Cilj ovog rada je sagledati kompleksnu etičku sliku Dostojevskog kroz
njegove velike romane Zloči... more Cilj ovog rada je sagledati kompleksnu etičku sliku Dostojevskog kroz njegove velike romane Zločin i kazna, Idiot, Zapisi iz podzemlja i Braća Karamazovi. Uz brojne teme koje Dostojevski pokreće u svojim romanima, a neposredno su u dosluhu sa povijesti evropske etike, njegova ideja apsolutnog humanizma ostala je prepoznatljiva na nivou njegovog djela – timotika. U tom smislu u ovom radu će se pokušati dati odgovori na koji način djelo Dostojevskog participira naspram nekih velikih filozofa i njihovih etičkih sistema, a u kakvom odnosu stoji naspram krišćanskog morala, i najzad, u kakvom je odnosu naspram sekularne humanističke etike. Da bi se preispitale različite ideje, potpuno suprotne jedna drugoj, ovaj rad pokazuje da se djelo Dostojevskog mora čitati na način da dva oprečna pogleda na jednu te istu stvar ne znače raslojavanje stvarnosti, nego znače govor o njenoj suštini, njenoj očiglednoj istini. Ključne riječi: Dostojevski, etika, timotika, teodiceja, humanizam
Pe ri o di za ci ja Ka da bi aka dem ska za jed ni ca, bi lo ko ja u re gi o nu, ima la "sna ge" ... more Pe ri o di za ci ja Ka da bi aka dem ska za jed ni ca, bi lo ko ja u re gi o nu, ima la "sna ge" da spro ve de ne ku vr-stu estet ske ka no ni za ci je bo san sko her ce go vač ke knji žev no sti, ali i knji žev no sti ju žno slo-ven skih pro sto ra, a ne pu ko re da nje po na ci o nal noj ili re gi o nal noj pri pad no sti, Me ša Se li-mo vić bi za si gur no za u zi mao sto žer no mje sto unu tar i jed nog i dru gog ka no na. U tom smi slu cilj ovog tek sta je ste da se po ku ša usta no vi ti na osno vu ko jih pa ra me ta ra se mo že go vo ri ti o estet skoj, umjet nič koj vri jed no sti Se li mo vi će vih ro ma na Tvr đa va i Der viš i smrt, s tim da će ak ce nat in ter pre ta ci je bi ti sta vljen na po to nji ro man. Da bi se o to me go vo ri lo, tre ba naj pri je utvr di ti pe ri o di za ci ju, stil ske ka rak te ri sti ke Se-li mo vi će vog dje la, a ti me ujed no uvi dje ti na ko jim knji žev nim te o ri ja ma i ana lo gi ja ma bi tre ba lo iz gra di ti plat for mu za ana li zu i in ter pre ta ci ju nje go vih ro ma na. I ka ko će se vi dje ti u na stav ku tek sta, već je tu ja sno ko li ko je nje go vo dje lo ve li ko, i ja sno je da ni je dan nje gov ro man ni je mo gu će za tvo ri ti u je dan in ter pre ta tiv ni okvir. Da nas je ne sum nji vo da je fi lo zo fi ja eg zi sten ci ja li zma vje što in kor po ri ra na u si stem Se-li mo vi će knji žev no-fi lo zof ske mi sli ko ja je bi la ka rak te ri stič na za nje go vu epo hu. Me đu tim, na isti na čin ka ko še zde se tih go di na za pad na fi lo zo fi ja ko ja u se be uklju ču je i kri ti ku eg zi-sten ci ja li zma, a knji žev ne te o ri je od struk tu ra li stič ke pa ra dig me vo de ka poststruk tu ra li zmu kao te o rij skom mo de lu no vih post mo der ni stič kih ori jen ta ci ja, ro man Der viš i smrt mo že se po re di ti s Ka mi je vim Stran zma. Eg zi sten ci ja li zam je smrt po sta vio u cen tar i fi lo zof ske i umjet nič ke mi sli, a ne ko mu ni-ka tiv nost i kraj nju otu đe nost po je din ca iz dvo jio kao osnov nu oso bi nu čo vje ka. Ako je po je di nac otrg nut od lju di, a lič nost ap surd na, li še na smi sla i vri jed no sti, on da i sa ma smrt pre sta je da bi va dru štve no-so ci jal ni fe no men i sto ga se ne mo že do ži vlja va ti tra gič no. Me-đu tim, ta kva po stav ka ko ju do no si eg zi sten ci ja li zam ni je bi la do volj na Se li mo vi ću. On je u svo jim ro ma ni ma pre va zi la zi na dva na či na. Iz da na šnje per spek ti ve gle da no, naj pri je su
