Tunku Azizah Aminah Maimunah Iskandariah

Kebawah Duli Paduka Baginda Tunku Azizah Aminah Maimunah Iskandariah binti Almarhum Sultan Iskandar Al-Haj (Jawi: تونكو عزيزه امينه ماءيمونه إسكندرايه بنت المرحوم سلطان إسكندر الهاج‎code: ms is deprecated ; diputerakan pada 5 Ogos 1960) merupakan Tengku Ampuan Pahang yang ke-5 dan Raja Permaisuri Agong ke-16. Baginda ialah permaisuri kepada Al-Sultan Abdullah Ri'ayatuddin Al-Mustafa Billah Shah.

Tunku Azizah Aminah Maimunah Iskandariah
Kebawah Duli Paduka Baginda Tengku Ampuan Pahang
Tengku Ampuan Pahang
Pemerintahan	22 Januari 2019 - kini
Pemasyhuran	29 Januari 2019
Didahului oleh	Sultanah Hajah Kalsom (sebagai Sultanah)
Raja Permaisuri Agong ke-16
Pemerintahan	31 Januari 2019 – 30 Januari 2024
Pertabalan	30 Julai 2019
Didahului oleh	Tuanku Hajah Haminah
Diikuti oleh	Raja Zarith Sofiah
Tengku Puan Pahang
Pemerintahan	6 Mac 1986 – 22 Januari 2019
Pelantikan	6 Mac 1986
Didahului oleh	Tengku Hajah Afzan
Diikuti oleh	kosong
Keputeraan	Tunku Azizah Aminah Maimunah Iskandariah binti Tunku Mahmood Iskandar (1960-08-05) 5 Ogos 1960 (umur 64 tahun, 3 bulan dan 10 hari Istana Bukit Stulang, Johor Bahru, Johor, Persekutuan Tanah Melayu (Kini Malaysia)
Pasangan	Al-Sultan Abdullah Ri'ayatuddin Al-Mustafa Billah Shah (k. 1986)
Anakanda	Tengku Amir Nasser Ibrahim Shah (anakanda angkat) Tengku Ahmad Iskandar Shah (mangkat) Tengku Hassanal Ibrahim Alam Shah Tengku Muhammad Iskandar Ri’ayatuddin Shah Tengku Ahmad Ismail Mu’adzam Shah Tengku Puteri Afzan Aminah Hafidzatullah Tengku Puteri Jihan Azizah 'Athiyatullah
Ayahanda	Sultan Iskandar
Bonda	Enche’ Besar Hajah Khalsom (Josephine Ruby Trevorrow)

Kehidupan awal

Tunku Azizah diputerakan pada Hari Jumaat, 5 Ogos 1960 Masihi, bersamaan dengan 11 Safar 1380 Hijrah di Istana Bukit Stulang, Johor Bahru dan merupakan puteri ketiga kepada pasangan Sultan Iskandar ibni Sultan Ismail bersama isterinya, Enche’ Besar Hajah Kalsom. Baginda yang mempunyai darah kacukan Melayu dan Inggeris ini mempunyai empat orang adik-beradik. Kekanda baginda merupakan Sultan Johor iaitu Sultan Ibrahim ibni Almarhum Sultan Iskandar.

Kebawah Duli Paduka Baginda Tunku Azizah memulakan pendidikan awal baginda di Sekolah Taman Kanak-kanak Tunku Ampuan Mariam Johor Bahru (1962-1966). Baginda kemudian meneruskan pendidikan baginda di Sekolah Perempuan Rendah Sultan Ibrahim dan mendapatkan pendidikan menengah baginda di Sekolah Tun Fatimah (1973-1979), kedua-duanya di Johor Bahru. Seterusnya di antara tahun 1980 hingga 1986 Baginda telah mengikuti pelbagai kursus antaranya di Maktab Perguruan Temenggong Ibrahim, Johor Bahru dan Kursus Sains Politik dan Kemasyarakatan di Universiti Kebangsaan Singapura.

