[go: up one dir, main page]

Boortmeerbeek

gemeente in Vlaams-Brabant, België

Boortmeerbeek is een gemeente in de Belgische provincie Vlaams-Brabant. De gemeente ontstond in 1977 uit een fusie van Boortmeerbeek met Hever. De gemeente ligt in de landstreek Dijleland en in de Brabantse Kempen, centraal tussen de steden Mechelen en Leuven. Boortmeerbeek telt ruim 13.000 inwoners

Boortmeerbeek
Gemeente in België Vlag van België
Boortmeerbeek (België)
Boortmeerbeek
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Vlaams-Brabant Vlaams-Brabant
Arrondissement Leuven
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
18,77 km² (2022)
59,42%
23,84%
16,73%
Coördinaten 50° 59' NB, 4° 34' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
13.348 (01/01/2024)
49,63%
50,37%
711,05 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
20,74%
58,03%
21,22%
Buitenlanders 5,07% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Karin Derua (Open Vld)
Bestuur Open Vld, N-VA
Zetels
Open Vld
CD&V-Groen
N-VA
Vooruit
VB
Onafhankelijk
23
8
6
3
1
1
4
Economie
Gemiddeld inkomen 26.403 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad 4,02% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
3190
3191
Deelgemeente
Boortmeerbeek
Hever
Zonenummer 015 - 016
NIS-code 24014
Politiezone Boortmeerbeek / Haacht / Keerbergen
Hulpverleningszone Oost Vlaams-Brabant
Website www.boortmeerbeek.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Leuven
in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal  Portaalicoon   België

Toponymie

bewerken

De naam Boortmeerbeek houdt een dubbele grensbetekenis in. "Meer" is een mark of een grens, en door "Boort" wordt die grens nogmaals benadrukt. "Beek" komt vanzelfsprekend van de ligging aan de Molenbeek. Eigenaardig is wel dat de Molenbeek in de huidige gemeente Meerbeek ontspringt en nabij de grens met Hever in de Dijle uitmondt. Dat roept de gedachte op dat "Boort" ook de boord of het einde van de Meerbeek (Molenbeek) zou kunnen betekenen doch de geschiedkundigen weerhouden die mogelijkheid niet.

Geschiedenis

bewerken

Ontstaan

bewerken

De historische bronnen van Boortmeerbeek en Hever gaan terug tot in de 13e eeuw, maar de dorpen zouden mogelijk als kleine nederzettingen al omstreeks het jaar 900 hebben bestaan.

Omdat de dorpskernen ontstonden op de meest geschikte plaatsen waar het cultuurlandschap en het wegennet samenvallen is het begrijpelijk dat de kern van Boortmeerbeek op de samenvloeiing van twee oude heirbanen en dicht bij de Molenbeek gevormd werd. Deze banen zijn respectievelijk de oude heirbanen Leuven-Mechelen en Elewijt-Rijmenam; deze laatste vormde de verbindingsweg tussen twee dorpen die al in de Romeinse periode als kleine villa of nederzetting bestonden.

Middeleeuwen

bewerken

Eeuwen lang waren Boortmeerbeek en Hever bestuurlijk van elkaar gescheiden. Boortmeerbeek behoorde immers tot het land van Brabant, en viel logischerwijs onder het bestuur van diens hertogen, terwijl Hever onder de Heerlijkheid Mechelen viel en bijgevolg gelieerd was aan het Prinsbisdom Luik en later het graafschap Vlaanderen.
Gezien de strategische ligging van Boortmeerbeek aan de Dijle, die de oude gouwgrens vormde tussen het land van Brabant, Taxandrië (Antwerpen), het land van Rijen en het Luikse met Mechelen, was het een belangrijke grenspost van waaruit de Hertogen ieder water- en wegverkeer konden blokkeren tijdens een (militair) conflict.

