Zinnia: verschil tussen versies

Zinnia
	Zinnia elegans
Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Clade:	Bedektzadigen
Orde:	Asterales
Familie:	Asteraceae (Composietenfamilie)
Onderfamilie:	Asteroideae
Geslachtengroep:	Heliantheae
Geslacht
	Zinnia; L.
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Zinnia op Wikispecies
Portaal	Biologie

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Huidige versie van 23 feb 2024 om 12:24

Zinnia is een geslacht van twintig soorten eenjarige en vaste planten uit de familie Asteraceae. De naam is een eerbetoon aan de Duitse botanicus Johann Gottfried Zinn (1727-1759).

Oorsprong

De soorten komen van oorsprong voor in vegetaties met verspreide struiken en droog grasland in een gebied dat zich uitstrekt van het zuidwesten van Noord-Amerika tot Zuid-Amerika. Het zwaartepunt van het verspreidingsgebied is Mexico. Kenmerkend zijn de solitaire, langgesteelde bloemen, in een scala van heldere kleuren.

Blad en bloem

De bladeren zijn tegenoverstaand en doorgaans stengelloos (sessiel, zittend), met een vorm die varieert van lineair tot ovaal en een kleur die varieert van licht- tot middelgroen. De bloemen hebben verschillende vormen: van een enkele rij bloemblaadjes tot koepelvormig, in de kleuren wit, chartreuse, geel, oranje, rood, paars en lila.

Teelt

Zinnia-soorten zijn populaire tuinplanten, die meestal uit zaad gekweekt worden. Ze hebben een voorkeur voor vruchtbare, humusrijke en goed doorlatende grond in de volle zon. Ze zaaien zichzelf ieder jaar uit. Ze zijn geliefd bij vlinders en veel tuiniers planten ze als vlinderplant aan. Het is ook een goede nectarplant voor bijen. Sommige lage vormen hebben meer bloemen dan hoge soorten. Zinnia-soorten kunnen alleen gekweekt worden door middel van zaad. Van gedroogd zaad kan thee worden gemaakt. Gedroogde bloemetjes (uit het bloemhoofd) zijn geschikt om een volgende generatie planten te produceren. De op deze wijze ontstane planten zullen niet dezelfde kleur krijgen als de moederplant.

Sinds de 19e eeuw zijn er meer dan honderd cultivars ontstaan. Zinnia elegans, ook bekend als Zinnia violacea, is de vaakst aangeplante soort. Van oorsprong afkomstig uit Mexico en daarmee een plant uit een warm tot heet klimaat. De bladeren zijn lancetvormig en hebben een ruwe textuur. De hoogte varieert van 15 cm tot 1 meter. Zinnia angustifolia is ook een Mexicaanse soort. De soort is laag (tot 40 cm) en compact van vorm, heeft een smal blad en de bloemen zijn wat verfijnder dan die van Z. elegans. Meestal enkelbloemig, in de kleuren geel, oranje of wit. Deze soort is beter resistent tegen meeldauw dan de Z. elegans. Aan hybriden ontstaan uit kruising van deze twee soorten, die zich qua uiterlijk tussen Zinnia angustifolia en Zinnia elegans bevinden, is deze resistentie doorgegeven. De Profusion-serie, met zowel enkel- als dubbelbloemige exemplaren, is gekweekt door Sakata uit Japan, en is een van de bekendste uit deze hybridengroep.
De zeldzaamste Zinnia's zijn de witte.

Soorten

Zinnia acerosa (DC.) A.Gray
Zinnia angustifolia Kunth – ruwbladige Zinnia
Zinnia anomala A.Gray
Zinnia bicolor (DC.) Hemsl.
Zinnia citrea A.M.Torres
Zinnia elegans Jacq.
Zinnia grandiflora Nutt.
Zinnia haageana Regel
Zinnia juniperifolia (DC.) A.Gray
Zinnia maritima Kunth
- Zinnia maritima var. maritima
- Zinnia maritima var. palmeri (A.Gray) B.L. Turner
Zinnia marylandica D.M.Spooner et al.
Zinnia microglossa (DC.) McVaugh
Zinnia peruviana (L.) L.
Zinnia violacea Cav. (=Zinnia elegans Jacq.)

Vroegere soorten

Glossocardia bidens (Retz.) Veldkamp (als Z. bidens Retz.)

