ਕੁਰਮ
| ਕੁਰਮ | |
|---|---|
Firmness, Support | |
| Member of ਦਸ਼ਅਵਤਾਰ | |
 ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਅਰਧ-ਮਨੁੱਖੀ ਅਤੇ ਅਰਧ-ਕੱਛੂਕੁੰਮਾ ਚਿੱਤਰ | |
| ਦੇਵਨਾਗਰੀ | कूर्म |
| ਮਾਨਤਾ | ਵਿਸ਼ਨੂੰ (ਦਾ ਦੂਜਾ ਅਵਤਾਰ) |
| ਨਿਵਾਸ | Bharata Khanda, Vaikuntha |
| ਹਥਿਆਰ | None |
| ਤਿਉਹਾਰ | Kurma Jayanti (Vaisakh month during the Shukla Paksha) |
ਕੁਰਮ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Lang/data/iana scripts' not found. , ਕੱਛੂਕੁਮਾ) ਇਕ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਹੈ। ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯਜੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਹੋਇਆ ਕਿ ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਸਯਪ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੁਰਮ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਉੱਤਰ-ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੁੱਧ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਮੰਥਨ ਦੀ ਕਥਾ ਦੇ ਨਾਲ ਪੁਰਾਣਾਂ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਧਰਤੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ਵ-ਕੱਛੂਕੁੰਮੇ, ਅਕੂਪਾਰਾ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥੀ, ਕੁਰਮ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਦਸ਼ਵਤਾਰ ਵਜੋਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਦਸ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਵਤਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ।
ਨਾਮਕਰਣ ਅਤੇ ਉਤਪਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸ਼ਬਦ 'ਕੁਰਮ (ਦੇਵਨਾਗਰੀ: कूर्म) ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਕੱਛੂਕੁੰਮਾ' ਜਾਂ 'ਕੱਛੂ।[1] ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਕੱਛੂਕੁੰਮੇ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਨੂੰ ਉੱਤਰ-ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਨੂੰ 'ਕੱਛਾਪਮ' (कच्छप), 'ਕਾਮਾਹਾ' (कमठ), 'ਅਕੁਪਾਰਾ' (अकूपार), ਅਤੇ 'ਅੰਬੂਕਾਰਾ-ਆਤਮਨਾ' (अम्बुअर-बआत्मना) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਕੱਛੂਕੁੰਮਾ ਅਵਤਾਰ'।[2][3][4][5]
ਨਿਰੁਕਤ
[ਸੋਧੋ]ਵਿਆਕਰਣਕਾਰ ਯਸਕਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ, ਨਿਰੁਕਤ ਛੇ ਵੇਦਾਂਗਾਂ ਜਾਂ 'ਵੇਦਾਂ ਦੇ ਅੰਗਾਂ' ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਵੇਦਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਉਤਪਤੀ ਅਤੇ ਵਿਆਖਿਆ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਕੱਛੂਕੁੰਮੇ ਦੀਆਂ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਵਾਸਤੇ ਐਂਟਰੀ (ਵਰਗਾਕਾਰ ਬਰੈਕਟਾਂ '[]' ਮੂਲ ਲੇਖਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ):
ਪ੍ਰਤੀਕ
[ਸੋਧੋ]
ਦਸ਼ਵਤਾਰਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਕੁਰਮ - ਐਂਫੀਬੀਅਨ - ਨੂੰ (ਮੱਛੀ) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਲਾ ਪੜਾਅ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Sanskrit Dictionary for Spoken Sanskrit: 'Kurma'". spokensanskrit.org. Retrieved 2019-12-24.[permanent dead link]
- ↑ "Sanskrit Dictionary for Spoken Sanskrit: 'kacchapam'". spokensanskrit.org. Retrieved 2019-12-13.[permanent dead link]
- ↑ www.wisdomlib.org (2018-05-29). "Kamatha, Kamaṭha: 5 definitions". www.wisdomlib.org. Retrieved 2019-12-13.
- ↑ "Sanskrit Dictionary for Spoken Sanskrit: 'Akupara'". spokensanskrit.org. Retrieved 2019-12-24.[permanent dead link]
- ↑ "Sanskrit Dictionary: 'ambucara-ātmanā'". www.sanskritdictionary.com. Retrieved 2019-12-24.