Watermaal-Bosvoorde

**Watermaal-Bosvoorde**
Watermael-Boitsfort
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	België
Arrondissement	Brussel-Hoofdstad
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	12,97 km² (2022); 63,14%; 17,62%; 19,24%
Coördinaten	50° 48' NB, 4° 25' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	25.295 (01/01/2024) ; 46,08% ; 53,92% ; 1950,55 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 19,49%; 59,75%; 20,76%
Buitenlanders	21,83% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Olivier Deleuze (Ecolo)
Bestuur	Ecolo-Groen, MR-GM
Zetels; Ecolo-Groen; DéFI; MR-GM; PS-sp.a; GMH	27; 12; 7; 6; 3; 1
Economie
Gemiddeld inkomen	22.030 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	11,3% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 1170	Deelgemeente; Watermaal-Bosvoorde
Zonenummer	02
NIS-code	21017
Politiezone	Ukkel / W-B / Oudergem
Hulpverleningszone	DBDMH
Website	www.watermael-boitsfort.be
Detailkaart
	ligging in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Foto's
	Gemeentehuis
Portaal	België

Watermaal-Bosvoorde (Frans: Watermael-Boitsfort) is een plaats en gemeente in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De gemeente telt ruim 25.000 inwoners.

De gemeente ligt in het zuidoosten van het gewest en de zuidelijke helft van het grondgebied wordt bestreken door het Zoniënwoud. Het is daarmee een van de minst verstedelijkte gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de enige gemeente in het gewest waar de bevolking niet toeneemt. De gemeente is ontstaan uit de plaatsen Watermaal in het noorden en Bosvoorde in het zuiden.

Geschiedenis

De geschiedenis van de plaats gaat terug tot de Karolingische periode. Het gebied was een van de eerste ontgonnen gebieden in Zoniënwoud. De oprichting van een kerk in Watermaal zou teruggaan tot het einde van de 10de eeuw. Paus Celestinus III bevestigde in 1193 in een brief het bezit van de kerk van Watermaal aan Onze-Lieve-Vrouwkapittel van Kamerijk. Rond 1270 werd ze afgestaan aan de priorij Hertoginnedal. Vanuit moederparochie Watermaal zouden later de omliggende parochies ontstaan. Ook wereldlijk was Watermaal belangrijk voor zijn omgeving. De jurisdictie van de schepenen van Watermaal, afhankelijk van de meierij van Rode, besloeg een omvangrijk gebied en omvatte naast Watermaal ook de plaatsen Bosvoorde, Oudergem, Etterbeek, Sint-Pieters-Woluwe, Stokkel en Kraainem.

Waar Bosvoorde eerst nog een klein gehuchtje was, won de plaats in de middeleeuwen snel aan belang, al bleef het afhankelijk van Watermaal. De heren van Brabant kozen Bosvoorde, dat aan de rand van het woud gelegen was, als uitvalsbasis voor hun jacht. In de vallei van de Woluwe werd het jachthuis van Bosvoorde opgericht, verdedigd door de vijvers die zich daar bevonden. Vanaf de 13de eeuw verscheen de naam Bosvoorde. Rond 1282 richtte Jan I er een kapel op, gewijd aan Sint-Hubertus, patroonheilige van de jagers. Bosvoorde fungeert de volgende eeuw vaak als logeerplaats voor het hertogelijk hof tijdens de jacht en de plaats groeit verder uit. Ook Keizer Karel V kwam hier jagen en verbleef soms in de priorij van Groenendaal. Onder volgende heren werd het hof soms verlaten en later opnieuw betrokken. In 1584 werd het kasteel van Bosvoorde vernield, maar rond 1600 werd het hersteld. In de loop van de 17de eeuw werd het nogmaals vernield, maar keurvorst Maximiliaan Emanuel liet het tegen 1700 opnieuw opbouwen. In de 17de eeuw verbond een steenweg Bosvoorde via Groene Jager met Brussel. Deze weg liep in zuidelijk richting naar Groenendaal en later ook naar Terhulpen.

