[go: up one dir, main page]

Station Brussel-Zuid

spoorwegstation in Brussel

Station Brussel-Zuid (Frans: Gare de Bruxelles-Midi of informeel Gare du Midi) is een Belgisch spoorwegstation ten zuiden van het centrum van Brussel (op het grondgebied van de gemeente Sint-Gillis). Brussel-Zuid is een knooppunt van internationale en nationale treinen en telt 22 perronsporen. Het is met ca. 50.000 passagiers per dag (ma. t/m vr.) in 2022 het drukste treinstation van het land.[2] In het weekend wordt het station gemiddeld door 25.000 reizigers per dag gebruikt. Het treinstation is verbonden met een metrostation met de naam Zuidstation/Gare du Midi.

Station Brussel-Zuid
Opening 1869
Telegrafische code FBMZ
Lijn(en) 0 - 28 - 50A - 96 - 124
Reizigerstellingen[1]
  •  Weekdag
  •  Zaterdag
  •  Zondag
(2022)
50.746
29.056
27.814
IATA-code ZYR
Beheerder NMBS
Architectuur
Architect(en)  Adrien Blomme
Yvan Blomme
Fernand Petit
Type Doorgangsstation
Constructie Talud
Aantal sporen 22
Aantal perrons 11
S-Net
Lijn Richting Volgend station
S 1 Antwerpen-Centraal Brussel-Kapellekerk
S 1 Nijvel Vorst-Oost
S 2 Leuven Brussel-Centraal
S 2 's-Gravenbrakel Vorst-Zuid
S 3 Dendermonde Brussel-Centraal
S 3 Schaarbeek Brussel-Centraal
S 3 Zottegem Anderlecht
S 6 Schaarbeek Brussel-Centraal
S 6 Denderleeuw Halle
S 8 Louvain-la-Neuve Brussel-Centraal
S 8 Oudenaarde Eindpunt
S 10 Tegen de klok in Brussel-Centraal
S 10 Met de klok mee Brussel-West
Aansluitingen
Metrostation(s) Zuidstation
Tramlijn(en)
Buslijn(en)
De lijn
tec 123, 365a, W
Ligging
Plaats Sint-Gillis
Coördinaten 50° 50′ NB, 4° 20′ OL
Externe link  Stationsinformatie NMBS
Station Brussel-Zuid (Belgisch spoorwegstation)
Station Brussel-Zuid
Portaal  Portaalicoon   Openbaar vervoer
Station Brussel-Zuid Perron 6
De hoofdgang
Zicht op de perrons
Zicht op een gang

Geschiedenis

bewerken

Bogaardenstation

bewerken

In 1840 opende het eerste Zuidstation, toen Bogaardenstation genoemd, zijn deuren op de plaats waar het Bogaardenklooster stond. Voor de ingang werd het Rouppeplein aangelegd. Daar bevindt zich nog steeds het oude stationsbuffet. De naam "Hôtel à La Grande Cloche" verwijst naar de toenmalige stationsklok.

Het was een kopstation met zes sporen waar treinen toekwamen uit Bergen, Charleroi en La Louvière. Omdat het Bogaardenstation te klein werd voor 150.000 reizigers per dag, besloot men het naar buiten te verschuiven. De afbraak vond plaats in 1864 en op de oude sporen kwam de statige Zuiddreef, later hernoemd tot Stalingradlaan.

Zuidstation van Payen

bewerken

In 1869 was het nieuwe station (nabij de huidige plaats) klaar, een monumentaal neoklassiek gebouw ontworpen door de architect Auguste Payen. Het was nog steeds een kopstation, waarvan de hoofdingang uitkwam op het Grondwetplein. De urbanistische inplanting gebeurde door Victor Besme.

De ingang kreeg de vorm van een triomfboog, rijkelijk gedecoreerd met sculpturen. Joseph Ducaju maakte allegorische standbeelden en Louis Samain de bas-reliëfs en het grote beeld op het dak. Dit in 1880 geplaatste werk toonde de godin van de overwinning in een wagen, als huldebetoon aan de spoorwegtechniek.

