Schermbloemenfamilie

Schermbloemenfamilie
	Grote engelwortel (Angelica archangelica)
Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:	Campanuliden
Orde:	Apiales
familie
	Apiaceae; Lindl. (1836)
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Schermbloemenfamilie op Wikispecies
Portaal	Biologie

De schermbloemenfamilie (Apiaceae of Umbelliferae: beide wetenschappelijke namen zijn toegestaan) is een familie van bedektzadige planten, meestal aromatische met holle stengels. Wereldwijd komen zo'n 3500 soorten voor in ruim 440 geslachten. De meeste soorten zijn vaste planten.

De familie bevat enkele zeer giftige soorten zoals de gevlekte scheerling (Conium maculatum) en dodemansvingers (Oenanthe crocata), maar ook zeer nuttige planten zoals anijs, karwij, venkel, peterselie, pastinaak en wortel maken deel uit van deze familie.

De plant heeft meestal een penwortel. De afwisselend staande bladeren zijn meestal enkel geveerd of meervoudig geveerd.

De bloeiwijze is meestal een samengesteld scherm, dat uit meerdere stralen bestaat. De bloeiwijze heeft een of twee krans(en) van schutbladen. De krans van schutbladen aan de voet van de zijassen (bloemstelen) van een scherm wordt het omwindsel genoemd. Bij het schermpje (scherm van de 2de orde) wordt het een omwindseltje genoemd. De bloeiwijze is meestal vlak of bol. Bij de reuzenberenklauw komt een variabel aantal samengestelde schermen voor.

De bloem bestaat uit vijf kelk- en vijf, meestal witte of soms gele, roze, violette kroonbladen. De kelkbladen zijn vaak verschrompeld of ontbreken. De kroonbladen hebben vaak een teruggeslagen top (Lobulum inflexum). Er zijn vijf meeldraden, die tijdens het knopstadium gekromd zijn en twee stijlen en twee vruchtbladen. Aan de voet van de stijlen zit een schijf- of kegelvormig nectarkussentje (stylopodium).

De bloemformule is: $\star K_{5-0}\;C_{5}\;A_{5}\;G_{\overline {(2)}}$

De vrucht is een tweedelige splitvrucht.

Drievoudig geveerd blad van bergseselie
Bloeiwijze van gewone engelwortel
Bloeiwijze van reuzenberenklauw met kroonbladen met Lobulum inflexum
Bloeiwijze van pastinaak
Stylopodia van pastinaak
Omwindsel en omwindseltjes van bergseselie
Splitvruchten van bergseselie
Splitvrucht van bergseselie

Soorten

De volgende soorten worden behandeld in de Wikipedia:

Akkerdoornzaad (Torilis arvensis)
Anijs (Pimpinella anisum)
Bergseselie (Seseli montanum)
Bergvenkel (Meum athamanticum)
Beverneltorkruid (Oenanthe pimpinelloides)
Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum)
Borstelscherm (Turgenia latifolia)
Dille (Anethum graveolens)
Dodemansvingers (Oenanthe crocata)
Duivelsdrek (Ferula assafoetida)
Echte kruisdistel (Eryngium campestre)
Fijn goudscherm (Bupleurum tenuissimum)
Fluitenkruid (Anthriscus sylvestris)
Franse aardkastanje (Conopodium majus)
Gevlekte scheerling (Conium maculatum)
Gewone berenklauw (Heracleum sphondylium)
Gewone engelwortel (Angelica sylvestris)
Heelkruid (Sanicula europaea)
Heggendoornzaad (Torilis japonica)
Hondspeterselie (Aethusa cynapium)
Karwij (Carum carvi)
Karwijselie (Selinum carvifolia)
Kervel (Anthriscus cerefolium)
Kitagawia
Kleine bevernel (Pimpinella saxifraga)
Kleine watereppe (Berula erecta)
Klotzschia
Komijn (Cuminum cyminum)
Koriander (Coriandrum sativum)
Kruipend moerasscherm (Apium repens)
Kundmannia
Lavas (Levisticum officinale)
Melkeppe (Peucedanum palustre)
Naaldenkervel (Scandix pecten-veneris)
Ondergedoken moerasscherm (Apium inundatum)
Pastinaak (Pastinaca sativa)
Peterselie (Petroselinum crispum)
Pijptorkruid (Oenanthe fistulosa)
Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum)
Roomse kervel (Myrrhis odorata)
Selderij (Apium graveolens)
- Bleekselderij (Apium graveolens var. dulce)
- Knolselderij (Apium graveolens var. rapaceum)
Sikkelkruid (Falcaria vulgaris)
Venkel (Foeniculum vulgare)
Waterscheerling (Cicuta virosa)
Watertorkruid (Oenanthe aquatica)
Weidekervel (Silaum silaus)
Weidekervel-torkruid (Oenanthe silaifolia)
Wilde peen (Daucus carota)
Wilde peterselie (Petroselinum segetum)
Zeevenkel (Crithmum maritimum)
Zevenblad (Aegopodium podagraria)
Zilt torkruid (Oenanthe lachenalii)
Zwartmoeskervel (Smyrnium olusatrum)