De betere ontsluiting zorgde voor verdere ontwikkeling en ook het gebied op het plateau tussen Watermaal en Bosvoorde en de hellingen van de Woluwe raakte meer ontgonnen. De Ferrariskaart uit de jaren 1770 toont een ontgonnen gebied in het Zoniënbos, met in het noorden Watermaal en in het zuiden Bosvoorde. De bevolking groeide en tegen het laatste decennia van de 18de eeuw telde Watermaal meer dan 300 inwoners, terwijl Bosvoorde er al meer dan 1.200 telde. Ondertussen verloor Bosvoorde zijn belang voor de prinselijke jacht.

Op het einde van het ancien régime werden onder het Franse bewind in de laatste jaren van de 18de eeuw de gemeenten gecreëerd en Watermaal en Bosvoorde werden gescheiden en werden beide zelfstandige gemeenten. Verschillende kerkelijke goederen werden verbeurd verklaard. Toen een paar jaar later de erediensten werden hersteld, werd Bosvoorde een zelfstandige parochie. In 1811 werden de gemeenten Watermaal en Bosvoorde samengevoegd tot één gemeente.^[1] Het bleef nu een arme landelijke gemeente. De komst van de spoorlijn Brussel-Namen zorgde voor een ontsluiting van de gemeente. In 1863 werd het gehucht Oudergem afgesplitst als zelfstandige gemeente. Vanaf het einde van de 19de eeuw werd de gemeente gesaneerd en nieuwe wegen moesten de bereikbaarheid verbeteren. In de eerst helft van de 20ste eeuw zorgde de aanleg van tuinwijken als Floréal en Le Logis voor een groei van de gemeente.

Bezienswaardigheden

Het beschermde Hoge Huis in Bosvoorde
Het gemeentehuis uit 1845
Het Tercoignepark en het oude Hof ter Coigne
Het Charle-Albertkasteel aan de rand van het Zoniënwoud dateert uit de tweede helft van de 19de eeuw
Het Bischoffsheimkasteel
De vroegere woning en het atelier van kunstschilder Rik Wouters
Het beschermde station van Watermaal
Het Drie Lindenstadion
De Vijvers van Bosvoorde
Het Jagersveldpark
De Hippodroom van Bosvoorde
Tumuli van het Zoniënwoud
voormalige zetel van CBR (Brodzki, Lambrichs, 1970)

Kerkgebouwen

Sint-Clemenskerk.

De Sint-Clemenskerk van Watermaal
De Sint-Hubertuskerk van Bosvoorde
Onze-Lieve-Vrouw-Koningin-der-Hemelenkerk
Heilig Kruiskerk
Sint-Annaklooster met kloosterkerk
Onze-Lieve-Vrouw-van-Altijddurende-Bijstandkerk

Beschermd erfgoed

Lijst van beschermd onroerend erfgoed in Watermaal-Bosvoorde

Natuur en landschap

Vooral het noorden van Watermaal-Bosvoorde is sterk verstedelijkt. De hoogte bedraagt 70-120 meter met de hoogste punten in het Zoniënwoud dat in het zuiden van de gemeente is gelegen. Waterlopen zijn de Woluwe, die te Watermaal-Bosvoorde ontspringt, en de Watermaalbeek die ontspringt te Oudergem bij Dry Borren.

