Johan Vande Lanotte
Johan Cyrille Corneel Vande Lanotte (Poperinge, 6 juli 1955) is een Belgisch advocaat en voormalig politicus voor de sp.a. Hij was onder meer de burgemeester van Oostende, vicepremier en partijvoorzitter. Hij is tevens emeritus buitengewoon hoogleraar grondwettelijk recht en mensenrechten aan de Universiteit Gent. Hij is minister van Staat.
| Johan Vande Lanotte | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Volledige naam | Johan Cyrille Corneel Vande Lanotte | |||
| Geboren | Poperinge, 6 juli 1955 | |||
| Kieskring |  West-Vlaanderen
| |||
| Regio |  Vlaanderen
| |||
| Land |  België
| |||
| Partij | SP / sp.a | |||
| Functies | ||||
| 1987-1990 | (Adjunct-)auditeur Raad van State | |||
| 1988-1991 | Kabinetschef v/d Minister van Binnenlandse Zaken | |||
| 1991-1995 | Volksvertegenwoordiger | |||
| 1992-1995 | Lid Vlaamse Raad[1] | |||
| 1994-1998 | Minister van Binnenlandse Zaken | |||
| 1994-1995 | Minister van Ambtenarenzaken | |||
| 1995-2018 | Gemeenteraadslid Oostende | |||
| 1995-1998 | Vicepremier | |||
| 1998-1999 | Volksvertegenwoordiger | |||
| 1999-2005 | Vicepremier | |||
| 1999-2003 | Minister van Begroting, Maatschappelijke Integratie en Sociale Economie | |||
| 2003-2005 | Minister van Begroting en Overheidsbedrijven | |||
| 2005-2007 | Partijvoorzitter sp.a | |||
| 2005-2007 | Volksvertegenwoordiger | |||
| 2007-2011 | Senator | |||
| 2009-2011 | Fractievoorzitter Senaat[2] | |||
| 2011-2014 | Vicepremier | |||
| 2011-2014 | Minister van Economie, Consumentenzaken en Noordzee | |||
| 2014 | Minister van Fraudebestrijding | |||
| 2014-2017 | Volksvertegenwoordiger[3] | |||
| 2015-2018 | Burgemeester Oostende | |||
| ||||
Levensloop
bewerkenOpleiding
bewerkenZijn middelbare studies volgde Johan Vande Lanotte aan het Sint-Stanislascollege in Poperinge. In 1974 trok hij naar de Universitaire Instelling Antwerpen, waar hij in 1978 met grote onderscheiding afstudeerde in de politieke en sociale wetenschappen. In 1981 kwam er een licentiaat in de rechten bij, opnieuw met grote onderscheiding, deze keer aan de Vrije Universiteit Brussel.
Vanaf 1986 doctoreerde hij in de rechtsgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit Gent. Zijn dissertatie ging over decentralisatie in de Belgische politieke context en werd bekroond met de Prijs van het Belgisch Instituut voor Bestuurswetenschappen. In 1984 studeerde hij voor zijn doctoraat een jaar met de gerenommeerde Von Calckenbeurs van de Raad van Europa aan het Institut suisse de droit comparé in Lausanne. In 1985 kon hij voor zijn doctoraat met een beurs van het ministerie van Onderwijs naar de Universiteit van Rijsel. Zonder beurs deed hij nog de Universiteit van Leiden aan en met een NFWO-beurs kon hij naar de Université de Sherbrooke in de Canadese provincie Quebec. In 1987 werd hij voor een onderzoeksproject van het ministerie van Binnenlandse Zaken afgevaardigd naar de Universiteit van Amsterdam.
Advocatuur
bewerkenVande Lanotte was van 1986 tot 1987 advocaat aan de balie van Gent en was adjunct-auditeur (1989) en auditeur (1989-1990) bij de Raad van State.
