Koehool
Koehool (Fries: Koehoal) is een buurtschap in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Koehool ligt aan de Waddenzee ten noorden van Tzummarum aan de Sedyk (Zeedijk) in de Hornestreek en bestaat zowel uit boerderijen als huizen, voornamelijk kleine vissershuizen.
Buurtschap in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie | Friesland | ||
| Gemeente | Waadhoeke | ||
| Coördinaten | 53° 15′ NB, 5° 32′ OL | ||
| Woonplaats (BAG) | Tzummarum | ||
| Foto's | |||
| |||
| Boerderij in Koehool | |||
| |||
De buurtschap loopt van Sedyk 1 naar Sedyk 1. Wat nogal verwarrend kan zijn. Het ene huisnummer 1 valt onder Oosterbierum terwijl het andere net als de rest van de buurtschap onder Tzummarum valt.
Geschiedenis
bewerken
In veertiende eeuwse kloosterkronieken van het klooster van Lidlum komt de plaats voor als Cadahool. Die naam verwijst waarschijnlijk naar een plaats vlak bij de oude locatie van het klooster, iets zuidelijker van het huidige Koehool. Een vermelding uit 1511 spelt Caudehoel. Er lag toen een sluis die in 1525 de Coudehoelstera zyl werd genoemd. Op een zestiende-eeuwse kaart wordt het gespeld als Cohool. In 1546 schreef men de naam als Kahoel en ook komt dan Coldhoe voor. De moderne spelling Koehool is al op achttiende- en negentiende-eeuwse kaarten te vinden.
Het tweede gedeelte van de plaatsnaam zou hol betekenen, wat 'laag gelegen, moerassige plaats' kan inhouden, maar ook inham of bedding.[1] Het eerste betekent koud, dat 'onbewoond, verlaten', maar ook gewoon 'koud' kan betekenen.
Tussen ongeveer 1300 en 1584 lag er bij Koehool in de zeedijk de Koehoolsterzijl. De uitstroming naar zee was daar vrij gering en in 1562 constateerde men: ende de stroom liep zoe zacht uyt dat 't men nauwelincx coste zien van datter waeter uyt liep.[2] Koud is niet alleen het tegenovergestelde van warm, maar betekent ook: stelt niet veel voor, zoals in een koud kunstje of: traag druppelen, zoals in het oude woord koudepis. Bij de plaatselijke omstandigheden past als betekenis van Koehool: onbetekenende waterloop.
Bezienswaardigheden
bewerken- De Waadfisker (Westerlauwers Fries) is een standbeeld van Frans Ram. Het staat onderaan de zeedijk ter herinnering aan de haringvisserij met behulp van fuiken die loodrecht op de zeedijk opgezet werden. Door de aanleg van de Afsluitdijk verloren honderden waadfiskers in deze regio hun werk.
- Stelling Koehool werd in de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetter aangelegd als onderdeel van de Atlantikwall. Ze bestond uit vier bunkers. Een bunker is bewaard gebleven en gerestaureerd. Hij fungeert sinds 2011 als educatiecentrum.
Galerij
bewerken-
Koehool omstreeks 1970 -
Monument De Waadfisker -
Informatiebord De Waadfisker -
De gerestaureerde bunker -
Voor de dijkverhoging omstreeks 1970, voorste huis is van Heeringa, daarachter het huis van Bonnema -
Vissershuis van Heeringa; weer opgebouwd in het Zuiderzeebuitenmuseum Enkhuizen
Externe link
bewerken- G. van Berkel & K. Samplonius (2006), Nederlandse plaatsnamen, herkomst en historie
- Gildemacher, Karel F. (2007). Friese plaatsnamen: alle steden, dorpen en gehuchten. Leeuwarden, Friese Pers/Noordboek.
- Gildemacher, Karel F., Waternamen in Friesland (Leeuwarden 1993)
- Draaisma, K. Geschiedenis van Roptazijl (Leeuwarden 2010)
