Aleksander Tyszyński

Aleksander Tyszyński herbu Gozdawa (ur. 1811 w Petersburgu, zm. 1880 w Miassocie) – pisarz, estetyk, krytyk i historyk. Autor głośnego romansu Amerykanka w Polsce (1837), a także licznych prac historycznych i literackich. Jeden z założycieli Biblioteki Warszawskiej, wykładowca Głównej Szkoły Warszawskiej.

Aleksander Tyszyński

Aleksander Tyszyński, 1880 r.
Data i miejsce urodzenia	1811 Petersburg
Data i miejsce śmierci	1880 Miasota
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura piękna, historiografia, historia literatury
Ważne dzieła
Amerykanka w Polsce Rys historyczny oświecenia Słowian Rozbiory i krytyki Wizerunki polskie

Życiorys

Aleksander Tyszyński urodził się w Petersburgu, gdzie wówczas czasowo zamieszkiwali jego rodzice. Wychowywał się w rodzinnym majątku Miassota, w powiecie wilejskim. W Mołodecznie uczęszczał do szkoły powiatowej, a następnie przez trzy lata studiował prawo i administrację na Uniwersytecie Wileńskim. Po uzyskaniu stopnia kandydata oddziału nauk moralno-politycznych w wieku siedemnastu lat powrócił do Miassoty, gdzie oddał się studiom nad antyczną tragedią i Szekspirem.

W 1837 roku, zainspirowany dziełami Madame de Staël, wydał w Petersburgu Amerykankę w Polsce. Romans ten zwrócił na niego uwagę czytelników oraz krajowych krytyków i myślicieli. Tych ostatnich zainteresował zwłaszcza ustęp O szkołach poezyi polskiéj.

W roku 1838 przybył do Warszawy, gdzie został pracownikiem Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych. W tym czasie pisał także artykuły do wielu lokalnych czasopism naukowych. W trzy lata po przybyciu do stolicy został współzałożycielem Biblioteki Warszawskiej i od 1841 roku pisał również dla niej.

W późniejszym okresie przez kilka lat mieszkał na wsi – aż do roku 1866, kiedy objął katedrę literatury polskiej w Głównej Szkole Warszawskiej. Wykłady prowadził do roku 1869, kiedy to szkołę zamknięto w ramach represji popowstaniowych. Powrócił wówczas do rodzinnej Miassoty i oddał się pracy naukowej, której owocem było dwutomowe dzieło Pierwsze zasady krytyki powszechnej (1870).

Ważniejsze dzieła

• Amerykanka w Polsce, Petersburg 1837.
• Rys historyczny oświecenia Słowian, Warszawa, 1841.
• Morena, czyli powieści blade, Warszawa, 1842.
• Rozbiory i krytyki, Petersburg, 1854.
• Pierwsze zasady krytyki powszechnej, Warszawa, 1870.
• Wizerunki polskie, Warszawa, 1875.

Bibliografia

• Aleksander Tyszyński, Wizerunki Polskie, wyd. S. Lewentala, Warszawa 1875.

Linki zewnętrzne

• Dzieła Aleksandra Tyszyńskiego w bibliotece Polona