Ook het in Hever gelegen Kasteel Ravestein, vele jaren afhangend van het Hof van Swijveghem te Muizen, speelde bij die conflicten een belangrijke militaire rol: het was als het ware de Mechelse tegenhanger van Boortmeerbeek. De eerste versterkingen op de plaats waar ook vandaag nog het (modernere) kasteel staat werden aangebracht in de dertiende eeuw en verder uitgebreid in de vroege veertiende eeuw; niet toevallig de periode waarin het Hertogdom Brabant -vruchteloos- probeerde het Mechelse grondgebied in te lijven.
In diezelfde periode werd een tweede kunstmatige versterking gebouwd in Schiplaken, een vrijwel onbewoonde uithoek en gehucht van Hever. Opnieuw bevindt zich vandaag de dag nog steeds een kasteel op dezelfde plek. Het kasteel van Schiplaken, even oud en even belangrijk als "Motte" of kunstmatige verdedigingspost als Ravesteyn, was evenwel omvangrijker aan gronden en bossen.
Boortmeerbeek was van oudsher volledig afgestemd op de kanunniken van Zellaer en het klooster van Muizen.

Te Boortmeerbeek was het hof Audenhoven de belangrijkste heerlijkheid met bestuursmacht. De waterburcht "Hof te Ghoye", in de Dreef, overblijfsel van het oude hof van Meerbeek waarin voor 1300 de oude ridders "de Helrode" en later de "Meerbeeks" verbleven die dicht bij de hertogen van Brabant stonden, was eveneens een belangrijk domein. Het laatste kasteel in het domein Audenhoven werd pas omstreeks 1950 gesloopt doch het hof te Ghoye verdween al in 1855 toen het afgebroken werd op last van gravin d'Oultremont.

18e en 19e eeuw

bewerken

In de vroege 18e eeuw was een zekere J.F. de Santa Cruz de heer van Boortmeerbeek, de achter de kerk wonende Hendrik Schots was van 1688 tot en met 1707 zijn officier.

De latere Leuvensesteenweg en het kanaal Leuven-Dijle (Leuvense vaart) vormden de afscheiding tussen Boortmeerbeek, Hever en Schiplaken. Al de bossen ten zuiden van de steenweg/het kanaal vormden één groot geheel rond het oude kasteel van Schiplaken, en werden door graaf de Ferraris herleid tot Plantsoenbos op zijn topografische kaarten van de Oostenrijkse Nederlanden.

In de vroege 19e eeuw bestond Boortmeerbeek voor een helft uit primitief akkerland rond het domein Audenhoven en de andere helft uit gemeenschappelijke beemden rond de dorpskern en het Hof te Ghoye.

Vanaf de helft van de 19e eeuw werden aan spoorlijn 53 station Boortmeerbeek, station Biststraat en station Hever geopend. In 1984 werd station Biststraat weer gesloten.

Tweede Wereldoorlog

bewerken
  Zie Twintigste treinkonvooi voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Boortmeerbeek werd in de Tweede Wereldoorlog op de kaart gezet door enkele jonge verzetsstrijders uit het Brusselse die op de spoorlijn een Jodentransport (het XX-ste Konvooi) tegenhielden en zo enkele Joden van de gaskamers in Auschwitz wisten te redden. Dit was het enige Jodentransport dat in Europa kon worden tegengehouden tijdens de Tweede Wereldoorlog. De gemeente Boortmeerbeek heeft in 1993, onder impuls van Robert Korten, een gedenkteken opgericht nabij het treinstation. Ze wil daarmee de jaarlijkse herinnering aan het XX-ste konvooi in het teken stellen van vrede, solidariteit, verdraagzaamheid en respect voor iedere medemens.

Buurtbewoners meldden dat er tijdens de eindfase van de Tweede Wereldoorlog een V1 was ingeslagen nabij de Wespelaarsebaan en de treinroute Mechelen-Leuven. V-1's werden door de Duitsers afgevuurd richting Mechelen. Tijdens de zomermaanden van 1944 (juni of juli) dropte een bommenwerper van de geallieerden zijn bommen over de velden nabij de Hollestraat. Er is geen weet of dit vliegtuig is neergestort of veilig is kunnen landen.

Op 1 januari 1977 ontstond de fusiegemeente Boortmeerbeek door een samenvoeging van de gemeentes Boortmeerbeek en Hever. Hierdoor werd ook het tot de gemeente Hever behorende dorp Schiplaken aan Boortmeerbeek toegevoegd.