Zinnia acerosa
Zinnia violacea
Zinnia grandiflora

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Zinnia op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{Taxobox
 | type = plant
-| titelweergave = ''Zinnia''
+| titelweergave = cursief
 | afbeelding = Cynia.JPG|thumb
 | afbeeldingtekst = ''Zinnia elegans''
 | naam = ''Zinnia''
-| rijk = [[Plant]]ae
+| rijk = [[Planten|Plantae]] (Planten)
-| clade = [[Bedektzadigen]]
+| clade1 = [[Bedektzadigen]]
-| orde = [[Asterales]]
+| orde   = [[Asterales]]
-| familie = [[Asteraceae]]
+| familie = [[Composietenfamilie|Asteraceae]] (Composietenfamilie)
 | onderfamilie = [[Asteroideae]]
 | tribus = [[Heliantheae]]
+| taxon = [[Geslacht (biologie)|Geslacht]]
-| auteur tribus = url=http://pir.uniprot.org/taxonomy/19013
+| auteur = [[Carl Linnaeus|L.]]
-| datum tribus = 14-10-2010
-| geslacht = Zinnia
-| auteur geslacht = [[Carl Linnaeus]]
 }}
+[[afbeelding:'Vanessa cardui' 1.JPG|thumb|''[[Vanessa cardui]]'' op ''Zinnia violacea'']]
-'''''Zinnia''''' is een geslacht van 20 soorten [[Eenjarige plant|eenjarige]] en [[vaste plant]]en uit de familie der [[Asteraceae]]. De naam van het geslacht stamt af van de Duitse botanicus Johann Gottfried Zinn (1727-1759).
+'''''Zinnia''''' is een [[Geslacht (biologie)|geslacht]] van twintig soorten [[Eenjarige plant|eenjarige]] en [[vaste plant]]en uit de familie [[Asteraceae]]. De naam is een eerbetoon aan de Duitse botanicus [[Johann Gottfried Zinn]] (1727-1759).
-==Oorsprong==
-Van oorsprong komt de soort voor in struikgebied en droog grasland in een gebied dat zich uitstrekt van het zuidwesten van [[Noord-Amerika]] tot [[Zuid-Amerika]]. De soort komt het meest voor in [[Mexico (land)|Mexico]]. Kenmerkend voor Zinnia's zijn de solitaire lang-gesteelde bloemen, in een scala van heldere kleuren.
-==Blad en bloem==
+== Oorsprong ==
+De soorten komen van oorsprong voor in vegetaties met verspreide struiken en droog grasland in een gebied dat zich uitstrekt van het zuidwesten van [[Noord-Amerika]] tot [[Zuid-Amerika]]. Het zwaartepunt van het verspreidingsgebied is [[Mexico (land)|Mexico]]. Kenmerkend zijn de solitaire, langgesteelde bloemen, in een scala van heldere kleuren.
-De bladeren van Zinnia zijn tegenoverstaand en doorgaans stengelloos (sessile), met een vorm die varieert van lineair tot ovaal en een kleur die varieert van licht tot midden groen. De bloemen hebben verschillende vormen: van een enkele rij bloemblaadjes tot koepelvormig, in de kleuren wit, chartreuse, geel, oranje, rood, paars en lila.
-==Teelt==
+== Blad en bloem ==
+De bladeren zijn tegenoverstaand en doorgaans stengelloos (sessiel, zittend), met een vorm die varieert van lineair tot ovaal en een kleur die varieert van licht- tot middelgroen. De bloemen hebben verschillende vormen: van een enkele rij bloemblaadjes tot koepelvormig, in de kleuren wit, chartreuse, geel, oranje, rood, paars en lila.