KDYMM Tunku Azizah juga terkenal dengan minatnya yang mendalam terhadap bidang masakan dan pernah mengeluarkan buku resipinya sendiri, "Air Tangan Tengku Puan Pahang" (kini "Air Tangan Tengku Ampuan Pahang") dan "Masakan Tradisional Pahang". Baginda juga sering turun padang berkenan menyantuni dan memasak untuk mangsa-mangsa banjir di Pahang.

Perkahwinan

Tunku Azizah telah bertemu jodoh dengan Tengku Abdullah yang ketika itu bergelar KDYTM Tengku Mahkota Pahang. Baginda kali pertama berjumpa dengan suaminya ketika masing-masing berusia 12 tahun dan 13 tahun. Pengantin Diraja Pahang dan Johor ini telah diljab kabulkan pada 6 Mac 1986 di Masjid Negeri Sultan Abu Bakar, Johor dan Istiadat Membatalkan Air Sembahyang telah diadakan di Istana Bukit Serene. Selepas baginda berdua mendirikan rumah tangga, Tunku Hajah Azizah dikurniakan gelaran sebagai Kebawah Duli Yang Teramat Mulia Tengku Puan Pahang.

Aktiviti dan minat

Tunku Azizah sangat meminati kerja-kerja kreatif seperti menjahit dan menenun. Baginda telah mengangkat Tenun Pahang dengan memasyhurkannya sebagai Tenun Pahang Diraja. Perkembangan industri ini dipantau гарі melalui Badan Penasihat Pembangunan Tenun Pahang Diraja.

Kebawah Duli Paduka Baginda juga telah berkenan menubukan Institut Kemahiran Tenun Pahang Diraja Tengku Ampuan Besar Meriam bagi melatih golongan muda khasnya untuk memartabatkan Tenun Pahang Diraja di Kompleks Budaya dan Kraftangan Pulau Keladi pada 2010 selain turut mengasaskan Yayasan Tenun Pahang Diraja. Selain itu, Baginda juga telah mengasaskan projek Tenun Pahang Diraja yang diusahakan di Penjara Penor, Pahang. Malah, Baginda turut menubuhkan syarikat menghasil dan menjual kain tenun yang dikenali sebagai CHEMINAHSAYANG.

Tunku Azizah cukup pakar dalam bidang seni jahitan, mengait, jahitan silang (cross stitch) dan sulaman. Kepakaran dan bakat semulajadi yang dianugerahkan kepada Baginda amat dikagumi dan menjadi inspirasi kepada semua wanita.

Justeru, Baginda berbesar hati berkongsi kepakaran itu dengan menubuhkan Kelab jahitan di Kuantan pada awal tahun 1990-an dalam usaha mengajar teknik seni jahitan yang lebih halus. Inisiatif Baginda menubuhkan pusat jahitan melalui Pertubuhan Perkumpulan Perempuan (Wl) pada tahun 2006 membuka lembaran baharu kepada golongan wanita untuk belajar menjahit demi menambah pendapatan.

Baginda juga terkenal dengan kemahiran memasak pelbagai jenis sajian. Atas minat yang sangat mendalam terhadap bidang masakan ini, Baginda telah menubuhkan Sekolah Masak Tunku Azizah WI Negeri Pahang serta berjaya menghasilkan buku resipi 'Air Tangan Tengku Puan Pahang' pada 2005 dan dua buku resipi lain iaitu Air Tangan Tengku Puan Pahang - Masakan Tradisional Pahang' dan Air Tangan Tengku Puan Pahang - Manisan Tradisional Pahang' pada 2018. Kini, buku masakan tersebut dijenamakan semula sebagai Air Tangan Tengku Ampuan Pahang. Selain itu, baginda juga telah dilantik sebagai Penaung Diraja Persatuan Jurumasak Pantai Timur dan Malaysia.

Baginda turut bergiat aktif dalam aktiviti persatuan beruniform Pandu Puteri dan telah dilantik memegang beberapa jawatan di peringkat nasional mahupun antarabangsa. Antara jawatan yang pernah disandang oleh Baginda adalah Yang Dipertua Persatuan Pandu Puteri Malaysia (PPPM) cawangan Pahang, Naib Yang Dipertua PPPM Peringkat Kebangsaan (1999-2011).

