Agat

Agat – wielobarwna odmiana chalcedonu o charakterystycznej, wstęgowej budowie.

Agat

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	tlenek krzemu(IV), SiO 2
Twardość w skali Mohsa	6,5-7
Przełam	nierówny
Łupliwość	brak
Pokrój kryształu	skupienia mikrokrystaliczne
Układ krystalograficzny	trygonalny
Gęstość minerału	2,60–2,64 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	wszystkie barwy, pasiasta budowa
Rysa	biała
Współczynnik załamania	1,530-1,540
Inne	przezroczystość: od przeświecającego do zupełnie nieprzezroczystego dwójłomność: 0,004-0,009 fluorescencja różna dla różnych stref barwnych

Nazwa „agat” pochodzi prawdopodobnie od rzeki Dirillo (dawniej Achates) na Sycylii, gdzie minerał ten był wydobywany w czasach starożytnych.

Właściwości

Kamień jest odmianą chalcedonu, dzieli więc z nim większość właściwości fizykochemicznych. Agaty cechuje budowa wstęgowa lub koncentryczna. Każda z poszczególnych stref jest budowana przez mikrokrystaliczny kwarc, którego kryształy zwrócone są prostopadle do powierzchni stref. Wstęgom barwę nadają domieszki – nawet w przypadku jednego okazu, poszczególne strefy mogą mieć różne barwy i odcienie.

Występowanie

Agaty tworzą kuliste lub nieregularne nagromadzenia, które mogą osiągać obwody od kilku milimetrów do kilku metrów. Czasem wykształcają się także jako wypełnienie szczelin w skałach wulkanicznych. Wstęgi tworzą się w procesie cyklicznej krystalizacji – naukowcy spierają się na temat jej dokładnego przebiegu.

Jeśli wnętrze skały nie zostanie do końca wypełnione masą agatu, w środku mogą wykształcić się kryształy innych minerałów, np. innych odmian kwarcu, kalcytu, goethytu, anhydrytu czy barytu. Powstałą w ten sposób formację nazywa się druzą.

Na podstawie 28 okazów czas ukształtowania się kryształów agatu oszacowano na fanerozoik, ok. od 280 do 64,5 mln lat temu.

Bardziej znaczące złoża agatów znajdują się w Nadrenii-Palatynacie w Niemczech, na południu Brazylii i w północnym Urugwaju, w Queensland w Australii, w Chinach, Indiach, na Kaukazie, na Madagaskarze, w Meksyku, w Mongolii, w Namibii i w stanach Wyoming i Montana w Stanach Zjednoczonych.

Odmiany

Wyróżnia się wiele odmian agatów, które różnią się od siebie barwą i wzorem wstęg, m.in.:

• a. oczkowy – o wzorze przypominającym oko
• a. wstęgowy – wstęgi mniej więcej tej samej grubości, równoległe względem zewnętrznej ściany kamienia
• enhydros – z inkluzjami wody
• ognisty – zawierający limonit, z charakterystyczną grą barw przypominającą opalizację

Zastosowanie

Stanowi kamień do biżuterii oraz materiał, z którego wyrabia się rękodzieło. Ze względu na swoje właściwości jest stosowany także w technice.

Galeria

• 
• 
• 
  enhydros
• 
  geoda agatowa z druzą

Bibliografia

• Agat, [w:] WalterW. Schumann WalterW., Kamienie szlachetne i ozdobne, Warszawa: Alma-Press, ISBN 978-83-7020-645-1 .
• Jerzy Żaba: Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów.. Videograf, 2014. ISBN 978-83-7835-297-6.