Politiek

Het gemeentebestuur zetelt in het gemeentehuis van Watermaal-Bosvoorde.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976^[2]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[3]		14-10-2012		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	29	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	29	%	29
	PS¹/ PS-sp.a Cause Commune²/ PS-Vooruit-Cause commune³	12,93¹	3	9,49¹	2	11,91¹	3	9,76¹	2	10,64¹	2	12,26¹	3	8,96¹	2	10,83²	3	17,73³	5
	ECOLO¹/ Ecolo-Groen²	-		7,62¹	1	9,41¹	2	11,34¹	3	25,66¹	7	20,9¹	6	23,59²	7	34,57²	12	26,15²	8
	FDF¹/ LB²/ DéFI³	39,83¹	14	34,2¹	12	35,79¹	12	24,39¹	8	36,27²	11	35,81²	11	33,14²	10	22,19³	7	14,33³	4
	PRL¹/ Gestion Municipale^A/ MR²/ MR-GM³/ MR-GM-Les Engagés^B	14,26¹	4	16,5¹	5	15,9¹	4	14,38¹	4	23,72^A	7	15,99^A	4	13,73²	3	19,88³	6	38,01^B	12
	PSC¹/ Gestion Municipale^A/ cdH²/ GMH³/ MR-GM-Les Engagés^B	19,92¹	6	18,19¹	6	18,3^A	5	18,37^A	6	23,72^A	7	12,39²	3	17,69³	5	6,10³	1	38,01^B	12
	VK-WA-BO¹/ Wabo-OK²	8,62¹	2	7,57¹	1	6,93¹	1	5,56²	1	3,72²	0	-		-		-		-
	FORUM	-		-		-		10,57	3	-		-		-		-		-
Anderen^()*		4,43	0	6,43	0	1,77	0	5,63	0	-		2,66	0	2,90	0	6,44	0	3,78	0
Totaal stemmen		17.357		17.097		16.034		14.893		14.474		14.800		14.248		14.712		14.179
Opkomst %						88,29		87,15		85,01		88,15		85,19		87,13		84,09
Blanco en ongeldig %		2,89		3,31		3,52		2,97		5,03		3,61		3,42		3,91		4,39

(*) 1976: PCB-KPB (4,43%) 1982: UDRT-RAD (4,16%), PC-KP (2,01%), PTB-PVA (0,26%) / 1988: EVA / 1994: FN (3,76%), PLUS (1,07%), UNIE (0,53%), PTB-PVA (0,27%) / 2006: FNB (2,66%) / 2012: UniBelgium (1,93%), CJV (0,97%) / 2018: PP (3,52%), NosVotes (2,42%), X²YZ (0,50%) / 2024: RNV (3,78%)

Representativiteit

CBR Building (Brodzki, Lambrichs, 1970).

Voor Watermaal-Bosvoorde, net zoals voor de andere gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, geldt dat het aantal kiezers in verhouding tot het aantal inwoners erg laag ligt, zowel absoluut als in vergelijking met de rest van het land. Dit is het gevolg van het hoge aandeel niet Belgische inwoners (ook al kunnen deze onder bepaalde voorwaarden over gemeentelijk stemrecht beschikken). Daarnaast ligt ook het aantal kiezers dat niet komt opdagen, ondanks de stemplicht, erg hoog zodat het totaal aantal uitgebrachte stemmen, inclusief ongeldige en blanco, in de 19 gemeenten van het gewest slechts 44,66% van het aantal inwoners bedraagt. Watermaal-Bosvoorde scoort duidelijk beter met een verhouding van 58,63% uitgebrachte stemmen/inwoners.

Verhouding kiezers/inwoners en absenteïsme bij de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012

Watermaal-Bosvoorde: 68,81% (kiezers/inw.) - 14,81% (absenteïsme)
Totaal Brussels Gewest : 53,89% (kiezers/inw.) - 17,14% (absenteïsme)

Ter vergelijking:

Vlaamse provinciehoofdsteden: 69,30% (kiezers/inw.) - 12,12% (absenteïsme)
Waalse provinciehoofdsteden: 69,04% (kiezers/inw.) - 17,31% (absenteïsme)

Burgemeesters

1811-1825: François Vancampenhout
1825-1842: Pierre-Théodore Verhaegen
1842-1848: Eugène Amour de Cartier
1848-1858: Englebert Frémineur
1858-1868: Jean-Baptiste Depage
1868-1870: Jean-Baptiste Smets
1870-1872: Édouard Olivier
1872-1891: Léopold Wiener
1891-1893: Lambert Vandervelde
1893-1895: Théophile Van Der Elst (waarnemend)
1895-1904: Émile Van Becelaere
1904-1921: Jean-Henri Delleur (tijdens WOI gedeporteerd en vervangen door Eugène Keym)
1921-1946: Georges Benoidt
1946-1959: Jules Messine
1959-1977: Jacques-Henri Wiener
1977-1994: Andrée Payfa-Fosséprez
1994-2012: Martine Payfa (LB)
2012-heden: Olivier Deleuze (Ecolo)