In het begin van de twintigste eeuw was de omgeving ten zuiden van het station nog weinig bebouwd en er waren twee renbanen zoals te zien is op deze kaart uit 1905. Later kwam in het gebied het goederenstation Klein-Eiland, allerlei stelplaatsen, spoorwerkplaatsen en spooraansluitingen naar diverse bedrijven.

Zuidstation van Blomme en Petit

bewerken

Vanwege de aanleg van de Noord-Zuidverbinding in 1949 sloot het oude station definitief: het werd vervangen door een functioneel gebouw van gele baksteen met een klokkentoren, 300 m verderop. Dit modernistisch doorvoerstation werd ontworpen door de architecten Adrien Blomme, Yvan Blomme en Fernand Petit. De sporen werden op de hoogte van het dak geplaatst en een brug leidde ze naar Brussel-Kapellekerk, waar ze ondergronds gingen. Hun aantal was op achttien gebracht. In het begin van de jaren negentig begon de modernisering. In Brussel-Zuid, het belangrijkste station van heel het land, werd een nieuwe ruimte voor de Eurostar- en Thalysterminals ingericht en de toren werd gedemonteerd (anno 1994).

De renovatie werd stilgelegd na de afwerking van de HST-terminal. Vanaf 2012 wilde men alle overige perrons renoveren en ze voorzien van een V-vormige overkapping die ontworpen werd door architect Jean Nouvel. Echter is dit plan tot op heden nooit uitgevoerd. In afwachting zijn de houten perronoverkappingen in het grijs herschilderd (vroeger lichtblauw) en waterdicht gemaakt teneinde afbladering van de verf te voorkomen. In het verleden waren er op de perrons telefooncellen ter beschikking van de reizigers. Anno 2013 werden ze verwijderd. Een exemplaar werd bewaard.

Franse benaming

bewerken

In het Frans wordt het Brusselse Zuidstation 'Bruxelles-Midi' genoemd, wat door Nederlandstaligen wel eens wordt verward met het centraal station. 'Midi' is Frans voor middag, 12 uur, en vervolgens voor de plaats waar de zon op dat tijdstip staat, dus het zuiden, al is in het Belgisch Frans 'Sud' couranter. De benaming 'Bruxelles-Midi' is ouder dan de term 'Brussel-Zuid', een vertaling die er pas in 1898 kwam bij de gelijkstelling van het Nederlands en het Frans. In de 19de-eeuwse Franse taal was 'Le Midi' nog de gebruikelijke benaming voor het zuiden. Het Nederlands-Frans woordenboek van Van de Velde en Sleeckx uit 1861 geeft als eerste vertaling voor zuiden 'midi' en pas als tweede variant 'sud'. Treinstations kregen in deze tijd doorgaans de naam mee van de richting waarin de vertrekkende treinen reden. Vanuit het Brusselse Zuidstation vertrokken vooral treinen naar het zuiden van het land en zelfs al nachttreinen naar Frankrijk. Andere stations als Haren-Zuid en Charleroi-Zuid kregen dan weer wel de vertaling 'Haren-Sud' en 'Charleroi-Sud' mee. Toen bij de gelijkheidswet van 1898 een Nederlandse vertaling gezocht moest worden heeft men dan ook voor de naam 'Brussel-Zuid' geopteerd. De benaming Bruxelles-Midi bleef echter voortbestaan. Brussel-Zuid is ook niet het enige station met een dergelijke vertaling: Vorst-Zuid wordt in het Frans ook Forest-Midi genoemd.

Spoorlijnen

bewerken

Treindienst

bewerken

Sinds 25 mei 2023

Internationaal

bewerken
  Zie station Brussel-Zuid (internationaal) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Naar internationale luchthavens

bewerken

Er zijn rechtstreekse treinen van Brussel-Zuid tot in vier internationale luchthavens: Brussel (Zaventem), Amsterdam (Schiphol), Parijs (Charles De Gaulle) en Frankfurt. In de boekingssystemen van de luchtvaart kan het treinstation gevonden worden met IATA-luchthavencode ZYR.