Post Scriptum: časopis za društvene, humanističke i prirodne nauke, 2020
Filozofija pjesništva Amira Brke Tačna riječ vodi; riječ koja nije tačna zavodi; ne zove se Bibli... more Filozofija pjesništva Amira Brke Tačna riječ vodi; riječ koja nije tačna zavodi; ne zove se Biblija slučajno Pismo. (Kafka) Sažetak: Rad se bavi propitivanjem filozofij pjesništva Amira Brke, kojemu nije cilj da se iznese istina kao što to čini filozofija već da se ukaže na nemogućnost izricanja s ključnom misijom da istinu ne treba upoznavati i opisivati već spoznati. U skladu s time, ova poezija naslonjena je na ono što je izvan svijeta pokušavajući time spoznati svijest o nesreći kao i zlu koje prati čovječanstvo, stoga i ne čudi što ironija zauzima centralno mjesto. U svemu tome lirski subjekti, u nemogućnosti rješavanja sveprisutnog haosa, prepoznaju nered i patnju te pristaju na pitanja bez odgovora. Međutim, Brkina konstantna propitivanja mogućnosti poezije donose odgovore na tišinu i prazninu. U svojoj biti intelektualna, ova poezija pokušava pobijediti sve ništavilo i konstantno prisutnu samoću s kojima se razračunava i sâm pjesnik. Ključne riječi: filozofija pjesništva, Amir Brka, intelektualna poezija
Ovaj rad se bavi problematikom odnosa znanja pozicioniranog unutar dvije discipline: nauke, i nar... more Ovaj rad se bavi problematikom odnosa znanja pozicioniranog unutar dvije discipline: nauke, i naracije. Znanje se ovdje posmatra kao vrsta diskursa, odnosno, tematizira se činjenica da u savremenom dobu znanje svoju ključnu pažnju orijentira prema jeziku. Narativni oblik je, u tom smislu, posebna vrsta znanja. Roman, na primjer, kao reprezentativna vrsta naracije, postavlja izvjesna mjerila: on predlaže ili propisuje šta je dobro a šta je loše. Potom, roman dopušta višestrukost iskaza, množinu pravila, različitost jezičkih igara. Najzad, postoje i posebna pravila prenošenja ovog tipa znanja: sāmo znanje u romanesknom žanru je na bitan način vezano za svoju formu. Znači da iz naučnog znanja ne možemo prosuđivati ni o postojanju ni o vrijednosti narativnog, i obrnuto: bitni kriteriji nisu jednaki u jednom i drugom.
Stvorili su me prva mudrost i prva ljubav! (natpis na ulazu u Pakao, Dante) Sažetak Roman Braća K... more Stvorili su me prva mudrost i prva ljubav! (natpis na ulazu u Pakao, Dante) Sažetak Roman Braća Karamazovi F. M. Dostojevskog sa pitanjima koje postavlja-timotika čovjeka-ništa nije izgubio od svoje aktuelnosti. Ovaj rad je pokušaj da se savreme-nom čovjeku približe teme sa kojima se tzv. prva pitanja svode na egzistencijalna pitanja, metafizika na etiku. Dostojevski za čitatelje, putem svojih junaka, iznosi misli o povijesti življenja čovje-ka na zemlji i njegovoj patnji, o slobodi i vjeri, vlasti i tajni, o autoritetu i moralu, te o samoj čovjekovoj prirodi. Zašto postoji zlo u svijetu, zašto postoji patnja?, da li čovjek, uopšte, može voljeti drugog čovjeka, može li voljeti "bez Boga", je li u stanju "djelotvorno voljeti", i može li, na koncu, Thanatos biti inkorporiran u Eros!?-pita-nja su koja opsjedaju junake Dostojevskog. Dostojevski je u ovom romanu prikazao sukob nekoliko svjetova koji je u konačnici nerazrješiv bilo kakvim sistemom binar-nih opozicija. Pojedinačni principi Ivana ili Zosime, Krista ili Velikog Inkvizitora, Aljoše ili Smerdjakova, uz svjetove svih drugih likova, čitamo kao jedan univerzum suprotnosti i, u isto vrijeme, neke čudne veze među svim tim svjetovima koji se, čini se, ne mogu do kraja razumski dokučiti. Stoga, dva oprečna pogleda na jednu te This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. Ovaj rad dostupan je za upotrebu pod licencom Creative Commons Imenovanje 4.0 međunarodna.