Academische loopbaan
bewerkenVande Lanotte was van 1988 tot 1991 docent recht aan de Vrije Universiteit Brussel. In 1991 werd hij buitengewoon hoogleraar grondwettelijk recht en mensenrechten aan de Rijksuniversiteit Gent. Hij werd in 1991 diensthoofd van het Vakgebied Grondwettelijk Recht aan de Universiteit Gent en vanaf 2004 directeur van het Human Rights Centre aan dezelfde universiteit en codirecteur van de International Human Rights Academy, een - intussen uitgedoofde - internationale mensenrechtencursus.
Doorheen de jaren bleef Vande Lanotte voortdurend actief op wetenschappelijk vlak, was hij promotor van vele scripties en studies, zat hij in de redactie van verscheidene gespecialiseerde tijdschriften en hield hij referaten op colloquia.
Politieke carrière
bewerkenVande Lanotte begon aan een politieke carrière als kabinetschef van minister van Binnenlandse Zaken Louis Tobback, een functie die hij uitoefende van 1988 tot 1991.
In Oostende was hij van 1995 tot 2018 gemeenteraadslid. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 was hij lijstduwer op de sp.a-lijst in Oostende.[4]
In 1991 werd hij voor de SP verkozen in de Kamer van volksvertegenwoordigers, als verkozene voor het arrondissement Veurne-Diksmuide-Oostende. Hij vervulde het mandaat van Kamerlid tot in 2007, vanaf 1995 telkens onderbroken voor de duur van een federaal uitvoerend mandaat. Hij was vervolgens van 2007 tot 2014 rechtstreeks verkozen senator in de Senaat. Van 2009 tot zijn aanstelling als minister in 2011 was hij er fractieleider. Daarna was hij van 2014 tot 2017 opnieuw volksvertegenwoordiger.
Van 1994 tot 1998 was Vande Lanotte minister van Binnenlandse Zaken en Ambtenarenzaken in de regering-Dehaene I en de regering-Dehaene II. In de regering-Dehaene II was hij vanaf 1995 vicepremier. In 1998 nam hij samen met minister van Justitie Stefaan De Clerck ontslag na de ontsnapping van Marc Dutroux. In 1999 keerde hij terug naar de regering en werd hij tot in 2003 vicepremier en minister van Begroting, Maatschappelijke Integratie en Sociale Economie in de regering-Verhofstadt I. Vervolgens was hij van 2003 tot 2005 vicepremier en minister van Begroting en Overheidsbedrijven in de regering-Verhofstadt II. In 2005 nam hij ontslag als minister om partijvoorzitter van de sp.a te worden.[5] Hij bleef dit tot in 2007, wanneer hij ontslag nam door een grote verkiezingsnederlaag bij de federale verkiezingen van 10 juni.[6]
In 2006 werd hij benoemd tot minister van Staat.
Op 21 oktober 2010 werd hij door koning Albert II aangesteld als reanimator om alsnog de federale regeringsformatie nieuw leven in te blazen. Hij kreeg van de vorst een drieledige opdracht mee: het herstellen van het vertrouwen tussen de 7 partijen; op basis van de koninklijke verduidelijker Bart De Wever, de bemiddelaars en de preformateur Elio Di Rupo verschillende hypothesen aangaande de financieringswet testen, teneinde de financiële gevolgen te voorspellen, in samenwerking met de Nationale Bank van België en het Federaal Planbureau; alle andere domeinen behandeld door de 7 onder ogen nemen.[7] Op 24 november stelde hij zijn voorstel voor.[8] 5 van de 7 partijen keurden dit voorstel goed als basis voor nieuwe onderhandelingen. Op 11 januari 2011 werd hij door Koning Albert II gevraagd om samen met Bart De Wever en Elio Di Rupo verder te onderhandelen met de 7 partijen.[9] Op 26 januari 2011 werd duidelijk dat Vande Lanottes bemiddelingspogingen mislukt waren en diende hij zijn ontslag in bij de koning.[10] Dit ontslag werd door de koning aanvaard. Op een persconferentie in de Senaat beschreef Vande Lanotte zijn opdracht met het Engelse spreekwoord: "You can lead a horse to water, you can't make it drink" ("Je kunt paard wel naar water brengen, maar je kunt het niet verplichten te drinken").[11]