Sommige vliegmaatschappijen bieden ook één gebundeld ticket aan voor de langeafstandsvlucht en de hogesnelheidstrein vanaf Brussel-Zuid, via luchthavens Amsterdam of Parijs. KLM en Air France hebben daarvoor een Air&Rail Terminal in station Brussel-Zuid. De bagage op de trein wordt hier niet door de vliegmaatschappij afgehandeld[3] (zoals wel gebeurt in de Duitse samenwerking tussen DB en Lufthansa).

Internationaal

bewerken
Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
ICE 79 InterCityExpress (DB Fernverkehr) Brussel-ZuidBrussel-NoordLuik-GuilleminsAachen HbfKöln HbfFrankfurt (Main) Flughafen FernbahnhofFrankfurt (Main) Hbf Rijdt elke twee uur.
450 European Sleeper (European Sleeper) Brussel-ZuidAntwerpen-CentraalRoosendaalRotterdam CentraalDen Haag HSSchiphol AirportAmsterdam CentraalAmersfoort CentraalDeventerBad BentheimBerlin HbfDresden HbfPraha hl.n. Stopt 2-3x per week. Stopt richting Brussel niet op Schiphol Airport en Den Haag HS.
Eurostar 9100 Eurostar (Eurostar) Amsterdam CentraalRotterdam CentraalBrussel-ZuidLille-EuropeLondon St Pancras International Lille-Europe wordt onregelmatig bediend. Calais-Fréthun, Ashford, Ebbsfleet worden niet bediend in 2020-2023 (minstens).
9200 IC 35 Intercity direct, Beneluxtrein (NS International) Amsterdam CentraalSchiphol AirportRotterdam CentraalBredaNoorderkempenAntwerpen-CentraalMechelenBrussels Airport-ZaventemBrussel-NoordBrussel-CentraalBrussel-Zuid Via HSL, tussen Schiphol en Rotterdam is bij een reis binnen Nederland een toeslag verschuldigd.
Eurostar 9300 Eurostar (Eurostar) Amsterdam CentraalSchiphol AirportRotterdam CentraalAntwerpen-CentraalBrussel-ZuidParis-Nord Diverse ritten alleen tussen Amsterdam en Brussel
Eurostar 9400 Eurostar (Eurostar) Paris NordBrussel-ZuidLuik-GuilleminsAachen HbfKöln HbfDüsseldorf HbfDuisburg HbfEssen HbfBochum HbfDortmund Hbf Vijf treinen per dag. Enkele treinen verder naar Dortmund.
Eurostar 9900 Eurostar (Eurostar) Amsterdam CentraalSchiphol AirportRotterdam CentraalAntwerpen-CentraalBrussel-Zuid – [ Aéroport Charles-de-Gaulle 2 TGVMarne-la-Vallée - Chessy ] / [ Chambéry-Challes-les-EauxAlbertvilleMoûtiers - Salins - Brides-les-BainsAime-La PlagneLandryBourg-Saint-Maurice ] / [ Valence-Rhône-Alpes-Sud TGVAvignon TGVAix-en-Provence TGVMarseille Saint-Charles ] Marne-la-Vallée - Chessy 2 keer per dag. Bourg-Saint-Maurice 1 keer per week in de winter. Marseille Saint-Charles 1 keer per week in de zomer.
NJ 425 Nightjet (ÖBB) Brussel-ZuidBrussel-NoordLuik-GuilleminsAachen HbfKöln-EhrenfeldBonn HbfKoblenz HbfMainz HbfFrankfurt (Main) SüdErfurt HbfHalle (Saale) HbfBerlin SüdkreuzBerlin Hbf Drie keer per week. Trein splitste en combineerde in Mannheim Hbf. Rijdt Brussel – Mannheim samen NJ 40425. Rijdt Mannheim – Berlijn samen met NJ 40469.
NJ 40425 Nightjet (ÖBB) Brussel-ZuidBrussel-NoordLuik-GuilleminsAachen HbfKöln-EhrenfeldBonn HbfKoblenz HbfMainz HbfMünchen OstRosenheimSalzburg HbfLinz HbfSankt Pölten HbfWien MeidlingWien Hbf Drie keer per week. Trein splitste en combineerde in Mannheim Hbf. Rijdt Brussel – Mannheim samen met NJ 425. Rijdt Mannheim – Wenen samen met NJ 469.