-Zinnia's zijn populaire tuinbloemen, die meestal uit zaad gekweekt worden. Ze hebben een voorkeur voor vruchtbare, humusrijke en goed doorlatende grond in de volle zon. Ze zaaien zichzelf ieder jaar uit. Zinnia's zijn geliefd bij [[vlinders]] en veel tuiniers planten Zinnia's als vlinderplant aan. Het is ook een goede [[Nectar (plant)|nectar]]plant voor [[bijen]]. Sommige lage vormen hebben meer bloemen dan hoge soorten. Zinnia's kunnen alleen gekweekt worden door middel van zaad. Gedroogd Zinnia zaad is geschikt om thee van te maken. Gedroogde bloemetjes (uit het [[hoofdje|bloemhoofd]]) zijn geschikt om een volgende generatie planten te reproduceren. De op deze wijze ontstane planten zullen niet dezelfde kleur krijgen als de moederplant.
-==Variëteiten==
+== Teelt ==
+''Zinnia''-soorten zijn populaire tuinplanten, die meestal uit zaad gekweekt worden. Ze hebben een voorkeur voor vruchtbare, humusrijke en goed doorlatende grond in de volle zon. Ze zaaien zichzelf ieder jaar uit. Ze zijn geliefd bij [[vlinders]] en veel tuiniers planten ze als vlinderplant aan. Het is ook een goede [[Nectar (plant)|nectarplant]] voor [[bijen]]. Sommige lage vormen hebben meer bloemen dan hoge soorten. ''Zinnia''-soorten kunnen alleen gekweekt worden door middel van zaad. Van gedroogd zaad kan thee worden gemaakt. Gedroogde bloemetjes (uit het [[hoofdje|bloemhoofd]]) zijn geschikt om een volgende generatie planten te produceren. De op deze wijze ontstane planten zullen niet dezelfde kleur krijgen als de moederplant.
-Sinds het begin van selectieve kruising in de 19e eeuw zijn er meer dan 100 [[cultivar]]s ontstaan.
-''Zinnia elegans'', ook bekend als ''Zinnia violacea'', is de meest bekende soort. Van oorsprong afkomstig uit Mexico, dus een plant uit een warm tot heet klimaat. De bladeren zijn lancetvormig en hebben een ruwe [[textuur]]. De hoogte varieert van 15&nbsp;cm tot 1 meter.
+Sinds de 19e eeuw zijn er meer dan honderd [[cultivar]]s ontstaan.
-''Zinnia angustifolia'' is ook een Mexicaanse soort. De soort is laag (tot 40 cm) en compact van vorm, heeft een smal blad en de bloemen zijn wat verfijnder dan die van ''Z. elegans''. Meestal enkelbloemig, in de kleuren geel, oranje of wit. Deze soort is beter resistent tegen [[meeldauw]] dan de ''Z. elegans''. Aan [[Hybride (biologie)|hybriden]] ontstaan uit kruising van deze twee soorten, die zich qua uiterlijk tussen Zinnia angustifolia en Zinnia bevinden, is deze [[Resistentie bij planten|resistentie]] doorgegeven. De ''Profusion'' serie, met zowel enkel- als dubbelbloemige exemplaren, is gekweekt door Sakata uit [[Japan]], en is één van de meest bekende uit deze hybride groep.<br />
+''Zinnia elegans'', ook bekend als ''Zinnia violacea'', is de vaakst aangeplante soort. Van oorsprong afkomstig uit Mexico en daarmee een plant uit een warm tot heet klimaat. De bladeren zijn lancetvormig en hebben een ruwe [[textuur]]. De hoogte varieert van 15&nbsp;cm tot 1 meter.
-De meest zeldzame Zinnia's zijn de witte.
+''Zinnia angustifolia'' is ook een Mexicaanse soort. De soort is laag (tot 40 cm) en compact van vorm, heeft een smal blad en de bloemen zijn wat verfijnder dan die van ''Z. elegans''. Meestal enkelbloemig, in de kleuren geel, oranje of wit. Deze soort is beter resistent tegen [[meeldauw]] dan de ''Z. elegans''. Aan [[Hybride (biologie)|hybriden]] ontstaan uit kruising van deze twee soorten, die zich qua uiterlijk tussen ''Zinnia angustifolia'' en ''Zinnia elegans'' bevinden, is deze [[Resistentie bij planten|resistentie]] doorgegeven. De ''Profusion''-serie, met zowel enkel- als dubbelbloemige exemplaren, is gekweekt door Sakata uit [[Japan]], en is een van de bekendste uit deze hybridengroep.<br />