In april 2022 kwamen Karin Derua, burgemeester van Boortmeerbeek, samen met Bart Somers en Alexander Vandersmissen, respectievelijk titelvoerend en waarnemend burgemeester van Mechelen, tot een akkoord om te fuseren zodat Boortmeerbeek vanaf 2025 deel zou uitmaken van Mechelen.[1] Hierbij zou Boortmeerbeek samen met Muizen een van de Mechelse stedelijke districten vormen. Boortmeerbeek zou hierbij ook de provincie Vlaams-Brabant verlaten en zoals de rest van Mechelen deel uitmaken van de provincie Antwerpen. De plannen zorgden voor opschudding in de gemeente en voor veel weerstand bij de bevolking. Zo protesteerden onder meer honderden inwoners aan het gemeentehuis.[1] Op 1 mei 2022 werd bekendgemaakt dat de fusie met Mechelen niet doorging.[2]

Geografie

bewerken

De gemeente Boortmeerbeek bestaat uit de dorpen Boortmeerbeek, Hever en Schiplaken. Boortmeerbeek ligt in het oosten, Schiplaken in het westen en Hever in het noorden.

Boortmeerbeek grenst aan de gemeenten Bonheiden, Haacht, Kampenhout, Mechelen en Zemst.

# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Boortmeerbeek 9,67 6.161 637 24014A
2 Hever - Schiplaken 8,99 6.647 720 24014B

Bezienswaardigheden

bewerken
  Zie Lijst van onroerend erfgoed in Boortmeerbeek voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Natuur en landschap

bewerken

Boortmeerbeek ligt op een hoogte van 6-13 meter. De bodem is zandig. Ten zuiden van Boortmeerbeek loopt het Kanaal Leuven-Dijle en ten noorden loopt de Dijle. De Dijlevallei, met het natuurgebied Pikhakendonk, is landschappelijk van belang.

Demografie

bewerken

Demografische evolutie voor de fusie

bewerken
  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwonertal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

bewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (voormalige Nationaal Instituut voor de Statistiek)
  • Opmerking: Periode 1831 tot en met 1981 = volkstellingen; 1990 en later = inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[3] Evolutie: 1992=index 100
1992 10.789 100,0
1993 10.873 100,8
1994 11.011 102,1
1995 11.196 103,8
1996 11.350 105,2
1997 11.450 106,1
1998 11.363 105,3
1999 11.315 104,9
2000 11.397 105,6
2001 11.420 105,8
2002 11.407 105,7
2003 11.463 106,2
2004 11.497 106,6
2005 11.442 106,1
2006 11.546 107,0
2007 11.561 107,2
2008 11.673 108,2
2009 11.714 108,6
2010 11.773 109,1
2011 11.878 110,1
2012 11.967 110,9
2013 11.929 110,6
2014 11.971 111,0
2015 12.057 111,8
2016 12.102 112,2
2017 12.192 113,0
2018 12.379 114,7
2019 12.516 116,0
2020 12.629 117,1
2021 12.711 117,8
2022 12.968 120,2
2023 13.263 122,9
2024 13.348 123,7

Politiek

bewerken

Structuur

bewerken
Boortmeerbeek Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau   Europese Unie   België   Vlaanderen   Vlaams-Brabant Leuven Boortmeerbeek
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Vlaams-Brabant Leuven Leuven Leuven Boortmeerbeek
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Legislatuur 2019-2024

bewerken

Schepencollege tot oktober 2021 ("Derua I")

bewerken

De Burgemeester was Karin Derua (Open Vld). Zij leidde een coalitie bestaande uit Open Vld en Vooruit. Deze partijen hadden sinds de gemeenteraad van 11 mei 2020 nog slechts 11 van de 23 zetels, nadat voormalig burgemeester Michel Baert van Open VLD besloot om als onafhankelijke te zetelen. Deze coalitie had aldus geen meerderheid in de gemeenteraad .