pijptorkruid (Oenanthe fistulosa)

Geslachten in Nederland

Aegopodium
Aethusa
Ammi (geslacht Akkerscherm)
Anethum
Angelica (geslacht Engelwortel)
Anthriscus (geslacht Kervel)
Apium (geslacht Moerasscherm)
Berula
Bifora
Bunium
Bupleurum (geslacht Goudscherm )
Carum (geslacht Karwij )
Caucalis
Chaerophyllum (geslacht Ribzaad)
Cicuta
Conium
Conopodium
Coriandrum
Crithmum
Cuminum
Daucus
Eryngium (geslacht Kruisdistel)
Falcaria
Foeniculum
Heracleum (geslacht Berenklauw )
Levisticum
Myrrhis
Oenanthe (geslacht Torkruid )
Orlaya
Pastinaca (geslacht Pastinaak )
Petroselinum (geslacht Peterselie )
Peucedanum (geslacht Varkenskervel )
Pimpinella (geslacht Bevernel )
Sanicula
Scandix
Selinum
Silaum
Sium
Smyrnium
Torilis (Doornzaad )

Enkele andere geslachten:

Aciphylla, Actinotus, Aletes, Ammoselinum, Apiastrum, Arracacia, Artedia, Astrantia, Athamantha, Azorella, Bolax, Bowlesia, Centella, Ciclospermum, Cnidium, Coelopleurum, Conioselinum, Cryptotaenia, Cyclospermum, Cymopterus, Cynosciadium, Daucosma, Dorema, Erigenia, Eurytaenia, Ferula, Glehnia, Harbouria, Laser, Laserpitium, Ligusticum, Lilaeopsis, Limnosciadium, Lomatium, Meum, Monizia, Musineon, Neoparrya, Oreomyrrhis, Oreonana, Oreoxis, Orogenia, Osmorhiza, Oxypolis, Perideridia, Pleurospermum, Podistera, Polytaenia, Prangos, Pseudocymopterus, Pteryxia, Ptilimnium, Seseli (geslacht Seselie), Shoshonea, Sison, Spermolepis, Sphenosciadium, Sympholoma, Synelcosciadium, Taenidia, Tauschia, Thapsia, Thaspium, Tilingia, Tordylium, Trachymene, Trachyspermum, Trepocarpus, Turgenia, Yabea, Zizia

Voor Hydrocotyle (geslacht Waternavel) zie de klimopfamilie (Araliaceae).

Externe links

Umbelliferae - in L. Watson and M.J. Dallwitz (1992 onwards). The families of flowering plants: descriptions, illustrations, identification, and information retrieval. http://delta-intkey.com
Apiaceae in de Flora of China
Apiaceae in de Flora of Missouri
Apiaceae in de Flora of Chile
Apiaceae - in Stevens, P.F. Angiosperm Phylogeny Website. - Version 14, July 2017 [and more or less continuously updated since].
(en) Apiaceae in de NCBI Taxonomy Browser
EV Kljuykov, M Liu, TA Ostroumova, MG Pimenov, PM Tilney and B-E van yk, Towards a standardised terminology for taxonomically important morphological characters in the Umbelliferae, South African Journal of Botany 2004, 70(3): 488–496

Zie de categorie Apiaceae van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.