Sažetak Tema ovog rada je Ecov roman Otok prethodnoga dana koji u sebi, na vrlo specifičan način,... more Sažetak Tema ovog rada je Ecov roman Otok prethodnoga dana koji u sebi, na vrlo specifičan način, tematizira dvije krize moderne (manirizam i postmodernu). Prva je vidljiva kroz razvoj same fabule romana-radnja je smještena u vrijeme prve velike naučne revolucije, a druga je vidljiva kroz književne postupke koji su rezultat obilježja po-stmodernog romana. Na taj način, Ecov hibridni roman, putem različitih tehnika i postupaka (autoreferencijalnost, ironija, tekstualne igre, mogući svjetovi) dekon-struira sliku moderne (jedinstveno shvaćanje historije, cjelovitosti svijeta, subjekta usredsređenog u sebe) na dva nivoa-sadržajnom (17. stoljeće) i formalnom (20. stoljeće). Ključne riječi: (post)moderna, mogući svjetovi, znanje, vrijeme, Umberto Eco This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. Ovaj rad dostupan je za upotrebu pod licencom Creative Commons Imenovanje 4.0 međunarodna.
Pe ri o di za ci ja Ka da bi aka dem ska za jed ni ca, bi lo ko ja u re gi o nu, ima la "sna ge" ... more Pe ri o di za ci ja Ka da bi aka dem ska za jed ni ca, bi lo ko ja u re gi o nu, ima la "sna ge" da spro ve de ne ku vr-stu estet ske ka no ni za ci je bo san sko her ce go vač ke knji žev no sti, ali i knji žev no sti ju žno slo-ven skih pro sto ra, a ne pu ko re da nje po na ci o nal noj ili re gi o nal noj pri pad no sti, Me ša Se li-mo vić bi za si gur no za u zi mao sto žer no mje sto unu tar i jed nog i dru gog ka no na. U tom smi slu cilj ovog tek sta je ste da se po ku ša usta no vi ti na osno vu ko jih pa ra me ta ra se mo že go vo ri ti o estet skoj, umjet nič koj vri jed no sti Se li mo vi će vih ro ma na Tvr đa va i Der viš i smrt, s tim da će ak ce nat in ter pre ta ci je bi ti sta vljen na po to nji ro man. Da bi se o to me go vo ri lo, tre ba naj pri je utvr di ti pe ri o di za ci ju, stil ske ka rak te ri sti ke Se-li mo vi će vog dje la, a ti me ujed no uvi dje ti na ko jim knji žev nim te o ri ja ma i ana lo gi ja ma bi tre ba lo iz gra di ti plat for mu za ana li zu i in ter pre ta ci ju nje go vih ro ma na. I ka ko će se vi dje ti u na stav ku tek sta, već je tu ja sno ko li ko je nje go vo dje lo ve li ko, i ja sno je da ni je dan nje gov ro man ni je mo gu će za tvo ri ti u je dan in ter pre ta tiv ni okvir. Da nas je ne sum nji vo da je fi lo zo fi ja eg zi sten ci ja li zma vje što in kor po ri ra na u si stem Se-li mo vi će knji žev no-fi lo zof ske mi sli ko ja je bi la ka rak te ri stič na za nje go vu epo hu. Me đu tim, na isti na čin ka ko še zde se tih go di na za pad na fi lo zo fi ja ko ja u se be uklju ču je i kri ti ku eg zi-sten ci ja li zma, a knji žev ne te o ri je od struk tu ra li stič ke pa ra dig me vo de ka poststruk tu ra li zmu kao te o rij skom mo de lu no vih post mo der ni stič kih ori jen ta ci ja, ro man Der viš i smrt mo že se po re di ti s Ka mi je vim Stran zma. Eg zi sten ci ja li zam je smrt po sta vio u cen tar i fi lo zof ske i umjet nič ke mi sli, a ne ko mu ni-ka tiv nost i kraj nju otu đe nost po je din ca iz dvo jio kao osnov nu oso bi nu čo vje ka. Ako je po je di nac otrg nut od lju di, a lič nost ap surd na, li še na smi sla i vri jed no sti, on da i sa ma smrt pre sta je da bi va dru štve no-so ci jal ni fe no men i sto ga se ne mo že do ži vlja va ti tra gič no. Me-đu tim, ta kva po stav ka ko ju do no si eg zi sten ci ja li zam ni je bi la do volj na Se li mo vi ću. On je u svo jim ro ma ni ma pre va zi la zi na dva na či na. Iz da na šnje per spek ti ve gle da no, naj pri je su
Cilj ovog rada je sagledati kompleksnu etičku sliku Dostojevskog kroz