DERUA I
Naam Partij Functie en bevoegdheden
Karin Derua Open Vld Burgemeester
Milieu, Onderwijs, Burgerlijke stand, Kerken & Begraafplaatsen, Personeel, Veiligheid en Brandweer
Michel Baert Onafhankelijk Eerste schepen
Dierenwelzijn, Afvalbeleid, Landbouw, Vaderlandslievende verenigingen,
Hans De Locht Open Vld Tweede schepen
Financiën, Ruimtelijke ordening en Huisvesting, Mobiliteit en Participatie
Annick DeKeyser Open Vld Derde schepen
Openbare werken, Bibliotheek, Toerisme, Informatie, Openbaarheid van bestuur
Denis Bosny Open Vld Vierde schepen
Senioren, Jeugd, Sport, Cultuur en Lokale economie
Remi Serranne Vooruit Voorzitter van het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst en Vijfde schepen
Sociale zaken, Evenementen, Gezondheid, Ontwikkelingssamenwerking en Gelijke kansen

Schepencollege na oktober 2021 ("Derua II")

bewerken

Als gevolg van de beslissing van Michel Baert (Open Vld) om als onafhankelijke in de gemeenteraad te zetelen werd door middel van een constructieve motie van wantrouwen het toenmalige schepencollege qua samenstelling aangepast. Open VLD ging in zee met N-VA, waardoor eerste schepen Baert (Open Vld, later onafhankelijk) en vijfde schepen Serranne (Vooruit) plaats moesten ruimen voor Audrey Bogaert (Open Vld) en Hans Crol (N-VA). Dit betekent dat N-VA voor de eerste maal ooit in het Boortmeerbeekse gemeentebestuur zetelt. Na de gemeenteraad van september 2023 nam derde schepen Dennis Bosny (Open VLD, later onafhankelijk) de beslissing zijn schepenambt alsook zijn zetel in de gemeenteraad op te geven. Zijn ontslag uit de gemeenteraad van Boortmeerbeek betekende dat de partij Open VLD een nieuw raadslid naar voor mag schuiven alsook een nieuwe schepen. De vraag die daarbij rijst is of de gemeenteraad het vertrouwen zou geven aan een voordrachtsakte ten voordelen van Open VLD (wat betreft de benoeming van een nieuwe schepen). Tot op heden bedroeg het zetelaantal van Open VLD 7 gemeenteraadszetels ten gevolge van het mislukte fusiedossier. Dat aantal stijgt nu weer naar 8 gemeenteraadszetels ten gevolge van Bosny's vertrek. Op de gemeenteraadszitting van oktober werd uiteindelijk de naam van Ann Sleyp vermeld op de voordrachtsakte ter vervanging van Bosny als derde schepen. Sleyp ontving het vertrouwen van de raadsleden, met 12 handtekeningen onder haar voordrachtsakte.

DERUA II
Naam Partij Functie en bevoegdheden
Karin Derua Open Vld Burgemeester

Onderwijs, Kerken en begraafplaatsen, Personeel & Organisatie, Brandweer, Burgerlijke Stand, Regiovorming, Wonen, Handhaving, Veiligheid & Noodplanning

Iris Schoeters Open Vld Eerste schepen

Financiën, Ruimtelijke ordening, Patrimonium, Mobiliteit & Verkeersleefbaarheid, Participatie en Jeugd

Annick DeKeyser Onafhankelijk Tweede schepen

Openbare werken, Waterbeheersing en Hemelwaterplannen, Bibliotheek, Toerisme, Informatie & Communicatie, Openbaarheid van bestuur en IT

Ann Sleyp Open Vld Derde schepen

Ravot, Kinderopvang, Sport, Cultuur en Vaderlandslievende Verenigingen

Audrey Bogaerts Open Vld Vierde schepen

Lokale economie, Senioren, Landbouw, Milieu, Afvalbeleid, Klimaat en Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen

Hans Crol N-VA Voorzitter van het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst en Vijfde schepen

Sociale zaken, Welzijn, Gezondheid, Ontwikkelingssamenwerking, Dierenwelzijn, Materieel en Immaterieel Erfgoed