Tijdens de Olympische Spelen van 2024 rijdt de EuroCity van Brussel naar Parijs.

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
TGV 9800 TGV (SNCF) [ LuxemburgThionvilleMetz-VilleStrasbourg-VilleMulhouse-VilleBelfort-Montbéliard TGVBesançon Franche-Comté TGVDijon-VilleMâcon-Ville – ] / [ Brussel-ZuidLille-EuropeArrasTGV Haute-PicardieAéroport Charles-de-Gaulle 2 TGV – [ Champagne-Ardenne TGVMeuse TGVLorraine TGVStrasbourg-Ville ] / [ Marne-la-Vallée - Chessy – [ Massy TGVLe Mans – [ LavalRennes ] / [ Angers-Saint-LaudNantes ] ] / [ Creusot TGV – ] Lyon-Part-Dieu – [ Avignon TGVMarseille Saint-Charles ] / [ Montpellier-Saint-RochPerpignan ] ] Dagelijkse verbinding met Montpellier en Marseille. Perpignan - Brussel tweemaal per week.

Doordat deze treinserie op verschillende tijdstippen verschillende routes rijdt, kan men doorheen de dag 8 keer rechtstreeks naar Rijsel en Luchthaven Parijs Charles De Gaulle, 6 keer naar Lyon en 3 keer naar Marseille.