njegove velike romane Zloči... more Cilj ovog rada je sagledati kompleksnu etičku sliku Dostojevskog kroz njegove velike romane Zločin i kazna, Idiot, Zapisi iz podzemlja i Braća Karamazovi. Uz brojne teme koje Dostojevski pokreće u svojim romanima, a neposredno su u dosluhu sa povijesti evropske etike, njegova ideja apsolutnog humanizma ostala je prepoznatljiva na nivou njegovog djela – timotika. U tom smislu u ovom radu će se pokušati dati odgovori na koji način djelo Dostojevskog participira naspram nekih velikih filozofa i njihovih etičkih sistema, a u kakvom odnosu stoji naspram krišćanskog morala, i najzad, u kakvom je odnosu naspram sekularne humanističke etike. Da bi se preispitale različite ideje, potpuno suprotne jedna drugoj, ovaj rad pokazuje da se djelo Dostojevskog mora čitati na način da dva oprečna pogleda na jednu te istu stvar ne znače raslojavanje stvarnosti, nego znače govor o njenoj suštini, njenoj očiglednoj istini. Ključne riječi: Dostojevski, etika, timotika, teodiceja, humanizam
Pe ri o di za ci ja Ka da bi aka dem ska za jed ni ca, bi lo ko ja u re gi o nu, ima la "sna ge" ... more Pe ri o di za ci ja Ka da bi aka dem ska za jed ni ca, bi lo ko ja u re gi o nu, ima la "sna ge" da spro ve de ne ku vr-stu estet ske ka no ni za ci je bo san sko her ce go vač ke knji žev no sti, ali i knji žev no sti ju žno slo-ven skih pro sto ra, a ne pu ko re da nje po na ci o nal noj ili re gi o nal noj pri pad no sti, Me ša Se li-mo vić bi za si gur no za u zi mao sto žer no mje sto unu tar i jed nog i dru gog ka no na. U tom smi slu cilj ovog tek sta je ste da se po ku ša usta no vi ti na osno vu ko jih pa ra me ta ra se mo že go vo ri ti o estet skoj, umjet nič koj vri jed no sti Se li mo vi će vih ro ma na Tvr đa va i Der viš i smrt, s tim da će ak ce nat in ter pre ta ci je bi ti sta vljen na po to nji ro man. Da bi se o to me go vo ri lo, tre ba naj pri je utvr di ti pe ri o di za ci ju, stil ske ka rak te ri sti ke Se-li mo vi će vog dje la, a ti me ujed no uvi dje ti na ko jim knji žev nim te o ri ja ma i ana lo gi ja ma bi tre ba lo iz gra di ti plat for mu za ana li zu i in ter pre ta ci ju nje go vih ro ma na. I ka ko će se vi dje ti u na stav ku tek sta, već je tu ja sno ko li ko je nje go vo dje lo ve li ko, i ja sno je da ni je dan nje gov ro man ni je mo gu će za tvo ri ti u je dan in ter pre ta tiv ni okvir. Da nas je ne sum nji vo da je fi lo zo fi ja eg zi sten ci ja li zma vje što in kor po ri ra na u si stem Se-li mo vi će knji žev no-fi lo zof ske mi sli ko ja je bi la ka rak te ri stič na za nje go vu epo hu. Me đu tim, na isti na čin ka ko še zde se tih go di na za pad na fi lo zo fi ja ko ja u se be uklju ču je i kri ti ku eg zi-sten ci ja li zma, a knji žev ne te o ri je od struk tu ra li stič ke pa ra dig me vo de ka poststruk tu ra li zmu kao te o rij skom mo de lu no vih post mo der ni stič kih ori jen ta ci ja, ro man Der viš i smrt mo že se po re di ti s Ka mi je vim Stran zma. Eg zi sten ci ja li zam je smrt po sta vio u cen tar i fi lo zof ske i umjet nič ke mi sli, a ne ko mu ni-ka tiv nost i kraj nju otu đe nost po je din ca iz dvo jio kao osnov nu oso bi nu čo vje ka. Ako je po je di nac otrg nut od lju di, a lič nost ap surd na, li še na smi sla i vri jed no sti, on da i sa ma smrt pre sta je da bi va dru štve no-so ci jal ni fe no men i sto ga se ne mo že do ži vlja va ti tra gič no. Me-đu tim, ta kva po stav ka ko ju do no si eg zi sten ci ja li zam ni je bi la do volj na Se li mo vi ću. On je u svo jim ro ma ni ma pre va zi la zi na dva na či na. Iz da na šnje per spek ti ve gle da no, naj pri je su
