Kurt Schwitters

Kurt Hermann Eduard Karl Julius Schwitters (20. juni 1887–8. januar 1948) var ein tysk kunstnar som er særleg kjend for ein collageteknikk som han sjølv kalla Merz. Han gav også ut eit tidsskrift som heitte Merz (1923-32). Schwitters sin produksjon, som vert rekna til stilretninga dadaisme, omfattar både måleri, grafikk, typografi og skulptur, med meir.

Kurt Schwitters
Pseudonym	Kurt Merz Schwitters
Statsborgarskap	Kongedømet Frankrike, Tyskland, Noreg, Storbritannia
Fødd	20. juni 1887 Hannover
Død	8. januar 1948 (60 år) Kendal, Ambleside
Yrke	kunstmålar, bilethoggar, grafisk designar, skribent, lyrikar, designar, fotograf, biletkunstnar, grafikar, musikar, komponist
Politisk parti	Sozialdemokratische Partei Deutschlands
Sjanger	abstrakt kunst
Medlem av	Deutscher Werkbund, die abstrakten hannover
Far	Eduard Hermann Schwitters
Ektefelle	Helma Schwitters
Born	Ernst Schwitters
Kurt Schwitters på Commons

Liv og gjerning

Abstrakt komposisjon av Schwitters

Schwitters var fødd i Hannover i Tyskland. Etter kunststudiar ved kunstakademiet i Dresden i tida 1909-14, saman med mellom andre Otto Dix og George Grosz, vende Schwitters heim til Hannover og byrja på sitt kunstnarliv som postimpresjonist. Etter som han leid av epilepsi, slapp han å verte innkalla til krigsteneste under fyrste verdskrigen. Men kunsten hans vart påverka av krigen og arbeida hans vart stendig dystrare og meir ekspresjonistiske i uttrykket.

I juni 1918 stilte Schwitters ut fleire semi-abstrakte, ekspresjonistiske landskap på Herwarth Walden sitt galleri Der Sturm i Hannover. Utstillinga førte til at han kom i kontakt med medlemer av avantgarden i Berlin, mellom dei Raoul Hausmann, Hannah Höch og Hans Arp.

Schwitters heldt fram å skape verk i ein hovudsakleg ekspresjonistisk stil til året 1919. Hans fyrste abstrakte collage, særleg påverka av Arp, skapte han i slutten av 1918. Collageteknikken sin gav han namnet Merz, etter ein bit frå teksten Commerz Und Privatbank i collaget Das Merzbild frå vinteren 1918-19. Mange år seinare, i 1937, vart Das Merzbild synt fram som eit sentralt bilete i utstillinga Entartete Kunst ('degenerert kunst'). Biletet var utstilt under frasen 'Nehmen Sie Dada Ernst', før nazistane kort tid etterpå øydela måleriet.

Det store gjennombrotet for Schwitters skjedde i slutten av 1919, etter hans fyrste separatutstilling på Der Sturm-galleriet, saman med publiseringa i august det året av det dadaistiske kjærleiksdiktet An Anna Blume. Han vidareutvikla merzmetoden på fleire andre felt enn måleri, også i skulpturar, noko som førte til at han laga rom-installasjonar som han kalla Merzbaue. I same ånd forma han lyd-diktet Ursonate frå 1922-32, eit diktverk som einast består av abstrakte fonem.

Hytta på Hjertøya, der Schwitters mellombels budde 1932-37

Gravminne over Schwitters i Hannover

Schwitters flykta frå Nazi-Tyskland i 1937, det året verket hans vart utstilt av nazistane til spott og spe. Han busette seg då i Noreg, der han hadde opphalde seg i periodar tidlegare på 1930-talet. Mellom andre stader budde han på Hjertøya ved Molde. Seinare for han til Storbritannia, der han døydde i 1948.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Kurt Schwitters» frå Wikipedia på svensk, den 1. september 2013.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Kurt Schwitters