Pada tahun 2005, Baginda telah dilantik sebagai Penaung Diraja, Friends of Asia Pacific WAGGGS (FAPW) yang membabitkan keahlian merangkumi 27 buah negara di Rantau Asia Pasifik. Atas komitmen Baginda dalam memartabatkan golongan wanita pula, Baginda dilantik sebagai Presiden Serantau untuk Asia Tenggara dan Timur Jauh bagi Persatuan Wanita Desa Sedunia dari tahun 2010 hingga 2016. Sebelum itu Baginda adalah Timbalan Presiden Persatuan Wanita Desa Sedunia, Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu bagi tahun 2007 hingga 2010. Sebagai Ahli Lembaga Pengarah The Olave Baden-Powell Society laitu satu pertubuhan wanita yang berpengaruh di seluruh dunia, Baginda bertekad mengembangkan potensi anak-anak gadis dan wanita ke persada antarabangsa dalam bidang Pandu Puteri.

Pada tahun 1989, Baginda dilantik sebagai Presiden Women's Institute of Pahang yang menjadi organisasi wanita pertama yang ditubuhkan di negara ini. Baginda telah membawa persatuan ini shingga ke peringkat antarabangsa dan didaftarkan sebagai ahli Associated Country Women of the World (ACWW), Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu yang menggabungkan 10 juta ahli dari 70 buah negara seluruh dunia.

Sebagai Presiden Serantau dan Timbalan Presiden Jawatankuasa Bangsa-Bangsa Bersatu Baginda telah menghadiri lima persidangan sedunia Persatuan Wanita Desa Dunia di Tasmania, Australia; Arkansas, Amerika Syarikat; Finland, India, United Kingdom dan beberapa persidangan serantau. Baginda turut dinamakan sebagai calon Presiden ACWW pada persidangan di Melbourne, Australia yang dijadualkan pada April 2019. Namun Baginda terpaksa menarik diri kerana komitmen Baginda ketika ini.

Baginda juga bertekad untuk membantu wanita yang mempunyai masalah untuk memperoleh cahayamata dengan menubuhkan Yayasan Fertiliti Tunku Azizah (TAFF) pada tahun 2004. Sehingga kini seramai 493 pasangan telah mendapat manfaat daripada penajaan prosedur perubatan yang dibiayai sepenuhnya oleh TAFF dan 115 bayi telah berjaya dilahirkan menerusi kaedah ini.

Penaung

Kebawah Duli Paduka Baginda Tengku Ampuan Pahang merupakan penaung diraja bagi beberapa organisasi, antaranya:

• Penaung Persatuan Pandu Puteri Malaysia
• Presiden Persatuan Pandu Puteri Negeri Pahang
• Pengerusi Pertubuhan Perkumpulan Perempuan (WI) Negeri Pahang
• Pengerusi Seumur Hidup Yayasan Fertiliti Tunku Azizah (Tunku Azizah Fertility Foundation,TAFF)

Terasul dan gelaran

Gelaran hormat bagi Tunku Azizah Aminah Maimunah Iskandariah
Gaya panggilan	Kebawah Duli Paduka Baginda
Gaya pertuturan	Tuanku
Gaya pilihan	Tengku Ampuan