Post Scriptum: časopis za društvene, humanističke i prirodne nauke, 2020
Filozofija pjesništva Amira Brke Tačna riječ vodi; riječ koja nije tačna zavodi; ne zove se Bibli... more Filozofija pjesništva Amira Brke Tačna riječ vodi; riječ koja nije tačna zavodi; ne zove se Biblija slučajno Pismo. (Kafka) Sažetak: Rad se bavi propitivanjem filozofij pjesništva Amira Brke, kojemu nije cilj da se iznese istina kao što to čini filozofija već da se ukaže na nemogućnost izricanja s ključnom misijom da istinu ne treba upoznavati i opisivati već spoznati. U skladu s time, ova poezija naslonjena je na ono što je izvan svijeta pokušavajući time spoznati svijest o nesreći kao i zlu koje prati čovječanstvo, stoga i ne čudi što ironija zauzima centralno mjesto. U svemu tome lirski subjekti, u nemogućnosti rješavanja sveprisutnog haosa, prepoznaju nered i patnju te pristaju na pitanja bez odgovora. Međutim, Brkina konstantna propitivanja mogućnosti poezije donose odgovore na tišinu i prazninu. U svojoj biti intelektualna, ova poezija pokušava pobijediti sve ništavilo i konstantno prisutnu samoću s kojima se razračunava i sâm pjesnik. Ključne riječi: filozofija pjesništva, Amir Brka, intelektualna poezija
Ovaj rad se bavi problematikom odnosa znanja pozicioniranog unutar dvije discipline: nauke, i nar... more Ovaj rad se bavi problematikom odnosa znanja pozicioniranog unutar dvije discipline: nauke, i naracije. Znanje se ovdje posmatra kao vrsta diskursa, odnosno, tematizira se činjenica da u savremenom dobu znanje svoju ključnu pažnju orijentira prema jeziku. Narativni oblik je, u tom smislu, posebna vrsta znanja. Roman, na primjer, kao reprezentativna vrsta naracije, postavlja izvjesna mjerila: on predlaže ili propisuje šta je dobro a šta je loše. Potom, roman dopušta višestrukost iskaza, množinu pravila, različitost jezičkih igara. Najzad, postoje i posebna pravila prenošenja ovog tipa znanja: sāmo znanje u romanesknom žanru je na bitan način vezano za svoju formu. Znači da iz naučnog znanja ne možemo prosuđivati ni o postojanju ni o vrijednosti narativnog, i obrnuto: bitni kriteriji nisu jednaki u jednom i drugom.
Stvorili su me prva mudrost i prva ljubav! (natpis na ulazu u Pakao, Dante) Sažetak Roman Braća K... more Stvorili su me prva mudrost i prva ljubav! (natpis na ulazu u Pakao, Dante) Sažetak Roman Braća Karamazovi F. M. Dostojevskog sa pitanjima koje postavlja-timotika čovjeka-ništa nije izgubio od svoje aktuelnosti. Ovaj rad je pokušaj da se savreme-nom čovjeku približe teme sa kojima se tzv. prva pitanja svode na egzistencijalna pitanja, metafizika na etiku. Dostojevski za čitatelje, putem svojih junaka, iznosi misli o povijesti življenja čovje-ka na zemlji i njegovoj patnji, o slobodi i vjeri, vlasti i tajni, o autoritetu i moralu, te o samoj čovjekovoj prirodi. Zašto postoji zlo u svijetu, zašto postoji patnja?, da li čovjek, uopšte, može voljeti drugog čovjeka, može li voljeti "bez Boga", je li u stanju "djelotvorno voljeti", i može li, na koncu, Thanatos biti inkorporiran u Eros!?-pita-nja su koja opsjedaju junake Dostojevskog. Dostojevski je u ovom romanu prikazao sukob nekoliko svjetova koji je u konačnici nerazrješiv bilo kakvim sistemom binar-nih opozicija. Pojedinačni principi Ivana ili Zosime, Krista ili Velikog Inkvizitora, Aljoše ili Smerdjakova, uz svjetove svih drugih likova, čitamo kao jedan univerzum suprotnosti i, u isto vrijeme, neke čudne veze među svim tim svjetovima koji se, čini se, ne mogu do kraja razumski dokučiti. Stoga, dva oprečna pogleda na jednu te This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. Ovaj rad dostupan je za upotrebu pod licencom Creative Commons Imenovanje 4.0 međunarodna.
