Tweede Kamerverkiezingen 1937
De Tweede Kamerverkiezingen 1937 waren verkiezingen in Nederland voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij werden gehouden op 26 mei 1937.
| Tweede Kamerverkiezingen 1937 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Datum | 26 mei 1937 | ||||||
| Land |  Nederland
| ||||||
| Te verdelen zetels | 100 | ||||||
| Opkomst | 94,40% | ||||||
| Resultaat | |||||||
| Grootste partij | RKSP | ||||||
| Nieuwe kabinet | Colijn IV | ||||||
| Vorige kabinet | Colijn III | ||||||
| |||||||
| Opvolging verkiezingen | |||||||
| |||||||
| |||||||
De verkiezingen werden gehouden als gevolg van de afloop van de zittingstermijn van de Tweede Kamer die gekozen was bij de verkiezingen van 1933.
Een wijziging van de Kieswet had grote invloed op de verkiezingen. Voor het eerst moesten partijen, om te mogen deelnemen, een waarborgsom betalen. Het aantal deelnemende partijen daalde daardoor fors, naar 20. Tevens werd de kiesdrempel verhoogd van 75% naar 100% van de kiesdeler en veranderde de wijze waarop restzetels werden verdeeld. Voortaan werd daarvoor uitgegaan van het stelsel van verdeling volgens de grootste gemiddelden in plaats van dat van het grootste stemmenoverschot.
Uitslag
bewerkenOpkomst en kiesdeler
bewerken| 1933 | 1937 | |||
|---|---|---|---|---|
| # stemmen | % | # stemmen | % | |
| Kiesgerechtigden | 4.136.519 | 4.462.859 | ||
| Niet opgekomen | 239.009 | 5,78[1] | 249.956 | 5,60[1] |
| Opkomst | 3.897.510 | 94,23[1] | 4.212.873 | 94,40[1] |
| Blanco stemmen | 107.097 | 2,75[2] | 77.587 | 1,84[2] |
| Ongeldige stemmen | 68.585 | 1,76[2] | 77.239 | 1,83[2] |
| Geldige stemmen | 3.721.828 | 95,49[2] | 4.058.047 | 96,32[2] |
| Kiesdeler | 37.218 | 1,00[3] | 40.580 | 1,00[3] |
| Kiesdrempel | 27.913 | 0,75[3] | 40.580 | 1,00[3] |
Verkiezingsuitslag naar partij
bewerken
Door de wijziging van de Kieswet verdween een aantal kleine partijen uit de Tweede Kamer (HGSP, KDP, RSAP, NBTM en VNH).
De RKSP profiteerde het meest van de nieuwe methode van verdeling van de restzetels; zij won drie zetels. De SDAP won eveneens een zetel. De CDU, die als enige partij nog een pacifistisch standpunt uitdroeg, won ook een zetel en kwam op twee.
Verliezers waren vooral de Liberalen, die hun oproep 'zet meer liberalen naast Colijn' niet beantwoord zagen. Zij verloren drie zetels en hielden er slechts vier over. De CHU verloor twee zetels. SGP en CPH gingen één zetel terug. De VDB bleef in zeteltal gelijk.
Grote winnaar van de verkiezingen was de ARP, en meer nog de zittende minister-president Colijn. Zijn partij ging drie zetels vooruit en komt op 17. Dat de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) van Mussert als nieuwkomer vier zetels behaalde, was niet het succes dat het wellicht lijkt. De teruggang ten opzichte van de Provinciale Statenverkiezingen van 1935 was zo groot dat de uitslag voor de nationaalsocialisten in feite een zware klap was; het stemmenpercentage daalde van 7,94 tot 4,22. Lijsttrekker Mussert nam om die reden geen zitting in de Kamer.
