Omgekeerde vlag
De omgekeerde vlag is een signaal waarmee wordt geïmpliceerd dat men zich in een noodsituatie bevindt. In de Nederlandse zeevaart werd met het omkeren van de vlag aangeduid dat een schip in nood verkeerde.[1] Daarbuiten zijn enkel historische voorbeelden bekend van het omkeren van vlaggen wanneer men zich identificeerde met een andere nationaliteit.[2] Dit gebeurde onder meer in de Verenigde Staten en de voormalige Sovjet-Unie. Uit protest werd de vlag van het land waarin men verbleef omgekeerd.
Historisch gebruik
bewerkenHet omkeren van de vlag werd vanaf de 16e eeuw in de scheepvaart gebruikt om aan te geven dat een schip in nood was.[3] Op zee gold dit als een bekend noodsignaal.[4] Het gaf een signaal aan andere schepen dat er hulp nodig was.[5] Communicatie tussen schepen onderling uit dezelfde vloot was destijds nog bijna onmogelijk en vlaggensignalen waren dan ook gebruikelijk. Het op de kop hijsen van de Nederlandse vlag kon bijvoorbeeld betekenen dat er een man overboord was. Zo is in het schilderij Man overboord tijdens een eskaderreis naar de Middellandse Zee uit 1846 van Louis Meijer een omgekeerde vlag te zien.[6]
Hedendaags gebruik
bewerkenCanada
bewerken
In Canada kwam de omgekeerde Canadese vlag terug bij het truckersprotest in 2022.[5] Deze actie, de zogenoemde Freedom Convoy, mondde uiteindelijk uit in een protest tegen de regering van premier Trudeau en zijn aanpak van de coronacrisis.[7]
Filipijnen
bewerkenIn de Filipijnen is de omgekeerde vlag een officieel erkend noodsymbool, al wordt het daar enkel in oorlogstijd gebruikt.[8] Normaal gesproken zit de blauwe kant van de Filipijnse vlag boven, maar door de vlag om te draaien, zodat het blauw aan de onderkant zit, wordt aangegeven dat het land officieel in oorlog is.[9]
Nederland
bewerken
In 2022 werd de omgekeerde Nederlandse vlag door protestbewegingen gebruikt als symbool tegen de overheid, met name bij de boerenprotesten en corona-demonstraties.[10] Ook Forum voor Democratie bezigde een omgekeerde vlag in partijruimtes en bij partijbijeenkomsten.[11] Reeds ten tijde van de protestbeweging van de gele hesjes waren er omgekeerde vlaggen te zien.[5] Dit gebruik is waarschijnlijk gekopieerd van Amerikaanse protestbewegingen.[4] Van oudsher zou het rood in de vlag het volk symboliseren, het wit de kerk en het blauw de adel of elite.[10] Met het omdraaien van de vlag zou worden aangegeven dat de elite boven het volk zou staan en dus niet naar het volk zou luisteren. Wetenschappelijk is echter bewezen dat dit een foutieve interpretatie is. Het rood, wit, blauw van de vlag zou niet voor kerk, volk en vaderland staan,[12] maar hoogstwaarschijnlijk refereren aan een al in de 16e eeuws bekende, en ook door de opstandelingen gebruikte, Hollandse vlag, waarbij het rood afkomstig is van de leeuw in het Hollandse wapen en het wit en blauw van het Beierse Huis, dat een aantal graven van Holland leverde.
Op het omkeren van de vlag als protestactie kwam ook kritiek van niet-wetenschappelijke zijde. Zo is volgens Marco Kroon, drager van de Militaire Willems-Orde, het gebruik van de omgekeerde vlag "een directe belediging voor de duizenden militairen, burgers, agenten, brandweermannen en alle anderen die in dienst van de Staat der Nederlanden het allerhoogste offer hebben gebracht".[13] Ook het Nationaal Comité Veteranendag is niet te spreken over het gebruik van de omgekeerde Nederlandse vlaggen. Het comité stelt dat de blauw-wit-rode vlaggen voelen "als een belediging van allen die - soms het hoogste - offer brachten voor ons land".[14]
Verenigde Staten
bewerken
In de Verenigde Staten werd de omgekeerde vlag ook als symbool gebruikt bij Black Lives Matter-demonstraties en de bestorming van het Amerikaanse Capitool in 2021.[8] Volgens Titel 4, Hoofdstuk 1, Sectie 8 van de United States Code "mag de [Amerikaanse] vlag nooit worden vertoond met de Union [het blauw vlak met de witte sterren] naar beneden, behalve als teken van grote nood in gevallen van extreem gevaar voor leven of eigendom".[15]
In Hawaï gebruiken activisten die onafhankelijkheid nastreven de omgekeerde vlag van Hawaï.[16]
Zie ook
bewerken- ↑ (af) de Jong, C (1985). Die Nederlandse vlag as voorbeeld vir ander landsvlae. South African Journal of Cultural History 1985
- ↑ (en) Huntington, S.P., R. Jervis (1997). The Clash of Civilizations And the remaking of World Order. Finance and Development - English Edition 1997
- ↑ Maranke Pater, Dit is waarom boeren de Nederlandse vlag omgekeerd ophangen. de Stentor (02 juli 2022).
- ↑ a b Noël van Bemmel, Blauw-wit-rood: de omgekeerde Nederlandse vlag als symbool van het protest tegen de overheid. de Volkskrant (11 juli 2022).
- ↑ a b c Protesteren met omgekeerde vlag: 'Het is niet verboden'. RTL Nieuws (12 juli 2022).
- ↑ Marleen Stavenuiter, Storm op zee: man overboord!. Historianet (23 februari 2017).
- ↑ Na Ottawa, ook Parijs en Brussel? Vier vragen over truckersprotesten. NOS Nieuws (11 februari 2022).
- ↑ a b Waarom de omgekeerde vlag oprukt. Het Parool (6 juli 2020).
- ↑ (en) Victoria Ho, Facebook accidentally greeted Filipino users with an inverted flag for Independence Day. Mashable (14 juni 2016).
- ↑ a b Melissa de Bois, De Peiling: Nederlandse vlag op de kop, moet kunnen of respectloos?. NH Nieuws (12 juli 2022).
- ↑ Rozendaal, Ernst Jan, "Ergernis over omgekeerde vlag in fractiekamer Forum voor Democratie, waar is hij gebleven?", Provinciale Zeeuwse Courant, 17 oktober 2022. Geraadpleegd op 3 februari 2023.
- ↑ UPDATE: op veel plekken omgekeerde vlaggen opgehangen; het verhaal van de vlag in het boerenprotest. RTV Oost (12 juli 2022).
- ↑ Marco Kroon vindt omgekeerde vlag 'belediging voor militairen'. RTL Nieuws (12 juli 2022).
- ↑ ‘Ambtenaren Hoogeveen bedreigd om weghalen omgekeerde vlag‘. Algemeen Dagblad (19 juli 2022).
- ↑ (en) 4 U.S. Code § 8 - Respect for flag. Legal Information Institute.
- ↑ (en) Alexandria Ng, Here's why TMT protesters fly a Hawaiian flag that’s upside down. Hawaii News Now (26 juli 2019).