Multiculturalisme
Zie de bijbehorende overlegpagina voor meer informatie.
Multiculturalisme is het streven naar en behoud van een maatschappij waarin verschillende culturen gelijkwaardig naast elkaar bestaan.[1] Het gaat ervan uit dat alle culturen gelijkwaardig zijn en gelijk behandeld dienen te worden. De culturele normen en waarden van de ene cultuur zijn volgens het multiculturalisme niet beter dan die van een andere.
Multiculturalisme is het tegenovergestelde van monoculturalisme, waarin wordt gestreefd naar maximale assimilatie en integratie.
Geschiedenis
bewerkenHet woord multiculturalisme werd rond het midden van de 19e eeuw voor het eerst gebruikt door Duitse filosofen in Oostenrijk-Hongarije. Dit multi-etnische (maar door de Duitse cultuur en taal gedomineerde) rijk had sterk te kampen met het opkomend nationalisme in de 19e eeuw; en werd geplaagd door opstanden onder de niet-Duitse en niet-Hongaarse inwoners. Om deze conflicten te doen verdwijnen verleende de Oostenrijks-Hongaarse overheid een grote hoeveelheid culturele rechten aan inheemse minderheden in de hoop zo het streven naar zelfbeschikking onder deze groepen te beperken; deze politiek werd 'multiculturalisme' gedoopt.[2]
Na de Tweede Wereldoorlog komt de theorie van het cultuurrelativisme sterk op; deze stelt dat culturen niet vergeleken kunnen worden omdat iemand nooit onpartijdig (ieder mens wordt immers gevormd door de eigen cultuur) een vreemde cultuur kan beoordelen aangezien er altijd sprake is van standplaatsgebondenheid.
Met de toestroom van grote groepen arbeidsmigranten in veel West-Europese landen begin jaren zestig rees ook de vraag hoe om te gaan met de verschillende culturele achtergronden van deze migranten. Het antwoord hierop werd (vooral bij linkse partijen) gezocht bij het cultuurrelativisme, waarvan het huidige multiculturalisme als een politieke en ideologische uitloper kan worden gezien. In Nederland en Vlaanderen was er daarnaast ook grote invloed van het soevereiniteit in eigen kring-concept, een idee dat de grondslag vormde van de verzuiling aan het begin van de twintigste eeuw.
Het huidige multiculturele denken verschilt van het oorspronkelijke concept, omdat bij het laatste enkel wordt gekeken naar inheemse culturele minderheden. Tegen de jaren zestig was deze verandering in betekenis echter nog niet definitief; zo werd de term 'multiculturalisme' in 1957 gebruikt om de inheemse etnisch-culturele samenstelling van Zwitserland, een land met vier talen en twee religies, te beschrijven.
In de huidige literatuur worden beide definities nog steeds gebruikt, waarbij de oudste variant in iets gewijzigde vorm als descriptief multiculturalisme – het vaststellen van meerdere culturen binnen een bepaald gebied – en de latere als normatief multiculturalisme – het accepteren en aanmoedigen van meerdere culturen – wordt bestempeld.
In de rest van dit artikel wordt met multiculturalisme de normatieve variant bedoeld.
Kritiek
bewerken- Uit een tienjarige studie van professor Robert Putnam blijkt dat multiculturalisme het sociale vertrouwen aantast. Zijn bevindingen zijn dat naarmate de diversiteit van een maatschappij toeneemt, de sociale cohesie en het onderlinge vertrouwen sterk afnemen.[3]
- Etnoloog Frank Salter, onderzoeker van het Max Planck Instituut, bewees in een studie dat gemeenschappen die gelijk(er) van samenstelling zijn, bereid zijn veel meer en altruïstischer te investeren in elkaar dan etnisch verdeelde gemeenschappen.[4]
- Etnische diversiteit is eveneens een politiek-economische risicofactor. Er bestaan verbanden tussen etnische diversiteit en economische ongelijkheid en (een negatief verband met) economische groei. Ook kan etnische diversiteit sneller tot instabiliteit leiden, indien etnische afkomst een politieke factor wordt en wanneer men in bepaalde omstandigheden bereid is over te gaan tot geweld.[5]
- Cultureel antropologe en emeritus-hoogleraar Prof. Dr. Lotty Eldering van de Universiteit van Leiden kwam na jarenlang onderzoek naar minderheden in de Nederlandse samenleving tot de conclusie dat Nederland geen multiculturele samenleving is, omdat er vanuit de samenleving een sterke druk op allochtonen wordt uitgeoefend om zich aan te passen aan de Nederlandse cultuur.[6]
- De feministische prof politieke filosofie Susan Moller Okin stelde in 1999, onder meer in ‘Is multiculturalism bad for women?’, dat het principe dat alle culturen gelijkwaardig zijn, maakt dat de gelijke rechten van met name vrouwen soms zwaar geschonden worden.[7]
- Volgens hoogleraar Maurice Crul is de belangrijkste kritiek op het multiculturalisme dat het idee van gelijkwaardigheid van culturen naïef is, omdat de tolerantie voor sommige culturele gewoontes de weg open zet voor de onderdrukking van andere.[8]
- Hoogleraar Paul Scheffer (publicist) heeft in zijn opinie-artikel in de NRC van 29 januari 2000 "Het Multiculturele Drama"[9] de stelling verdedigd dat de integratie van de gastarbeiders uit de jaren '60 en '70 en overige niet-westerse immigranten uit met name de jaren '90 mislukt is. Het artikel is in het publieke debat vaak geciteerd.
Zie ook
bewerken- ↑ Vergelijk Van Dale: Multiculturalisme of multiculturaliteit is een maatschappelijke en politieke ideologie waarbij men uitgaat van gelijkheid van verschillende culturele gemeenschappen binnen een bepaald afgebakend bestuurlijk gebied; Wolter's Koenen, 1988: multicultureel: een (onbepaald) aantal culturen omvattend, gericht op, bestemd voor een (onbepaald) aantal culturen.
- ↑ Benedict Anderson 1983 'Imagined Communities' Hoofdstuk 6
- ↑ Putnam, Robert D., "E Pluribus Unum: Diversity and Community in the Twenty-first Century -- The 2006 Johan Skytte Prize," Scandinavian Political Studies 30 (2), juni 2007.
- ↑ Salter, Frank, On Genetic Interests, pg.146.
- ↑ The Oxford Handbook of Political Economy (2006), p. 629 e.v.
- ↑ Cultuur en opvoeding blz 150 ISBN 9789047704164
- ↑ https://bostonreview.net/forum/susan-moller-okin-multiculturalism-bad-women
- ↑ http://www.doorbraak.be/nl/nieuws/kritiek-op-onderzoek-integratie-autochtonen
- ↑ http://retro.nrc.nl/W2/Lab/Multicultureel/scheffer.html
