[go: up one dir, main page]
Wikipedia

Verenigde Staten van Indonesië

historisch land

De Verenigde Staten van Indonesië (Republik Indonesia Serikat (RIS)) was de federale republiek die op 27 december 1949 werd opgericht als rechtsopvolger van Nederlands-Indië. In 1950 ging deze federale republiek op in de eenheidsstaat Indonesië.

Republik Indonesia Serikat
← Nederlands-Indië
← Republik Indonesia 		1949 – 1950 Indonesië →
Vlag van Indonesië
(Details) (Details)
Kaart
Algemene gegevens
Hoofdstad Jakarta
Talen Indonesisch
Munteenheid Indonesische roepia
Regering
Regeringsvorm Federale republiek
Staatshoofd Sukarno
Regeringsleider Mohammad Hatta
Geschiedenis van Indonesië
Naar chronologie

Vroege vorstendommen

De opkomst van de moslimstaten

Koloniaal Indonesië

De opkomst van Indonesië

Onafhankelijk Indonesië

Portaal  Portaalicoon  Indonesië
Portaal  Portaalicoon  Geschiedenis

Achtergrond

bewerken

Op 15 november 1946 werd de Overeenkomst van Linggadjati gesloten tussen Nederland en de opstandige Republik Indonesia. De Republik had het grootste deel van Java, Madoera en Sumatra veroverd. Verschillende deelstaten van deze drie eilanden zouden samen met Borneo en Oost-Indonesië de Verenigde Staten van Indonesië vormen. De Verenigde Staten van Indonesië bestaande uit zijn deelstaten zou samen met het Koninkrijk der Nederlanden bestaande uit Nederland, Suriname, de Nederlandse Antillen en het nog altijd koloniale Nederlands-Nieuw-Guinea de Nederlands-Indonesische Unie vormen (wat een tegenhanger moest worden van het Brits Gemenebest.)

De Tweede Kamer nam echter een motie aan met een interpretatie van het akkoord die Indonesië niet wilde accepteren. Het ging om overname van de staatsschuld, waarborgen voor het Nederlandse bedrijfsleven en een aparte status voor Nieuw-Guinea. Op 25 maart 1947 ratificeerde Nederland dit 'aangeklede' Linggadjati. Ook over de uitvoering ervan ontstonden conflicten. Op 20 juli van dat jaar zegde de Nederlandse regering de overeenkomst op, waardoor de Verenigde Staten van Indonesië nooit gesticht konden worden. De vredesonderhandelingen bleven moeizaam verlopen en het was duidelijk dat Nederland zijn gezag in Nederlands-Indië niet kon herstellen. Als bemiddelaar tussen de Republik Indonesia en Nederland stond de Bijeenkomst Federaal Overleg (BFO). Hierin zaten delegaties van verschillende gebieden buiten de Republik die voorstander waren van een Federatie. Op 2 november 1949 kon Nederland eindelijk, zonder gezichtsverlies succes melden. Tijdens een rondetafelconferentie waaraan Nederland, de Republik Indonesia en de BFO deelnamen, was overeengekomen dat de soevereiniteit zou worden overgedragen aan de Verenigde Staten van Indonesië. Tevens zou dan ook de Nederlands-Indonesische Unie worden opgericht. Nederlands-Nieuw-Guinea zou buiten de overdracht worden gehouden. Over de status van dit gebied zou nog worden besloten. Op 27 december 1949 werd de soevereiniteit overgedragen aan de nieuwe staat, de Verenigde Staten van Indonesië.

Bevoegdheden RIS

bewerken

De grondwet van de RIS regelde welke gemeenschappelijke instituties de federale staat zou kennen. Dit waren:

Iedere deelstaat zou twee senatoren afvaardigen, gekozen door de regering van de deelstaat op voordracht van drie namen door de volksvertegenwoordiging. De volksvertegenwoordiging telde 150 leden, waarvan er 50 door de Republik zouden worden geleverd. De deelstaten kenden geen eigen legers.

Deelstaten

bewerken

Hoewel de RIS niet lang genoeg heeft kunnen bestaan om te functioneren, waren er zeven deelstaten (negara's) opgericht. Een negara kon weer worden onderverdeeld in een aantal kleinere autonome gebieden: de daerahs. Een aantal gebieden besloten nog even te wachten met het vaststellen van hun status, dan wel om zich aan te sluiten bij een andere deelstaat. Tot die tijd zou het verschil tussen negara en daerah verwaarloosbaar zijn, met uitzondering van de situatie in Oost-Indonesië.