| Partij | 1933 | 1937 | +/− | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # stemmen | %[3] | zetels | # stemmen | %[3] | zetels | % | zetels | ||
| RKSP | 1.037.355 | 27,92 | 28 | 1.170.431 | 28,84 | 31 | +0,92 | +3 | |
| SDAP | 798.632 | 21,49 | 22 | 891.061 | 21,96 | 23 | +0,55 | +1 | |
| ARP | 499.892 | 13,45 | 14 | 665.501 | 16,40 | 17 | +2,95 | +3 | |
| CHU | 339.813 | 9,15 | 10 | 302.829 | 7,46 | 8 | −1,69 | −2 | |
| VDB | 188.952 | 5,09 | 6 | 239.502 | 5,90 | 6 | +0,81 | 0 | |
| NSB | - | - | - | 171.137 | 4,22 | 4 | +4,22 | +4 | |
| LSP[4] | 258.750 | 6,96 | 7 | 160.260 | 3,95 | 4 | −3,01 | −3 | |
| CPN | 118.238 | 3,18 | 4 | 136.026 | 3,35 | 3 | +0,17 | −1 | |
| CDU | 38.464 | 1,04 | 1 | 85.004 | 2,09 | 2 | +1,05 | +1 | |
| SGP | 93.275 | 2,51 | 3 | 78.619 | 1,94 | 2 | −0,57 | −1 | |
| RSP[5] | 48.405 | 1,30 | 1 | ||||||
| OSP[5] | 25.616 | 0,69 | 0 | ||||||
| RSAP[5] | - | - | - | 31.802 | 0,78 | 0 | |||
| subtotaal | 74.021 | 1,99 | 1 | 31.802 | 0,78 | 0 | −1,21 | −1 | |
| RKVP[6] | 40.905 | 1,10 | 1 | ||||||
| KDB[6] | 20.487 | 0,55 | 0 | ||||||
| KDP[6] | - | - | - | 27.076 | 0,67 | 0 | |||
| subtotaal | 61.392 | 1,65 | 1 | 27.076 | 0,67 | 0 | −0,98 | −1 | |
| HGSP | 33.930 | 0,91 | 1 | 23.693 | 0,58 | 0 | −0,33 | −1 | |
| AB[7] | - | - | - | 21.182 | 0,52 | 0 | +0,52 | 0 | |
| CNA | - | - | - | 19.157 | 0,47 | 0 | +0,50 | 0 | |
| KAB[8] | 14.192 | 0,38 | 0 | 8.735 | 0,22 | 0 | −0,16 | 0 | |
| ZF | - | - | - | 8.014 | 0,20 | 0 | +0,20 | 0 | |
| NBTM | 47.688 | 1,28 | 1 | 6.548 | 0,16 | 0 | −1,12 | −1 | |
| VNH | 30.332 | 0,82 | 1 | 6.059 | 0,15 | 0 | −0,67 | −1 | |
| NSAP | - | - | - | 1.068 | 0,03 | 0 | +0,02 | 0 | |
| overige partijen in 1933 | 80.581 | 2,17 | 0 | - | - | - | −2,17 | 0 | |
| Totaal | 3.721.828[9] | 100 | 100 | 4.058.047 [10] | 100 | 100 | 0 | 0 | |
Gekozen leden
bewerken
Zie Lijst van Tweede Kamerleden 1937-1946 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Kabinetsformatie
bewerkenVooral op aandringen van de RKSP werd het rechtse kabinet-Colijn IV gevormd, waardoor LSP en VDB uit de regering verdwenen.
Bronnen
- Tweede Kamer 26 mei 1937 op www.verkiezingsuitslagen.nl
- Verkiezingen; Historische uitslagen Tweede Kamer op opendata.cbs.nl
- Tweede-Kamerverkiezingen - 26 mei 1937 op www.nlverkiezingen.com
- Verkiezingsprogramma's 1937 bij het DNPP
Noten
- ↑ a b c d % van het aantal kiesgerechtigden.
- ↑ a b c d e f % van het aantal uitgebrachte stemmen.
- ↑ a b c d e f % van het aantal geldige stemmen.
- ↑ Nam in 1933 deel onder de naam Vrijheidsbond.
- ↑ a b c In de RSAP zijn de RSP en de OSP opgegaan.
- ↑ a b c In de KDP zijn de RKVP en de KDB opgegaan.
- ↑ Actie-Bouwman
- ↑ Kiesvereniging Algemeen Belang; nam in 1933 deel onder de naam Algemeene Democratische Unie.
- ↑ Dit is het totaal aantal geldige stemmen zoals vermeld in de database van de Kiesraad. De stemmen van alle partijen opgeteld geven een totaal van 3.715.507. De Kiesraad geeft zelf ook aan dat er lacunes zijn.
- ↑ Dit is het totaal aantal geldige stemmen zoals vermeld in de database van de Kiesraad. De stemmen van alle partijen opgeteld geven een totaal van 4.053.704. De Kiesraad geeft zelf ook aan dat er lacunes zijn.