Demografische ontwikkeling

Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[4]	Evolutie: 1992=index 100
1992	24.595	100,0
1993	24.367	99,1
1994	24.430	99,3
1995	24.543	99,8
1996	24.764	100,7
1997	24.905	101,3
1998	24.949	101,4
1999	24.742	100,6
2000	24.773	100,7
2001	24.609	100,1
2002	24.652	100,2
2003	24.420	99,3
2004	24.298	98,8
2005	24.314	98,9
2006	24.056	97,8
2007	24.121	98,1
2008	24.131	98,1
2009	24.166	98,3
2010	24.260	98,6
2011	24.249	98,6
2012	24.303	98,8
2013	24.467	99,5
2014	24.408	99,2
2015	24.454	99,4
2016	24.619	100,1
2017	24.871	101,1
2018	25.012	101,7
2019	25.184	102,4
2020	25.332	103,0
2021	25.221	102,5
2022	25.187	102,4
2023	25.392	103,2
2024	25.295	102,8

Bekende personen

Geboren in Watermaal-Bosvoorde

Antoine Depage (1862-1925), chirurg
Hélène Durand (1883-1934), botanisch illustrator
Willy Coppens (1892-1986), luchtaas Eerste Wereldoorlog
Pierre Mertens (1939), schrijver en advocaat
Claude Perwez (1955), zanger, multi-instrumentalist, graficus, en illustrator
Luc Winants (1963-2023), schaker
Philippe Bernaerts (1963), radiopresentator en acteur
Stéphane Demol (1966-2023), voetballer en voetbaltrainer

Inwoners

Hergé, Belgisch striptekenaar, woonde in de Delleurlaan
Rik Wouters, Belgisch kunstschilder en beeldhouwer, woonde in de Dennebosstraat, overleed in Nederland maar werd begraven in Bosvoorde
Paul Collaer, Belgisch musicoloog en pianist, woonde in de Drie Lindenstraat en overleed te Bosvoorde
Caroline Pauwels (1964-2022), voormalige rector van de Vrije Universiteit Brussel.^[5]
Paula Sémer (1925 - 2021), Belgische TV presentatrice en actrice.

Partnersteden

Zie ook

Lijst van beschermd onroerend erfgoed in Watermaal-Bosvoorde

Nabijgelegen kernen

De gemeente grenst met de klok mee aan Ukkel, Brussel-stad (namelijk het Ter Kamerenbos), Elsene, Oudergem (allemaal Brussels Hoofdstedelijk Gewest), een klein stukje Overijse, Hoeilaart en een klein stukje Sint-Genesius-Rode (allemaal Vlaams-Brabant).

Externe links

Zie de categorie Watermael-Boitsfort van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Sven Vrielinck, De territoriale indeling van België (1795-1963), Universitaire Pers Leuven, 2000, p. 1840
↑ Verkiezingsdatabase. fgov.be. Gearchiveerd op 5 oktober 2021.
↑ Verkiezingen 2006 - Gemeenteraadsverkiezingen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. irisnet.be. Gearchiveerd op 14 mei 2013.
↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
↑ Caroline Pauwels: 'Bosvoorde is de plek waar alles samenkwam'. www.bruzz.be. Geraadpleegd op 21 mei 2023.

[1] Sven Vrielinck, De territoriale indeling van België (1795-1963), Universitaire Pers Leuven, 2000, p. 1840

[2] Verkiezingsdatabase. fgov.be. Gearchiveerd op 5 oktober 2021.

[3] Verkiezingen 2006 - Gemeenteraadsverkiezingen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. irisnet.be. Gearchiveerd op 14 mei 2013.

[4] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[5] Caroline Pauwels: 'Bosvoorde is de plek waar alles samenkwam'. www.bruzz.be. Geraadpleegd op 21 mei 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]