Karaluch: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 94.40.120.202 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Carabus. Znacznik: Wycofanie zmian |
|||
| (Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 18 użytkowników) | |||
Linia 14:
|podrodzina = [[Blattinae]]
|rodzaj = ''[[Blatta]]''
|gatunek =
|synonimy =
* ''Blatta badia'' <small>Saussure, 1863</small>
Linia 34:
|wikisłownik = karaluch
}}
'''Karaluch'''{{r|Zahradnik}}, '''karaczan wschodni'''{{r|Zahradnik}}, karaczan pospolity{{r|Popławski}}, szwab<ref>{{encyklopedia PWN|id=3920207|tytuł=karaczan wschodni|data dostępu=2022-06-24}}</ref> (''Blatta orientalis'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[owady|owada]] z [[rząd (biologia)|rzędu]] [[karaczany|karaczanów]] i [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[karaczanowate|karaczanowatych]]. Owad [[gatunek kosmopolityczny|kosmopolityczny]], w większości zasięgu [[gatunek synantropijny|synantropijny]].▼
▲'''Karaluch''', '''karaczan wschodni''' (''Blatta orientalis'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[owady|owada]] z [[rząd (biologia)|rzędu]] [[karaczany|karaczanów]] i [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[karaczanowate|karaczanowatych]]. Owad [[gatunek kosmopolityczny|kosmopolityczny]], w większości zasięgu [[gatunek synantropijny|synantropijny]].
== Opis ==
Linia 45 ⟶ 44:
== Biologia i ekologia ==
[[plik:Common Cockroach - Project Gutenberg eText 16410.png|thumb|left|''a'' – samica, ''b'' – samiec, ''c'' – samica z boku, ''d'' – larwa]]
Gatunek [[wszystkożerność|wszystkożerny]]. Preferuje miejsca wilgotne oraz temperaturę 20–29 °C. Samice nie wytwarzają jaj poniżej 15 °C, a te zamierają poniżej 0 °C{{r|Robinson}}.
=== Rozród i rozwój ===
W trakcie dobierania się w parę samiec wędruje wokół samicy, po czym ustawia się przodem do niej. Następnie samica unosi głowę, a samiec wsuwa się pod nią tyłem, jednocześnie rozkładając skrzydła, tak że samica dotyka aparatem gębowym [[tergum|tergitów]] jego odwłoka. W tym czasie samiec wydłuża odwłok, aż do połączenia się genitaliów obu owadów. Po połączeniu samiec odwraca się tak, że para ustawiona jest głowami w przeciwnych kierunkach. Po [[kopulacja|kopulacji]] samica formuje zawierającą 16–18 jaj [[ooteka|ootekę]]{{r|Robinson}}, którą przez 12 godzin do 7 dni nosi ze sobą, po czym pozostawia w osłoniętym miejscu{{r|Robinson|ifas}}. Ooteka ma kształt prawie walcowaty, barwę czarniawobrązową i mierzy od 10 do 12 mm. Jedna samica produkuje w ciągu życia 6–8 ootek w odstępach 1–2 tygodni{{r|Robinson}}.
W temperaturze 21 °C larwy lęgną się po 81 dniach, a w 29,5 °C po 42 dniach. Pierwsze ich stadium ma jasnobrązową barwę i około 6 mm długości. W zależności od warunków larwy linieją 7–10 razy przed osiągnięciem dorosłości. W temperaturze 22 °C rozwój samców trwa 515 dni, a samic 542 dni. W 30 °C skraca się do 164 dni u samców i 282 dni u samic. Dorosłe samice dożywają 190, a samce 180 dni. Obok rozmnażania płciowego zdarza się także [[partenogeneza]]{{r|Robinson}}.
== Zobacz też ==
Linia 59 ⟶ 58:
<ref name=Bazyluk>{{cytuj książkę | autor = Władysław Bazyluk | tytuł= Klucze do oznaczania owadów Polski cz. IX-X Karaczany – Blattodea, Modliszki – Mantodea | rok = 1956 | miejsce = Warszawa | wydawca = PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne | strony = 17-19}}</ref>
<ref name="Robinson">{{Cytuj książkę | autor = William H. Robinson | tytuł = Urban Insects and Arachnids: A Handbook of Urban Entomology | wydawca = Cambridge University Press | data = 2005 | strony = 51-52}}</ref>
<ref name="ifas">{{Cytuj stronę | url =
<ref name="Popławski">{{Cytuj książkę | autor = Artur Popławski | tytuł = Zoologia krótko zebrana dla szkolnego i domowego użytku obojej płci | wydawca = Bernard Lessmann | miejsce = Warszawa | data = 1865}}</ref>
<ref name=Zahradnik>{{Cytuj książkę |autor= Jiří Zahradník |autor link = Jiří Zahradník |tytuł=Przewodnik: Owady |rok=2000 |miejsce=Warszawa |wydawca=Multico}}</ref>
}}
{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Karaczanowate]]
Linia 69 ⟶ 72:
[[Kategoria:Karaczany Europy]]
[[Kategoria:Karaczany Madagaskaru]]
[[Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1758 roku]]
[[Kategoria:Taksony opisane przez Karola Linneusza]]
| |||