Nationaal

bewerken
Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
IC 01 Intercity (NMBS) EupenLuik-GuilleminsBrussel-ZuidGent-Sint-PietersBruggeOostende
IC 03 Intercity (NMBS) GenkLeuvenBrussel-ZuidGent-Sint-PietersBruggeBlankenberge
IC 05 Intercity (NMBS) Charleroi-CentraalBrussel-ZuidAntwerpen-CentraalAntwerpen-Luchtbal Rijdt alleen op werkdagen.
IC 06 Intercity (NMBS) Brussels Airport-ZaventemBrussel-ZuidDoornik
IC 06A Intercity (NMBS) Brussels Airport-ZaventemBrussel-ZuidBergen
IC 07 Intercity (NMBS) Charleroi-CentraalBrussel-ZuidAntwerpen-CentraalEssen Rijdt alleen op werkdagen.
IC 11 Intercity (NMBS) BincheLa Louvière-CentrumBrussel-ZuidSchaarbeek [ – MechelenTurnhout ] Rijdt in het weekend tussen Binche en Schaarbeek.
IC 12 Intercity (NMBS) [ OostendeBrugge – ] KortrijkGent-Sint-PietersBrussel-ZuidLuik-GuilleminsWelkenraedt Rijdt alleen op werkdagen. Eerste en laatste ritten van/naar Oostende.
IC 13 Intercity (NMBS) KortrijkDenderleeuwBrussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen, rijdt soms van/naar Brussel-Zuid.
IC 14 Intercity (NMBS) QuiévrainBergenBrussel-ZuidLeuvenLuik-Guillemins Rijdt alleen op werkdagen.
IC 16 Intercity (NMBS/CFL) Brussel-ZuidNamenLuxemburg
IC 17 Intercity (NMBS) Brussels Airport-ZaventemBrussel-LuxemburgNamenDinant Rijdt in het weekend tussen Brussel-Zuid en Dinant.
IC 18 Intercity (NMBS) [ DoornikAat – ] Brussel-ZuidNamenLuik-GuilleminsLuik-Sint-Lambertus Rijdt alleen op werkdagen. Rijdt in de spits verder naar Doornik.
IC 20 Intercity (NMBS) Gent-Sint-PietersAalstBrussel-Zuid – [ HasseltTongeren ] / [ DendermondeLokeren ] Rijdt in het weekend Gent-Sint-Pieters - Lokeren.
IC 22 Intercity (NMBS) Brussel-ZuidMechelenAntwerpen-Centraal
IC 23 Intercity (NMBS) Brussels Airport-ZaventemBrussel-ZuidKortrijkBruggeOostende Stopt in het weekend bijkomend in Munkzwalm.
IC 23A Intercity (NMBS) Brussels Airport-ZaventemBrussel-ZuidGent-Sint-PietersBruggeKnokke
IC 26 Intercity (NMBS) KortrijkDoornikBrussel-ZuidSint-Niklaas Rijdt alleen op werkdagen, laatste rit stopt bijkomend in elk station tussen Jette en Dendermonde.
IC 29 Intercity (NMBS) [ De Panne – ] Gent-Sint-PietersAalstBrussel-ZuidBrussels Airport-ZaventemLeuvenLanden Rijdt in het weekend De Panne - Landen.
IC 31 Intercity (NMBS) [ Charleroi-Centraal – ] Brussel-ZuidMechelenAntwerpen-Centraal In het weekend vanaf Charleroi-Centraal.
S 1 S-trein Brussel (NMBS) Charleroi-Centraal – /NijvelBrussel-ZuidMechelenAntwerpen-Centraal Op zondag een deel Brussel-Noord - Nijvel en een deel Brussel-Zuid - Antwerpen-Centraal.
Tijdens de week eerste en laatste ritten van/naar Charleroi-Centraal.
S 2 GEN (NMBS) 's-GravenbrakelBrussel-ZuidLeuven Rijdt 1×/u. op zondag.
S 3 GEN (NMBS) ZottegemBrussel-ZuidDendermonde Rijdt alleen op werkdagen. Tijdens de schoolspits extra ritten Brussel-Zuid-Dendermonde.
S 6 GEN (NMBS) DenderleeuwGeraardsbergenBrussel-ZuidSchaarbeek Tijdens de spits extra ritten Geraardsbergen - Denderleeuw - Aalst, Geraardsbergen - Edingen, Geraardsbergen - Ottignies, Brussel-Zuid - Geraardsbergen.
S 8 GEN (NMBS) ZottegemBrussel-ZuidBrussel-SchumanOttigniesLouvain-la-Neuve Rit naar Zottegem rijdt niet in het weekend. Een rit rijdt dagelijks tussen Brussel-Zuid - Ottignies. Een rit rijdt dagelijks tussen Ottignies - Louvain-la-Neuve.
S 10 GEN (NMBS) DendermondeBrussel-WestBrussel-ZuidAalst Tijdens de spits extra ritten Aalst-Brussel-Zuid
P 7000/8000 Piekuurtrein (NMBS) [ OostendeBrugge – ] / [ De Panne – ] / [ PoperingeIeperKortrijk – ] Gent-Sint-PietersBrussel-ZuidSchaarbeek Twee treinen per dag per richting. Een trein op zondagavond vanaf De Panne.
P 7010/8010 Piekuurtrein (NMBS) [ Gent-Sint-Pieters – ] / [ Sint-NiklaasGent-Dampoort – ] Brussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen. Een trein vanaf Sint-Niklaas.
P 7205/8205 Piekuurtrein (NMBS) MolMechelenBrussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7300/8300 Piekuurtrein (NMBS) GenkHasseltLeuvenBrussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7305/8305 Piekuurtrein (NMBS) TongerenHasseltBrussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7400/8400 Piekuurtrein (NMBS) Luik-GuilleminsLeuvenBrussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen.
P 7440/8440 Piekuurtrein (NMBS) WezetLuik-GuilleminsBrussel-Zuid's-Gravenbrakel Rijdt alleen op werkdagen, 1 rit verder naar 's-Gravenbrakel.
P 7510/8510 Piekuurtrein (NMBS) MoeskroenDoornikBrussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen. Twee treinen verder als IC-18 naar Luik-Paleis.
P 7600/8600 Piekuurtrein (NMBS) Rochefort-JemelleNamenBrussel-Zuid Rijdt alleen op werkdagen. Een trein Brussel - Rochefort-Jemelle.
P 7720/8720 Piekuurtrein (NMBS) Jemeppe-sur-SambreCharleroi-CentraalBrussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
P 7740/8740 Piekuurtrein (NMBS) BincheLa Louvière-CentrumBrussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
P 7800/8800 Piekuurtrein (NMBS) QuiévrainBergenBrussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
P 7950/8950 Piekuurtrein (NMBS) KortrijkBrussel-ZuidSchaarbeek Rijdt alleen op werkdagen.
ICT 6800 Toeristentrein (NMBS) TongerenHasseltBrussel-ZuidGent-Sint-PietersBruggeOostende Rijdt in juli en augustus.
ICT 6900 Toeristentrein (NMBS) Brussel-NoordBrussel-ZuidGent-Sint-PietersDe Panne Rijdt in juli en augustus.
ICT 6960 Toeristentrein (NMBS) WaverBierges-WalibiOttigniesBrussel-Zuid Rijdt tijdens de openingstijden van Walibi. Op werkdagen tot Ottignies.