+De zeldzaamste Zinnia's zijn de witte.
 == Soorten ==
-*''Zinnia acerosa'' <small>(DC.) A.Gray</small>
+* ''[[Zinnia acerosa]]'' <small>(DC.) A.Gray</small>
-*''Zinnia angustifolia'' <small>Kunth</small> &ndash; ruwbladige Zinnia
+* ''[[Zinnia angustifolia]]'' <small>Kunth</small> – ruwbladige Zinnia
-*''Zinnia anomala'' <small>A.Gray</small>
+* ''[[Zinnia anomala]]'' <small>A.Gray</small>
-*''Zinnia bicolor'' <small>(DC.) Hemsl.</small>
+* ''[[Zinnia bicolor]]'' <small>(DC.) Hemsl.</small>
-*''Zinnia citrea'' <small>A.M.Torres</small>
+* ''[[Zinnia citrea]]'' <small>A.M.Torres</small>
-*''Zinnia elegans'' <small>Jacq.</small>
+* ''[[Zinnia elegans]]'' <small>Jacq.</small>
-*''Zinnia grandiflora'' <small>Nutt.</small>
+* ''[[Zinnia grandiflora]]'' <small>Nutt.</small>
-*''Zinnia haageana'' <small>Regel</small>
+* ''[[Zinnia haageana]]'' <small>Regel</small>
-*''Zinnia juniperifolia'' <small>(DC.) A.Gray</small>
+* ''[[Zinnia juniperifolia]]'' <small>(DC.) A.Gray</small>
-*''Zinnia maritima'' <small>Kunth</small>
+* ''[[Zinnia maritima]]'' <small>Kunth</small>
-**''Zinnia maritima'' var. ''maritima''
+** ''Zinnia maritima'' var. ''maritima''
-**''Zinnia maritima'' var. ''palmeri'' <small>(A.Gray) B.L. Turner</small>
+** ''Zinnia maritima'' var. ''palmeri'' <small>(A.Gray) B.L. Turner</small>
-*''Zinnia marylandica'' <small>D.M.Spooner et al.</small>
+* ''[[Zinnia marylandica]]'' <small>D.M.Spooner et al.</small>
-*''Zinnia microglossa'' <small>(DC.) McVaugh</small>
+* ''[[Zinnia microglossa]]'' <small>(DC.) McVaugh</small>
-*''Zinnia peruviana'' <small>(L.) L.</small>
+* ''[[Zinnia peruviana]]'' <small>(L.) L.</small>
-*''Zinnia violacea'' <small>Cav.</small> (=''Zinnia elegans'' <small>Jacq.</small>)
+* ''[[Zinnia violacea]]'' <small>Cav.</small> (=''Zinnia elegans'' <small>Jacq.</small>)
-==Vroegere soorten==
+== Vroegere soorten ==
-*''[[Glossocardia bidens]]'' <small>(Retz.) Veldkamp</small> (as ''Z. bidens'' <small>Retz.</small>)
+* ''[[Glossocardia bidens]]'' <small>(Retz.) Veldkamp</small> (als ''Z. bidens'' <small>Retz.</small>)
+<gallery widths="150" heights="150">
-{{Tabel afbeeldingengalerij
+Zinnia acerosa flowers.jpg|''Zinnia acerosa''
-| titel=Zinnia
+Macroglossum stellatarum.jpg|''Zinnia violacea''
-| breedte=150
+Zinnia grandiflora 2.jpg|''Zinnia grandiflora''
-| afbeelding1 = Zinnia acerosa flowers.jpg
+P1040788 Blumen.jpg|
-| onderschrift1 = Zinnia acerosa
+</gallery>
-| afbeelding2 = Macroglossum stellatarum.jpg
-| onderschrift2 = Zinnia violacea
-| afbeelding3 = Zinnia grandiflora 2.jpg
-| onderschrift3 = Zinnia grandiflora
-}}
+{{Appendix|2=
-{{Bron|bronvermelding=
-* {{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=Zinnia|oldid=|datum=20101212|sectie=}}
+* {{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=Zinnia|datum=20101212}}
 }}
 [[Categorie:Heliantheae]]
-[[ca:Zinnia]]
-[[de:Zinnien]]
-[[en:Zinnia]]
-[[eo:Zinio]]
-[[es:Zinnia]]
-[[fr:Zinnia]]
-[[it:Zinnia]]
-[[ja:ヒャクニチソウ属]]
-[[ka:კვირისტავა]]
-[[koi:Цинния]]
-[[lt:Gvaizdūnė]]
-[[ml:സീനിയ]]
-[[mrj:Цинни]]
-[[pl:Cynia]]
-[[pnb:زینیا]]
-[[pt:Zinnia]]
-[[ro:Zinnia]]
-[[ru:Цинния]]
-[[si:සීනියා මල්]]
-[[sv:Zinnia]]
-[[th:บานชื่น]]
-[[udm:Цинния]]
-[[ur:زینیا]]