Later dat jaar werd hij vicepremier in de regering-Di Rupo. Om die reden gaf hij diverse andere functies op, onder meer het voorzitterschap van Electrawinds, Telenet Oostende, EKO nv en AGHO Oostende.[12] Hij bleef beheerder van het Casino-Kursaal Oostende. Binnen de regering werd hij minister van Economie, Consumentenzaken en Noordzee. In september 2014, terwijl de regering ontslagnemend was, nam hij de bevoegdheden Bestrijding van de Sociale en Fiscale Fraude van staatssecretaris John Crombez over.[13]
In 2015 werd hij door de Oostendse sp.a-afdeling aangeduid als burgemeester van die stad. Hij volgde Jean Vandecasteele op eind augustus dat jaar.[14][15] Dat jaar werd hij door de Partij van de Europese Sociaaldemocraten aangeduid als leider van de Europese High Level Group over energie, dat van energie een topprioriteit wil maken in Europa.[16]
Nadat hij actiever werd in de Oostendse lokale politiek, verliet Vande Lanotte in januari 2017 de nationale politiek en nam hij dus ontslag uit de Kamer.[17][18] Annick Lambrecht volgde hem in de Kamer op.[19]
Bij de lokale verkiezingen van 2018 werd hij herkozen als gemeenteraadslid, maar er werd een coalitie zonder sp.a opgezet, zodat Vande Lanotte geen burgemeester kon blijven. Hij besloot zich meer toe te leggen op zijn taak aan de UGent en werd ook onbetaald actief aan de Universiteit Hasselt.[20] Ook ging hij niet in de Oostendse gemeenteraad zetelen.
Bij de federale verkiezingen van 2019 was hij lijstduwer voor de Kamer, maar hij raakte niet verkozen.[21] Hij kreeg echter wel nog een rol bij de totstandkoming van een nieuwe federale regering: samen met Didier Reynders (MR) werd hij in de week na de verkiezingen door koning Filip gevraagd een rol als informateur op te nemen. Het duo aanvaardde en kreeg als opdracht te zoeken naar de uitdagingen, mogelijkheden en voorwaarden voor het vormen van een nieuwe regering, waarvan werd verwacht dat het door de verkiezingsuitslag moeilijk zou verlopen.[22] Op 7 oktober 2019 liep hun opdracht af.[23]
Na de politiek
bewerkenNa het informateurschap zei Vande Lanotte de politiek vaarwel. Hij sloot zich als 'senior legal counsel' aan bij het advocatenkantoor van Walter Van Steenbrugge.[24] In die hoedanigheid nam hij de verdediging op zich van politica en sociaal onderneemster Sihame El Kaouakibi, die verdacht wordt van fraude.[25]
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2024 zal hij kandidaat zijn, deze keer voor Vooruit in Bredene.[26] Met 464 voorkeurstemmen geraakte hij verkozen.[27]
Controverses
bewerkenIn mei 2012 verscheen het boek De keizer van Oostende van VRT-onderzoeksjournalisten Wim Van den Eynde en Luc Pauwels, dat een beeld schetste van Vande Lanotte als een zeer machtig man in Oostende die zich zou schuldig maken aan belangenvermenging. Het boek beschrijft hoe Vande Lanotte als minister van de Noordzee het pad effende voor het bedrijf Electrawinds om de offshore windconcessies binnen te halen. Door het invoeren van een subsidieregeling met groenestroomcertificaten, het invoeren van speciale belastingregels voor windmolenparken[28] en het bemoeilijken van andere partijen die al langer met Belgische offshore projecten bezig waren (samenwerking van Electrabel en Jan De Nul), kon Vande Lanotte de positie van Electrawinds versterken en hen naar de felbegeerde concessies leiden. Hier zou Vande Lanotte door zijn voorzitterschap van Electrawinds rechtstreeks voordeel uit gehaald hebben.[29]