Gemeenteraad

bewerken
Zetelverdeling gemeenteraad 2025-2030
9
5
4
3
2
De 23 zetels zijn als volgt verdeeld:

De verkiezingen van 14 oktober 2018, de navolgend de fusieperikelen en het vrijwillig ontslag van toenmalig derde schepen Bosny leverden de volgende zetelverdeling op in de gemeenteraad van Boortmeerbeek:

  • Open Vld: 7 zetels (Karin Derua, Iris Schoeters, Audrey Bogaerts, Ann Sleyp, Emile De Vleeschouwer, Gert Verschueren en Firmin Vacaet)
  • N-VA: 3 zetels (Rodrigue Bijlsma, Hans Crol en Vincent Geerts)
  • CD&V: 3 zetels (Lies Asselman, Bert Meulemans en Johan Neefs)
  • Groen: 3 zetels (Marie-Luise Altmutter, Wouter Decat en Ann Morissens)
  • Vlaams Belang: 1 zetel (Eddy Mortier)
  • Vooruit: 1 zetel (Remi Serranne)
  • Onafhankelijk: 5 zetels (Sigrid Van Obbergen, Michel Baert, Annick DeKeyser, Willy Stroobants en Patrick Pelsmaekers)

Lijst van burgemeesters

bewerken
Termijn Naam Partij
1959 - 1975 Gustaaf Servaes (overleden in functie) BSP
1975 - 1976 Jan Van den Berghe (interim) BSP
1977 - 1987 August Bogaerts BSP / SP
1987 - 1995 Felix Liekens SP
1995 - 2001 Julien Dekeyser PVV
2001 - 2018 Michel Baert VLD / Open Vld
2019 - heden Karin Derua Open Vld

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

bewerken
Partij of kartel 10-10-1976[4] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[5] 14-10-2012[6] 14-10-2018 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 19 % 21 % 21 % 21 % 21 % 21 % 21 % 23 % 23
Centrum1/ PVV2/ VLD3/ Open Vld4 31,021 6 24,421 5 25,882 6 35,943 8 48,763 12 38,023 9 38,124 9 40,04 11 13,94 3
SAMENC - - - - - - - - 31,7C 9
SP1/ sp.a-DOENA/ sp.a2 29,31 6 35,781 8 28,441 7 24,891 5 14,411 3 19,32A 3 15,062 3 8,82 1(°)
VU1/ DOEN2/ sp.a-DOENA/ N-VA3 12,431 2 14,281 2 10,41 1 14,712 3 9,322 1 1 22,173 5 19,63 4(°°) 19,23 5
CVP1/ CD&V2/ CD&V-GroenB 23,961 5 25,531 6 29,811 7 24,461 5 20,941 5 27,782 6 19,102 4 24,9B 6 17,42 4
Agalev1/ CD&V-GroenB/ Groen2 - - 5,471 0 - 6,571 0 - - 9,72 2
Vlaams Belang1 - - - - - 14,881 2 5,541 0 6,71 1 6,01 0
Anderen(*) 3,29 0 - - - - - - - 2,0 0
Totaal stemmen 6290 7101 7453 7948 8218 8460 8570 8939 6867
Opkomst % 95,23 93,77 92,8 94,00 92,56 93,3 67,9
Blanco en ongeldig % 2,78 4,9 3,66 5,26 4,98 4,25 3,37 3,1 0,5

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen bij elke verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1976: OP D Beeck (3,29%) / 2024: BMB Alternatief (2,0%)

Bekende (ex-)inwoner

bewerken
  • De binnenopnamen van de televisieserie Familie werden tot de zomer van 2018 in Boortmeerbeek gemaakt. Dat gebeurde in de studio's van TV Bastard aan de gelijknamige Familielaan.
  • De buitenopnamen van de televisieserie Nonkel Jef werden ook grotendeels in Boortmeerbeek opgenomen. Ook in de kerk van Boortmeerbeek werden meerdere scènes opgenomen.

Nabijgelegen kernen

bewerken

Hever, Rijmenam, Haacht-Station, Schiplaken

bewerken
Zie de categorie Boortmeerbeek van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.