Sažetak Tema ovog rada je Ecov roman Otok prethodnoga dana koji u sebi, na vrlo specifičan način,... more Sažetak Tema ovog rada je Ecov roman Otok prethodnoga dana koji u sebi, na vrlo specifičan način, tematizira dvije krize moderne (manirizam i postmodernu). Prva je vidljiva kroz razvoj same fabule romana-radnja je smještena u vrijeme prve velike naučne revolucije, a druga je vidljiva kroz književne postupke koji su rezultat obilježja po-stmodernog romana. Na taj način, Ecov hibridni roman, putem različitih tehnika i postupaka (autoreferencijalnost, ironija, tekstualne igre, mogući svjetovi) dekon-struira sliku moderne (jedinstveno shvaćanje historije, cjelovitosti svijeta, subjekta usredsređenog u sebe) na dva nivoa-sadržajnom (17. stoljeće) i formalnom (20. stoljeće). Ključne riječi: (post)moderna, mogući svjetovi, znanje, vrijeme, Umberto Eco This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. Ovaj rad dostupan je za upotrebu pod licencom Creative Commons Imenovanje 4.0 međunarodna.
Pe ri o di za ci ja Ka da bi aka dem ska za jed ni ca, bi lo ko ja u re gi o nu, ima la "sna ge" ... more Pe ri o di za ci ja Ka da bi aka dem ska za jed ni ca, bi lo ko ja u re gi o nu, ima la "sna ge" da spro ve de ne ku vr-stu estet ske ka no ni za ci je bo san sko her ce go vač ke knji žev no sti, ali i knji žev no sti ju žno slo-ven skih pro sto ra, a ne pu ko re da nje po na ci o nal noj ili re gi o nal noj pri pad no sti, Me ša Se li-mo vić bi za si gur no za u zi mao sto žer no mje sto unu tar i jed nog i dru gog ka no na. U tom smi slu cilj ovog tek sta je ste da se po ku ša usta no vi ti na osno vu ko jih pa ra me ta ra se mo že go vo ri ti o estet skoj, umjet nič koj vri jed no sti Se li mo vi će vih ro ma na Tvr đa va i Der viš i smrt, s tim da će ak ce nat in ter pre ta ci je bi ti sta vljen na po to nji ro man. Da bi se o to me go vo ri lo, tre ba naj pri je utvr di ti pe ri o di za ci ju, stil ske ka rak te ri sti ke Se-li mo vi će vog dje la, a ti me ujed no uvi dje ti na ko jim knji žev nim te o ri ja ma i ana lo gi ja ma bi tre ba lo iz gra di ti plat for mu za ana li zu i in ter pre ta ci ju nje go vih ro ma na. I ka ko će se vi dje ti u na stav ku tek sta, već je tu ja sno ko li ko je nje go vo dje lo ve li ko, i ja sno je da ni je dan nje gov ro man ni je mo gu će za tvo ri ti u je dan in ter pre ta tiv ni okvir. Da nas je ne sum nji vo da je fi lo zo fi ja eg zi sten ci ja li zma vje što in kor po ri ra na u si stem Se-li mo vi će knji žev no-fi lo zof ske mi sli ko ja je bi la ka rak te ri stič na za nje go vu epo hu. Me đu tim, na isti na čin ka ko še zde se tih go di na za pad na fi lo zo fi ja ko ja u se be uklju ču je i kri ti ku eg zi-sten ci ja li zma, a knji žev ne te o ri je od struk tu ra li stič ke pa ra dig me vo de ka poststruk tu ra li zmu kao te o rij skom mo de lu no vih post mo der ni stič kih ori jen ta ci ja, ro man Der viš i smrt mo že se po re di ti s Ka mi je vim Stran zma. Eg zi sten ci ja li zam je smrt po sta vio u cen tar i fi lo zof ske i umjet nič ke mi sli, a ne ko mu ni-ka tiv nost i kraj nju otu đe nost po je din ca iz dvo jio kao osnov nu oso bi nu čo vje ka. Ako je po je di nac otrg nut od lju di, a lič nost ap surd na, li še na smi sla i vri jed no sti, on da i sa ma smrt pre sta je da bi va dru štve no-so ci jal ni fe no men i sto ga se ne mo že do ži vlja va ti tra gič no. Me-đu tim, ta kva po stav ka ko ju do no si eg zi sten ci ja li zam ni je bi la do volj na Se li mo vi ću. On je u svo jim ro ma ni ma pre va zi la zi na dva na či na. Iz da na šnje per spek ti ve gle da no, naj pri je su
