w Pradze w 1348 – pierwszej uczelni wyższej na północ od Alp i na wschód od Renu[1]. Był też jego pierwszym kanclerzem. Z jego inicjatywy zostały ogłoszone w 1349 r. tzw. Statuty Arnoszta z Pardubic, które regulowały funkcjonowanie Kościoła w Królestwie Czeskim. Jego formacja duchowa była bliska augustianizmowi. Miał wielu współpracowników wśród kanoników regularnych i dla tego zakonu założył klasztory w Kłodzku, Rokycanach i w Jaromierzu. W rodowych Pardubicach rozpoczął budowę zamku i nakazał wznieść kościół Zwiastowania Marii Panny.
Był również zręcznym dyplomatą. W 1346 zabiegał w Awinionie o zatwierdzenie wyboru Karola IV Luksemburskiego na króla rzymskiego i prowadził rokowania w sprawie jego koronacji na cesarza[1]. 2 września 1347 koronował Karola IV na króla Czech. Podczas konklawe w 1352 i 1362 występował jako poważny kandydat na papieża.
Arnoszt z Pardubic zmarł 30 czerwca 1364 na swoim zamku w Roudnicy nad Labem. Został pochowany w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kłodzku[1]. W prezbiterium stanął jego nagrobek powstały w kręgu Petera Parlera w latach 1370–1375. Na tumbie z czerwonego marmuru znajduje się rzeźba przedstawiająca arcybiskupa wykonana z białego marmuru. W 1468 dwukrotnie wyciekła z nagrobka oleista ciecz o niezwykłej woni, a w połowie XVI w. zaczął on pękać. W 1861 mocno zniszczony zabytek przeniesiono do północnej nawy, gdzie znajduje się do dziś. W 1870 rzeźbiarz Johann Janda wykonał pomnik Arnoszta z Pardubic ustawiony w nawie głównej[1]. W 1960 przeniesiono go do nawy północnej.
Pamięć i legenda
edytujArnoszt jest obecnie uważany za patrona miasta Pardubice, w którym rozpoczął budowę tamtejszego zamku i kazał wznieść kościół Zwiastowania Marii Panny. Jego postać w tym mieście przypomina marmurowy relief autorstwa Františka Zuzky wmurowany w 1940, a znajdujący się w prezbiterium kościoła św. Bartłomieja. 23 września 2004 z okazji 640-lecia śmierci arcybiskupa aulę Uniwersytetu Pardubickiego nazwano Aulą Arnoszta z Pardubic.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i Zdzisław Szczepaniak: Arnošt z Pardubic. W: Janusz Laska, Mieczysław Kowalcze: Popularna encyklopedia ziemi kłodzkiej. T. 1 (A–J). Kłodzko-Nowa Ruda: Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, 2009, s. 18–20. ISBN 978-83-60478-90-5.
Bibliografia
edytuj- Anna Fastnacht-Stupnicka: Od św. Jadwigi do Marka Hłaski. Niezwykłe losy wybitnych ludzi na Dolnym Śląsku, Oficyna Wydawnicza „Atut”, Wrocław 2006, ISBN 978-83-7432-189-1.
- Bogusław Czechowicz: Nagrobek i historiografia. O niektórych treściach i funkcjach pomników nagrobnych z XIV–XIX wieku, [w:] O sztuce sepulkralnej na Śląsku. Materiały z sesji Oddziału Wrocławskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, 25–26 października 1996 roku, Wrocław 1997, s. 177–202, ISBN 83-905667-7-X.
Linki zewnętrzne
edytuj- Frantiśek Śebek Arnoszt z Pardubic (1297–1364) (pol.)
- Galeria zdjęć z wystawy w Muzeum Ziemi Kłodzkiej poświęconej Arnosztowi z Pardubic. dawneklodzko.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-11)]. (pol.).