IJsplateau
Een ijsplateau, ijsplaat, ijsbarrière of schelfijs, soms ook ijsschol genoemd, bestaat uit ijs dat vanaf een gletsjer in zee stroomt. IJsplateaus treft men aan in Antarctica, Groenland en het Russische en Canadese Arctische gebied.
IJsplateaus zijn grote drijvende ijsvlakten die vastzitten aan het land. Een ijsplateau wordt constant gevoed door stromend gletsjerijs. Het verliest daarnaast massa door het afkalven van ijsbergen; als deze een platte, vlakke vorm hebben, noemt men ze ijsschotsen. Dit is een natuurlijk proces dat niet per se een indicatie hoeft te zijn van klimaatveranderingen. De laatste jaren lijkt de hoeveelheid afkalvende ijsbergen toe te nemen. Wetenschappers zijn het niet eens over de vraag of dit het gevolg is van het broeikaseffect of dat het losstaande gebeurtenissen zijn.[bron?]
Legenda:
IJsplateaus in de wereld
bewerkenAntarctica
bewerken
Zie ook: IJsplateaus in Antarctica.In Antarctica is in totaal 74 procent van de kustlijn omgeven door ijsplateaus.[1] De totale gezamenlijke oppervlakte daarvan bedraagt meer dan 1.550.000 km2 (ruim anderhalf miljoen vierkante kilometer, meer dan driemaal de oppervlakte van bijvoorbeeld Spanje met 505.992 km2).[2]
Een vijftigtal daarvan zijn benoemd, waaronder ook de grootste ijsplateaus ter wereld: het Ross-ijsplateau (487.000 km²), en het Filchner-Ronne-ijsplateau (430.000 km²), beide in West-Antarctica. In maart 2000 maakte zich ijsschots van 122 kilometer lengte en 27 kilometer breedte zich los van het Ross-ijsplateau, en werd IJsberg B-15 genoemd.[3][4]
Canada
bewerkenAlle Canadese ijsplateaus hangen vast aan Ellesmere-eiland, en liggen ten noorden van 82°N. Nog bestaande ijsplateaus zijn het Alfred Ernest-ijsplateau, Ward Hunt-ijsplateau, Milne-ijsplateau en Smith-ijsplateau. Het M'Clintock-ijsplateau brak af in 1963- 1966, het Ayles-ijsplateau in 2005, en het Markham-ijsplateau in 2008. De resterende ijsplateaus hebben in de loop der tijd ook een aanzienlijk deel van hun oppervlakte verloren. Bijna de helft van het Milne Ice Shelf brak af in augustus 2020.
Groenland
bewerkenDe Groenlandse ijskap, die het grootste deel van het eiland bedekt, is eerder een ijskap dan een ijsplateau.
Rusland
bewerkenHet Matusevitsj-ijsplateau besloeg 222 km² in de Noordland-archipel, en werd gevoed door enkele van de grootste ijskappen op het Oktoberrevolutie-eiland, de Karpinsky-ijskap in het zuiden en de Rusanov-ijskap in het noorden. In 2012 verdween het.
Bronnen
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Ice Shelf op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
Noten en referenties
- ↑ (en) Bindschadler, R., Choi, H., Wichlacz, A., Bingham, R., Bohlander, J. (18 juli 2011). Getting around Antarctica: new high-resolution mappings of the grounded and freely-floating boundaries of the Antarctic ice sheet created for the International Polar Year. The Cryosphere 5 (3): pag. 569–588 (Copernicus Publications / European Geosciences Union). ISSN: 1994-0424. DOI: 10.5194/tc-5-569-2011. Gearchiveerd van origineel op 12 juni 2018. Geraadpleegd op 29 juli 2018. (Download PDF (3,0 MB).
- ↑ (en) Depoorter, M.A., Bamber, J.L., Griggs, J.A., Lenaerts, J.T.M., Ligtenberg, S.R.M. (3 oktober 2013). Calving fluxes and basal melt rates of Antarctic ice shelves (samenvatting). Nature 502 (7469): pag. 89–92 (Nature Publishing Group). ISSN: 0028-0836. DOI: 10.1038/nature12567. Gearchiveerd van origineel op 30 juli 2018. Geraadpleegd op 30 juli 2018.
- ↑ Van Lipzig, Nicole; Poppe, Hugo, Het weer nader verklaard: IJsbergen. web.archive.org. KNMI / Katholieke Universiteit Leuven (20 maart 2002). Gearchiveerd op 12 december 2003. Geraadpleegd op 13 juli 2018.
- ↑ (en) Seelye, Martin, Drucker, Robert; Aster, Richard; Davey, Fred; Okal, Emile; Scambos, Ted; MacAyeal, Douglas (2010). Kinematic and seismic analysis of giant tabular iceberg breakup at Cape Adare, Antarctica (samenvatting). Journal of Geophysical Research: pag. 115 (American Geophysical Union). DOI: 10.1029/2009JB006700. Gearchiveerd van origineel op 13 juni 2018. Geraadpleegd op 30 juli 2018.