• 5 Ogos 1960 – 11 Mei 1981: Yang Amat Mulia Tunku Azizah Aminah Maimunah Iskandariah binti Tunku Mahmood Iskandar
• 11 Mei 1981 – 6 Mac 1986: Yang Amat Mulia Tunku Azizah Aminah Maimunah Iskandariah binti Al-Mutawakkil Alallah Sultan Iskandar Al-Haj
• 6 Mac 1986 – 22 Januari 2010: Kebawah Duli Yang Teramat Mulia Tengku Puan Pahang Tunku Hajah Azizah Aminah Maimunah Iskandariah binti Al-Mutawakkil Alallah Sultan Iskandar Al-Haj
• 22 Januari 2010 – 11 Januari 2019: Kebawah Duli Yang Teramat Mulia Tengku Puan Pahang Tunku Hajah Azizah Aminah Maimunah Iskandariah binti Almarhum Al-Mutawakkil Alallah Sultan Iskandar Al-Haj
• 11 Januari 2019 - 22 Januari 2019: Yang Maha Mulia Tunku Hajah Azizah Aminah Maimunah Iskandariah binti Almarhum Al-Mutawakkil Alallah Sultan Iskandar Al-Haj
• 22 Januari 2019 – 31 Januari 2019: Kebawah Duli Yang Maha Mulia Tengku Ampuan Pahang Tunku Hajah Azizah Aminah Maimunah Iskandariah binti Almarhum Al-Mutawakkil Alallah Sultan Iskandar Al-Haj
• 31 Januari 2019 – 30 Januari 2024: Kebawah Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Raja Permaisuri Agong XVI Tunku Hajah Azizah Aminah Maimunah Iskandariah binti Almarhum Al-Mutawakkil Alallah Sultan Iskandar Al-Haj
• 31 Januari 2024 - 13 Mac 2024: Kebawah Duli Yang Maha Mulia Tengku Ampuan Pahang Tunku Hajah Azizah Aminah Maimunah Iskandariah binti Almarhum Al-Mutawakkil Alallah Sultan Iskandar Al-Haj
• 14 Mac 2024 - kini: Kebawah Duli Paduka Baginda Tengku Ampuan Pahang Tunku Azizah Aminah Maimunah Iskandariah binti Almarhum Sultan Iskandar Al-Haj

Gelaran penuh Paduka Baginda ialah:

Kebawah Duli Paduka Baginda Tengku Ampuan Pahang Tunku Azizah Aminah Maimunah Iskandariah binti Almarhum Sultan Iskandar Al-Haj, D.K., D.M.N., S.A.A.S., S.S.A.P., S.I.M.P., D.K. (Johor), S.P.M.J., D.K. (Brunei), D.K. (Selangor)

Darjah kebesaran

Baginda dikurniakan:

Kurniaan Pahang

• Pahang:
  • Darjah Kerabat Sri Indera Mahkota Pahang Yang Amat Dihormati – Kelas I (DK I)
  • Darjah Kerabat Sri Indera Mahkota Pahang Yang Amat Dihormati – Kelas II (DK II) (1989)
  • Darjah Kebesaran Al-Sultan Abdullah Pahang Yang Amat Mulia – Peringkat Pertama Sri Setia Al-Sultan Abdullah Ahmad Shah, membawa gelaran Dato' Sri Setia (SAAS) (2024)
  • Darjah Sri Sultan Ahmad Shah Pahang, membawa gelaran Dato' Sri (SSAP)
  • Darjah Sri Indera Mahkota Pahang, membawa gelaran Dato' Indera (SIMP)

Kurniaan Persekutuan dan Negeri

• Malaysia:
  • Darjah Utama Seri Mahkota Negara (DMN) (11 Julai 2019)
• Johor:
  • Darjah Kerabat Johor Yang Amat Dihormati Pangkat Pertama (DK I) (2023)
  • Darjah Kerabat Johor Yang Amat Dihormati Pangkat Kedua (DK II) (1996)
  • Darjah Mahkota Johor Yang Amat Mulia Pangkat Pertama, Dato’ Sri Paduka Mahkota Johor, membawa gelaran Datin Paduka (SPMJ) (1983)
• Selangor:
  • Darjah Kerabat Selangor Yang Amat Dihormati Pangkat Pertama (DK I) (2023)

Kurniaan Luar Negara

• Brunei:
  • Darjah Kerabat Laila Utama Yang Amat Dihormati (DK) (2019)

Kurniaan Ijazah Kehormat

• Malaysia:
  • Ijazah Kedoktoran Kehormat dalam bidang Seni Kreatif, Universiti Teknologi Mara - (2024)