  Zie Negara Indonesia Timur
 
Onderverdeling van de Verenigde Staten van Indonesië

De RIS bestond uit de volgende zeven deelstaten (negara's) en negen autonome gebieden (daerahs), met stichtingsdata onder Nederlands bewind[1] (behalve de Republik Indonesia), staatshoofd en datum inlijving in de Republiek Indonesië[2]:

Nummer Naam Vlag Hoofdstad Gebied Gesticht Staatshoofd Periode Opheffing/Inlijving in de Republiek
- Verenigde Staten van Indonesië Geheel Nederlands-Indië, behalve Nieuw-Guinea 27-12-1949 Soekarno Opheffing 17-08-1950
1 Negara Republik Indonesia
Inclusief:
1. Atjeh
2. Yogyakarta
3. Lampoeng
4. Tapanoeli, westkust Noord-Sumatra		   Jakarta Grote delen van Java en Sumatra 17-08-1945 Soekarno
Sjafruddin Prawiranegara
Assaat Datuk Mudo
Soekarno		 18-08-1945 - 27-12-1949
19-12-1948 - 13-07-1949
27-12-1949 - 15-08-1950
15-08-1950 - 12-03-1967		 -
2 Negara Indonesia Timur   Makassar Oost-Indonesië inclusief de Zuid-Molukken. Op 25 april 1950 werd de Republiek der Zuid-Molukken uitgeroepen. 24-12-1946 Tjokorda Gde Rake Sukawati (1899 - 1967) 24-12-1946 - 17-8-1950 Opheffing bij ontbinding Verenigde Staten van Indonesië 17-08-1950
3 Negara Pasundan   Bandung Sundanese republiek, Bandung met regio 24-04-1948 Raden Mohammed Suriakartelegawa 04-05-1947 - ??-??-1947
Wali negara Raden Ario Adipati Muharram Wiranatakoesoema V[3] 04-03-1948 - 10-02-1950
Federale commissaris 10-02-1950 - 11-03-1950 Inlijving 11-03-1950
4 Negara Djawa Timur   Surabaya Oost-Java 26-11-1948 R.T. Achmad Kusumonegoro
regent van Banjuwangi		 03-12-1948 - 19-01-1950
Federale commissaris 19-01-1950 - 09-03-1950 Inlijving 09-03-1950
5 Negara Madura   Pamekasan Madura 20-02-1948 Raden R.A.A. Tjakraningrat 20-02-1948 - 01-02-1950
Federale commissaris 01-02-1950 - 09-03-1950 Inlijving 09-03-1950
6 Daerah Istimewa Sumatera Timur
Negara Sumatera Timur		   Medan Sumatra's Oostkust 08-10-1947
25-12-1947		 Tengku Mansur (1897-1955) 11-1947 - 17-08-1950 -
7 Negara Sumatera Selatan   Palembang Zuid-Sumatra 30-08-1948 Abdul Malik 30-08-1948 - 01-1950
? 01-1950 - 09-03-1950
Federale commissaris 09-03-1950 - 24-03-1950 Inlijving 24-03-1950
8 Daerah Djawa Tengah Semarang Centraal-Java 02-03-1949 - - Inlijving 09-03-1950
9 Daerah Bangka   Banka 12-07-1947 Masjarif gelar Lelo Bandaharo 12-07-1947 - 04-04-1950 Inlijving 04-04-1950
10 Daerah Belitung   Billiton 12-07-1947 Masjarif gelar Lelo Bandaharo 12-07-1947 - 04-04-1950 Inlijving 04-04-1950
11 Daerah Riouw   Riau 12-07-1947 Masjarif gelar Lelo Bandaharo 12-07-1947 - 04-04-1950 Inlijving 04-04-1950
12 Daerah Istimewa Kalimantan Barat   Pontianak West-Borneo 12-05-1947 Abdul Hamid II (Alkadrie, 1913 - 1978), sultan van Pontianak 15-05-1947 - 24-05-1950
Federale commissaris 24-05-1950 - 17-08-1950 Opheffing bij ontbinding Verenigde Staten van Indonesië 17-08-1950
13 Daerah Dajak Besar   Banjarmasin Groot-Dajak, Borneo 07-12-1946 J. van Dyk 07-12-1946 - 04-04-1950 Inlijving 04-04-1950
14 Daerah Bandjar   Banjarmasin Zuid-Borneo 14-01-1948 Mohammad Hanafiah 14-01-1948 - 04-04-1950 Inlijving 04-04-1950
15 Daerah Kalimantan Tengara   Kotabaru Zuidoost-Borneo 27-03-1947 Abdul Gaffar Noor 08-01-1947? - 04-04-1950 Inlijving 04-04-1950
16 Daerah Kalimantan Timur   Samarinda Oost-Borneo zonder het ex-sultanaat Pasir 12-04-1947 A(d)ji Muhammad Parikesit (1890-1981)[4], sultan van Kutai, Voorzitter Council of Rulers 12-04-1947 - 24-04-1950
M.D. Saad, Voorzitter Raad Kalimantan Timur 12-04-1947 - 24-04-1950
Adji Pangeran Sosronegoro, Voorzitter Executive Committee 12-04-1947 - 24-04-1950 Inlijving 24-04-1950
Federaal District Batavia en Ommelanden Jakarta 11-08-1948 R.A.A. Hilman Djajadiningrat 11-08-1948 - 1950
Kotawaringin Borneo Banka-Billiton? 19-01-1948 - - Inlijving 04-04-1950
Padang en omgeving Padang West-Sumatra - - - Inlijving 09-03-1950
Sabang Sabang Atjeh - - - Inlijving 09-03-1950

