1653
Gebäörtenisse
bewirk
- 28 fibberwarie - Begin van de Driedaagse Zeësjlaag veur de kus van Kent.
- fibberwarie - Keuning Lodewijk XIV van Frankriek dans mèt in 't "Ballet de La nuit" van Jean Baptiste Lully. Hae haet de rol van "Zónnekeuning", en hae kump dao neet meë vanaaf.
- De Sjtate-Generaal laote 60 nuuj aorlogssjepe boewe van ein verbaeterd model.
- De verbanne Karel II van Èngelandj beejt de Repebliek samewirking aan.
- 't Sjlechte verloup van de aorlog leijt tot ein oplaeving van de róp nao Oranje.
- 14 mieërt - Admiraal van Galen vernetigt ein Èngelsje vloot die ter versjterking van de Èngelsje Levantvloot nao Livorno gesjtuurd wirt.
- Zelfs in de Noordzeë beginne Nederlandjers aeve sjnel Èngelsje sjepe te veraovere es de Èngelsje mèt hun sjepe doon.
- 20 april - In Èngelandj verdrief Oliver Cromwell mèt 30 bewaopende de róndj 100 aafgevaerdigde van 't Rómpparlamènt.
- 12 juni – 13 juni – Biej de Zeësjlaag biej Nuujpaort versjleit de Èngelsje vloot de Nederlandjse vloot, die 17 sjepe kwietraak.
- 10 augustus - De Nederlandjse vloot verlus de Sjlaag biej Ter Heijde (Battle of Scheveningen). Maarten Harpertszoon Tromp kump hiebiej óm.
- 20 september - Rijcklof van Goens wirt door de VOC beneump tot commissaris en commandeur van Ceylon.
- November - Oliver Cromwell besef dat hae niks mèt deze aorlog zal winne en wilt vreje zónger verlees of wins. Hae is beduch veur eine trukkeër van de Oranjes en -nog meë- hun Stuart-verwante.
- 11 november - Cornelis Tromp wirt beneump tot sjout-biej-nach biej de Admiraliteit van Amsterdam.
- 't Graaf van Childerik I wirt óntdèk.
- 16 december - Oliver Cromwell wirt Lord Protector van Èngelandj, Sjotlandj en Ierlandj.
- Nederlandj annexeert 't eilandj Solor in Indonesië.
- Hendrik Hamel óntdèk biej eine sjipbreuk Korea.
- Royal Delft/De Porceleyne Fles in Delft is opgerich.
- D'r volge relle in Dordrecht, Den Haag, Rotterdam en veural Enkhoeze wo 't volk ein aantal daag de sjtad euvernump.
- De Repebliek gebruuk ziene grip op 't Oaszeë- en Middellandjse Zeëgebeed óm de Èngelsje gans oet dees gebeje te waere. 't Verbóndj mèt Denemarke maak 't meugelik de Sont te sjlute.
Meziek
bewirk- Jean-Baptiste Lully compeneert 't ballèt La nuit
Literatuur
bewirk- Constantijn Huygens sjrief Trijntje Cornelis
Beeldende kuns
bewirk- Rembrandt voltoajt zien sjilderiej 't Offer van Isaac. Dit sjilderiej is in 't bezit van de Hermitage in Sint-Petersburg.
- Rembrandt voltoajt ouch zien sjilderiej Aristoteles pienzend biej ein borsbeeld van Homerus. Dit sjilderiej is in 't bezit van 't Metropolitan Museum of Art in New York.
-
-
Kesjteël Bentheim (1653) Jacob Isaacksz. van Ruisdael -
Le Christ et la femme adultère (1653) Nicolas Poussin, Louvre
Gebaore
bewirk- 17 fibberwarie - Arcangelo Corelli, Italiaanse violis, compenis en meziekleëraar (gesjtórve 1713)
- 1 juni - Georg Muffat, Duutsje orgelcompenis (gesjtórve 1704)
- 5 juli - Thomas Pitt, gouverneur van Madras (gesjtórve 1726)
- 9 augustus - John Oldham, Èngelsje dichter (gesjtórve 1683)
- 1 september - Johann Pachelbel, Duutsje barokorganis en –compenis (gesjtórve 1706)
- 18 oktober – Abraham van Riebeeck, Gouverneur van de VOC (gesjtórve 1713)
- 16 november – Joan van Hoorn, Gouverneur van de VOC (gesjtórve 1711)
Gesjtórve
bewirk
- 23 mieërt – Johann van Galen (ca. 49), Duutsj-Nederlandjse zeëoffeseer
- 10 augustus - Maarten Harpertszoon Tromp (55), admiraal in de Nederlandjse marine.
- 3 oktober – Marcus Zuerius van Boxhorn (41), Nederlandjse geleërde
- datum ónbekènd
- Artemisia Gentileschi , Italiaanse sjilderes