Anakanda

Nama	Tarikh Keputeraan	Tempat Keputeraan	Tarikh Kemangkatan	Tempat Kemangkatan	Pelajaran	Tarikh Berkahwin	Pasangan Diraja	Cucunda	Cicinda
YAM Tengku Ahmad Iskandar Shah	(1990-07-24)24 Julai 1990	Tiada maklumat	24 Julai 1990(1990-07-24) (umur 0)	Tiada maklumat
KDYMM Tengku Hassanal Ibrahim Alam Shah	(1995-09-17) 17 September 1995	Hospital Tengku Ampuan Afzan, Kuantan	Tiada maklumat		Geneva School of Diplomacy and International Relations, Switzerland
YAM Tengku Muhammad Iskandar Ri’ayatuddin Shah	(1997-08-03) 3 Ogos 1997		Tiada maklumat		Oxford Brookes University, England
YAM Tengku Ahmad Ismail Mu’adzam Shah	(2000-09-11) 11 September 2000		Tiada maklumat		Royal Holloway, University of London, England
YAM Tengku Puteri Afzan Aminah Hafidzatullah	(2000-09-11) 11 September 2000		Tiada maklumat		Royal Holloway, University of London, England
YAM Tengku Jihan Azizah Athiyatullah	(2002-04-27) 27 April 2002		Tiada maklumat		University for the Creative Arts, Farnham, England

Di awal perkahwinan, Kebawah Duli Paduka Baginda Tengku Ampuan Pahang telah diuji apabila baginda mempunyai masalah untuk mendapatkan zuriat dan kerap kali mengalami keguguran. Namun, Kebawah Duli Paduka Baginda Tuanku sentiasa berusaha dengan menggunakan kaedah In-Vitro dan akhirnya berjaya hamil. Hal ini telah memberikan inspirasi kepada Paduka Baginda Tuanku untuk mengasaskan TAFF untuk membantu pasangan-pasangan yang ingin mendapatkan cahaya mata tetapi tidak berkemampuan untuk menjalankan rawatan tersebut. TAFF mula dibangunkan pada Mac 2005 dan telah terbukti berjaya membantu ramai pasangan yang kurang berkemampuan untuk mendapatkan cahaya mata. TAFF juga merupakan satu-satunya yayasan fertiliti di Malaysia yang membantu pasangan yang menginginkan cahaya mata.

Paduka Baginda Tengku Ampuan Pahang juga telah mengambil seorang anak angkat lelaki yang juga merupakan sepupu kepada suaminya, Tengku Abdullah, iaitu Yang Mulia Tengku Amir Nasser Ibrahim Shah bin Tengku Arif Bendahara Tengku Ibrahim, pada tahun 1987. Baginda diputerakan pada (1986-08-25) 25 Ogos 1986 dan merupakan anak bongsu kepada Tengku Arif Bendahara Tengku Ibrahim dan isteri ketiga, Czarina binti Abdullah. Tengku Amir telah melangsungkan perkahwinannya bersama YM Puteri Suraiya Afzan yang juga merupakan cucunda Sultan Ahmad Shah.

Eponim

• Sekolah Kebangsaan Tunku Azizah, Kuantan, Pahang
• Hospital Tunku Azizah, Kuala Lumpur
• Masjid Tunku Azizah Iskandar, Bentong, Pahang

Keturunan

Keturunan Tunku Azizah Aminah Maimunah Iskandariah

16. Sultan Abu Bakar ibni Almarhum Raja Temenggung Tun Daeng Ibrahim 8. Sultan Ibrahim Al-Masyhur 17. Che’ Zubaida binti Abdullah (née Cecilia Catharina Lange) 4. Sultan Ismail Al-Khalidi 18. Ungku Abdul Majid bin Dato’ Temenggong 9. Ungku Maimuna 19. Che’ Puan Amina binti Abdullah 2. Sultan Iskandar 20. Ungku Muhammad Khalid bin Dato’ Temenggong 10. Ungku Ahmad 21. Ungku Fatima 5. Ungku Tun Amina 22. Ungku Muhammad 11. Ungku Khadija 1. Tunku Azizah Aminah Maimunah Iskandariah 6. Reginald George Trevorrow 3. Khalsom binti Abdullah 14. Thomas Alderman 7. Ruby May Alderman