Uploads
Papers by Edin Pobrić
njegove velike romane Zločin i kazna, Idiot, Zapisi iz podzemlja i
Braća Karamazovi. Uz brojne teme koje Dostojevski pokreće u
svojim romanima, a neposredno su u dosluhu sa povijesti evropske
etike, njegova ideja apsolutnog humanizma ostala je prepoznatljiva
na nivou njegovog djela – timotika. U tom smislu u ovom radu će se
pokušati dati odgovori na koji način djelo Dostojevskog participira
naspram nekih velikih filozofa i njihovih etičkih sistema, a u kakvom
odnosu stoji naspram krišćanskog morala, i najzad, u kakvom je
odnosu naspram sekularne humanističke etike. Da bi se preispitale
različite ideje, potpuno suprotne jedna drugoj, ovaj rad pokazuje da
se djelo Dostojevskog mora čitati na način da dva oprečna pogleda
na jednu te istu stvar ne znače raslojavanje stvarnosti, nego znače
govor o njenoj suštini, njenoj očiglednoj istini.
Ključne riječi: Dostojevski, etika, timotika, teodiceja, humanizam
Narativni oblik je, u tom smislu, posebna vrsta znanja. Roman, na primjer, kao reprezentativna vrsta naracije, postavlja izvjesna mjerila: on predlaže ili propisuje šta je dobro a šta je loše. Potom, roman dopušta višestrukost iskaza, množinu pravila, različitost jezičkih igara. Najzad, postoje i posebna pravila prenošenja ovog tipa znanja: sāmo znanje u romanesknom žanru je na bitan način vezano za svoju formu. Znači da iz naučnog znanja ne možemo prosuđivati ni o postojanju ni o vrijednosti narativnog, i obrnuto: bitni kriteriji nisu jednaki u jednom i drugom.
Books by Edin Pobrić
Drafts by Edin Pobrić
njegove velike romane Zločin i kazna, Idiot, Zapisi iz podzemlja i
Braća Karamazovi. Uz brojne teme koje Dostojevski pokreće u
svojim romanima, a neposredno su u dosluhu sa povijesti evropske
etike, njegova ideja apsolutnog humanizma ostala je prepoznatljiva
na nivou njegovog djela – timotika. U tom smislu u ovom radu će se
pokušati dati odgovori na koji način djelo Dostojevskog participira
naspram nekih velikih filozofa i njihovih etičkih sistema, a u kakvom
odnosu stoji naspram krišćanskog morala, i najzad, u kakvom je
odnosu naspram sekularne humanističke etike. Da bi se preispitale
različite ideje, potpuno suprotne jedna drugoj, ovaj rad pokazuje da
se djelo Dostojevskog mora čitati na način da dva oprečna pogleda
na jednu te istu stvar ne znače raslojavanje stvarnosti, nego znače
govor o njenoj suštini, njenoj očiglednoj istini.
Ključne riječi: Dostojevski, etika, timotika, teodiceja, humanizam
Narativni oblik je, u tom smislu, posebna vrsta znanja. Roman, na primjer, kao reprezentativna vrsta naracije, postavlja izvjesna mjerila: on predlaže ili propisuje šta je dobro a šta je loše. Potom, roman dopušta višestrukost iskaza, množinu pravila, različitost jezičkih igara. Najzad, postoje i posebna pravila prenošenja ovog tipa znanja: sāmo znanje u romanesknom žanru je na bitan način vezano za svoju formu. Znači da iz naučnog znanja ne možemo prosuđivati ni o postojanju ni o vrijednosti narativnog, i obrnuto: bitni kriteriji nisu jednaki u jednom i drugom.