Het boek veroorzaakte veel beroering in de Vlaamse media. De auteurs, twee VRT-journalisten die onder eigen naam opereerden, werden voor een paar weken op non-actief gezet door hun werkgever.[30] Vande Lanotte reageerde met de publicatie van een lijst onjuiste of insinuerende verklaringen in het boek, en hij sprak de beschuldiging van belangenvermenging tegen.[31] De auteurs bleven evenwel overtuigd van de verklaringen in het boek.[32]
Hiermee was de geest van belangenvermenging uit de fles. Door de problemen bij Electrawinds, de regelmatige columns van Koen Meulenaere in De Tijd en de "open brieven" van zijn streekgenoot Jean-Marie Dedecker bleef de zaak Vande Lanotte jarenlang achtervolgen. In een opgemerkte aflevering van Terzake ontkende hij elke zweem van belangenvermenging in het dossier, en dreigde hij met juridische stappen tegen mensen die 'insinuaties blijven verspreiden'.[33] Begin 2014 kwam er dan inderdaad een eerste rechtszaak, tegen Jean-Marie Dedecker,[34] die zich in het dossier meermaals kritisch uitliet over zijn streekgenoot. Uiteindelijk kreeg Vande Lanotte ongelijk in deze rechtszaak en werd Dedecker vrijgesproken.[35]
Midden maart 2014 publiceerde Van Halewyck het boek Dwarsligger waarin Marc Descheemaecker als ex-spoorbaas een vergelijkbaar verhaal schetst.[36]
Eretekens
bewerkenRidderorden
bewerken| Lint | Land | Decoratie | Referentie |
|---|---|---|---|
 |
België (ordes) |
Grootofficier in de Leopoldsorde (6 juni 2010) | [37] |
 |
België (ordes) |
Grootkruis in de Orde van Leopold II (25 mei 2019) | [37] |
Zie ook
bewerkenPublicaties
bewerken- De nieuwe gemeentelijke comptabiliteit (met Jean Dujardin, 1990, 1994, 1999)
- Inleiding tot het publiek recht (1994, 1997, 2001, 2003, 2007 en 2010)
- Overzicht van het Belgisch Administratief Recht (met André Mast, Jean Dujardin en Marnix Van Damme, 1996, 1998, 2000 en 2002)
- Het Europees verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens. In Hoofdlijnen (met Yves Haeck, Jan Lathouwers, Bruno Tobback en Mieke Van de Putte, 1997)
- België voor beginners. Wegwijs in het Belgisch labyrint (met Siegfried Bracke en Geert Goedertier, 1998, 2000 en 2003)
- Handboek Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (met Yves Haeck, 2004)
Literatuur
bewerken- Wim Van den Eynde & Luc Pauwels, De keizer van Oostende, Uitg. Van Halewyck, 2012.
- ↑ Biografische fiche Johan Vande Lanotte; Vlaams Parlement
- ↑ Fiche Johan Vande Lanotte; Senaat.be
- ↑ Fiche Johan Vande Lanotte; Kamer van volksvertegenwoordigers
- ↑ Oostendse SP.A-lijst voorgesteld. Krant van West-Vlaanderen (25 augustus 2012). Geraadpleegd op 25 augustus 2012.
- ↑ INTERVIEW. Johan Vande Lanotte, eindelijk SP.A-voorzitter: "Dit ligt minder in mijn aard", De Standaard, 27 mei 2005.
- ↑ Vande Lanotte neemt ontslag als voorzitter sp.a, De Tijd, 11 juni 2007.
- ↑ Vande Lanotte meteen afgekraakt door N-VA, De Morgen, 22 oktober 2010.
- ↑ De contouren van het voorstel-Vande Lanotte, VRT NWS, 25 november 2010.
- ↑ Vande Lanotte blijft koninklijk bemiddelaar, De Morgen, 11 januari 2011.
- ↑ Vande Lanotte gooit de handdoek, VRT NWS, 26 januari 2011.
- ↑ 'Je kan een paard naar het water leiden, maar je kan het niet doen drinken', Het Nieuwsblad, 6 januari 2011.
- ↑ Vande Lanotte geeft (bijna) alle mandaten op. De Standaard (7 december 2011). Geraadpleegd op 7 december 2011.
- ↑ Vande Lanotte neemt bevoegdheden Crombez over. Het Laatste Nieuws (19 september 2014). Geraadpleegd op 21 september 2014.