Reizigerstellingen

bewerken

De grafiek en tabel geven het gemiddeld aantal instappende reizigers weer op een week-, zater- en zondag.[4][5]

Tabel: aantal instappende reizigers station Brussel-Zuid
Weekdag Zaterdag Zondag
1998 41 576 11 778 11 493
1999 36 973 11 095 10 830
2000 39 188 11 246 9 476
2001 53 243 20 109 19 016
2002 41 365 13 329 13 055
2003 40 454 13 625 13 438
2004 43 318 14 537 13 118
2005 44 155 15 673 15 764
2006 47 582 15 428 15 348
2007 49 194 15 658 15 592
2008 - - -
2009 45 104 18 103 14 819
2010 - - -
2011 - - -
2012 54 855 17 755 19 422
2013 58 732 20 422 20 284
2014 61 941 24 122 23 485
2015 62 545 19 347 21 453
2016 60 361 23 797 24 358
2017 58 461 26 078 24 079
2018 58 035 21 961 23 837
2019 59 670 23 733 24 534
2020 31 006 17 165 15 038
2021 - - -
2022 50 746 29 056 27 814
2023 58 344 33 469 32 344

Spoorindeling

bewerken
spoor lengte gebruik
1 - 2 400 m uitsluitend voor Eurostar
3 - 6 400 m hoofdzakelijk voor Eurostar, Thalys, TGV en ICE, beperkt binnenlands treinverkeer
7 - 21 binnenlands treinverkeer
22 doodlopend, bereikbaar vanuit het zuiden (kant Charleroi)

Metro, premetro, tram en bus

bewerken
  Zie Zuidstation (metrostation) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Onder de noordzijde van het spoorwegstation bevindt zich het metrostation Zuidstation (Frans: Gare du Midi). Dit station kwam in gebruik op 2 oktober 1988 en wordt aangedaan door de metrolijnen 2 en 6. Sinds 3 december 1993 wordt het zuidstation ook aangedaan door de noord-zuidas van de Brusselse premetro; voordien was er enkel een bovengrondse halte bij de tunnelinrit, die nog steeds door een aantal lijnen wordt gebruikt. De sporen in beide reisrichtingen liggen boven elkaar. De metrosporen zijn aan beide zijden van perrons voorzien, wat garant staat voor een goede doorstroming.

In het metrostation stoppen ook de trams (premetro) die de zuidelijke verlenging (Zuidstation-Albert) van de Noord-Zuidverbinding aandoen, de huidige lijnen 3 en 4. Op beide niveaus stoppen deze trams aan de overzijde van een metroperron, wat een snelle overstap mogelijk maakt.

De overige trams (51, 81, 82) stoppen bovengronds, in de zogenaamde 'overdekte straat'. Tussen het (pre)metrostation en de bovengrondse tramhalte is, tot ergernis van veel reizigers, geen rechtstreekse verbinding aanwezig. In maart 2011 begon de bouw van een nieuwe toegang tot de metroperrons van het Zuidstation aan de zijde van de Fonsnylaan.[6]

In de 'overdekte straat' is verder ook de eindhalte te vinden van de MIVB-buslijnen. De bussen van De Lijn stoppen iets verderop, bij het Baraplein. De TEC-bussen stoppen aan de andere kant van het station, bij de uitgang van de 'overdekte straat'.

Zie ook

bewerken

Fotogalerij

bewerken
bewerken
Zie de categorie Brussels Midi station van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.