Galerij van staatshoofden

bewerken
  •  
    De Wali Negara (staatshoofd) R.A.A. Tjakraningrat van Madura bij de installatie van het 1e Infanterie Veiligheids Bataljon. Links van de spreker met baard de Recomba van Oost-Java, Ch.O. van der Plas, 15 juni 194?, Bangkalan
  •  
    Tjokorda Gde Rake Sukawati, president van Oost-Indonesië in 1947
  •  
    Tengku Mansur of Mansoer (1897 - 1955), staatshoofd van Oost-Sumatra
  •  
    Wali Negara Soematera Timoer (Hoofd van Oost-Sumatra) dr. Mansoer (Mansur) met een krans op het vliegveld van Medan, 27 december 1947
  •  
    Hilman Djajadiningrat (tweede van links) en generaal-majoor E. Engles (rechts), commandant C-Divisie, bezoeken Bantam, Java, 21 december 1948
  •  
    Soekarno, president van de Republik Indonesia (links), met Agus Salim, 1949
  •  
    Assaat Datuk Mudo als president van de Republik Indonesia (27-12-1949 — 17-08-1950), mei 1950
  •  
    Raden Adipati Aria Muharam Wiranatakusumah, rond 1954.
  •  
    Wali Negara Pasundan R.A.A. Wiranatakusumah (Wiranatakoesoemah, links) met zijn secretaris, 17 april 1948
  •  
    Sultan Ali Muhammad Parikesit (links) en Aji Pangeran Ratu lopen de assistent-resident tegemoet bij de overdracht van het nieuwe paleis van de sultan te Tanggarong Borneo, voor 1944
  •  
    Prinsen van Kutai Borneo met Sultan Ali Muhammad Parikesit (rechts), voor 1944

Het snelle einde

bewerken

Na de soevereiniteitsoverdracht werd de nieuwe federale staat in hoog tempo door de nieuwe machthebbers afgebroken. In maart 1950 werden de deelstaten op Sumatra, Java, Madoera, Banka, Billiton en Riouwarchipel opgeheven en bij de Republik Indonesia gevoegd. Op 16 maart 1950 volgde het Federaal District Jakarta. Op 7 april van dat jaar verdwenen Bandjar, Dajak Besar, Kalimantan Tengara en Kotawaringin van de kaart. De grote deelstaat Oost-Indonesië begon eind april uiteen te scheuren, toen twee gebieden zich afscheidden en zich ook bij de Republik aansloten. Op 19 mei 1950 besloten de RIS en de Republik Indonesia, die nu nagenoeg samenvielen, tot het vormen van een eenheidsstaat. Deze werd datzelfde jaar op 15 augustus uitgeroepen. De eerder dat jaar onafhankelijk geproclameerde Republik Maluku Selatan wilde niet opgaan in de eenheidsstaat en verzette zich na de inval van het Indonesische leger, dat op 28 september met de invasie van Ambon was begonnen.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Verenigde_Staten_van_Indonesië&oldid=67470044"