- ↑ Johan Vande Lanotte verkozen tot burgemeester van Oostende. Het Laatste Nieuws (26 mei 2015). Geraadpleegd op 26 mei 2015.
- ↑ Vande Lanotte legt eed af als burgemeester van Oostende. deredactie.be (28 augustus 2015). Geraadpleegd op 28 augustus 2015.
- ↑ Vande Lanotte trekt energiegroep bij Europese Socialisten. De Standaard (15 juni 2015). Geraadpleegd op 15 juni 2015.
- ↑ Johan Vande Lanotte zegt nationale politiek eind 2016 vaarwel. deredactie.be (1 augustus 2015). Geraadpleegd op 20 december 2016.
- ↑ Johan Vande Lanotte (SP.A) neemt afscheid van de Kamer. De Standaard (20 december 2016). Geraadpleegd op 20 december 2016.
- ↑ Stoelendans in Brugs schepencollege, Focus WTV, 20 december 2016. Gearchiveerd op 13 april 2019.
- ↑ Aftredende Oostendse schepenen plannen hun nieuwe toekomst. De Standaard (17 december 2018). Geraadpleegd op 17 december 2018.
- ↑ Johan Vande Lanotte: "Jammer dat we die derde zetel niet halen", Krant van West-Vlaanderen, 27 mei 2019.
- ↑ Koning Filip stelt Johan Vande Lanotte en Didier Reynders aan als informateur. VRT NWS (30 mei 2019). Geraadpleegd op 30 mei 2019.
- ↑ Vande Lanotte en Reynders geven na meer dan vier maanden de fakkel door: zo verliep hun moeizame parcours, Het Laatste Nieuws, 7 oktober 2019.
- ↑ Vande Lanotte aan de slag op advocatenkantoor Walter Van Steenbrugge. De Standaard (14 oktober 2019). Gearchiveerd op 14 oktober 2019. Geraadpleegd op 14 oktober 2019.
- ↑ Sihame El Kaouakibi (Open VLD) laat zich bijstaan door Johan Vande Lanotte: "Geen sprake van persoonlijke verrijking", VRT NWS, 22 februari 2021
- ↑ Johan Vande Lanotte steunt lijst van Vooruit in Bredene, Steve Vandenberghe kandidaat om zichzelf op te volgen
. KW.be (12 juli 2024). Geraadpleegd op 12 juli 2024.
- ↑ Johan Vande Lanotte (Vooruit) is nieuw in de gemeenteraad van Bredene: "Ik heb nog niet nagedacht over zetelen", Krant van West-Vlaanderen, 24 oktober 2024.
- ↑ Investeren in offshore-windenergie wordt "niet evident", Knack, 20 december 2013
- ↑ Vande Lanotte duikt op bij Groenkracht, De Standaard, 29 oktober 2013
- ↑ 'De keizer van Oostende': Twee VRT-journalisten op non-actief gezet. De Morgen (21 mei 2012). Geraadpleegd op 5 juni 2012.
- ↑ Vande Lanotte beschuldigd van belangenvermenging. De Morgen (21 mei 2012). Geraadpleegd op 5 juni 2012.
- ↑ Auteurs 'De Keizer van Oostende' verdedigen zich tegen verwijten Vande Lanotte. Het Belang van Limburg (29 mei 2012). Gearchiveerd op 17 oktober 2021.
- ↑ Vande Lanotte dreigt in 'Terzake' met gerechtelijke stappen: "Alle insinuaties moeten stoppen", De Morgen, 3 december 2013
- ↑ Rechtzaak Vande Lanotte tegen Dedecker pas in najaar behandeld, Knack, 27 januari 2014. Gearchiveerd op 18 oktober 2021.
- ↑ Jean-Marie Dedecker vrijgesproken van laster tegen Vande Lanotte. Het Laatste Nieuws (21 april 2015). Geraadpleegd op 24 december 2016.
- ↑ Ex-spoorbaas wijst naar Vande Lanotte, Het Laatste Nieuws, 18 maart 2014
- ↑ a b Johan Vande Lanotte - Vooruit, Senaat.be (26 mei 2014)
