Cretaceum

*Scipionyx samniticus,* dinosaurium subordinis theropodorum ex Cretaceo ineunte: primum fossile dinosaurii in Italia repertum.

Cretaceum^[1] est systema stratigraphicum et periodus geologica.

Divisio suprema constituit aerae Mesozoicae, nona autem ab infima aeonis Phanerozoicae. Abhinc annorum 1 450 centies milium fere coepit, antecessore Iurassico. Finem habuit abhinc annorum 660 centies milium, successore Palaeogenico. Commissio Internationalis Stratigraphica terminum Cretaceum Palaeogenicum definit ab anomalia iridii qua vestigia illisionis meteoritae iuxta Chicxulub in stratis geologicis per omnem terrarum orbem inscribuntur. Hic terminus inceptum indicat aerae Caenozoicae, systemati Palaeogenico in serie Palaeocaena, stadio Danio, perfectionemque aerae Mesozoicae, systemati Cretaceo, in serie Cretaceo superiori, stadio Maastrichtio.^[2]

In duas series dividitur, videlicet inferiorem et superiorem. In duodecim stadia dividitur, quae ab infimo ad supremum Berriasium, Valanginium, Hauterivium, Barremium, Aptium, Albium, Cenomanium, Turonium, Coniacium, Santonium, Campanium, Maastrichtium appellantur.^[3]

Nomen ex creta, vocaulo communi Latino, deducitur. Nomine Francogallico formation de la craie iam accepto, Ioannes Iulianus d'Omalius d'Halloy primus anno 1822 haec strata geologica nominavit sub forma terrain crétacé, qui terras vallis Parisiensis exploraverat vestigiis cretosis conchyliorum huius aevi geologici plenas.^[4]^[5]

Aevo Cretaceo vixerunt Tyrannosaurus rex, Triceratops, aliique dinosauri noti. Circa initium huius periodus primae plantae angiospermae apparuerunt.

E vestigiis palaeontologicis constat exstinctiones specierum permultarum in fine periodus Cretaceae accidisse, ut puta omnium dinosauriorum, pterosauriorum, mosasauriorum, hippuritidorum et ammonearum.^[6]

Notae

↑ "Ordinem medium magnae Cretaceae formationis et Iurassicum calcareum" (pp. 9-10 apud Google Books); insuper locutionem Latinam "Tempus Cretaceum" in textu Theodisco habes paginae Batavae De Oertijd van Zuid, "aevum Cretaceum" in textu Hungarico apud Kartundoboz; vide nomina fossilium huius aevi, e.g. Eorhamnidium cretaceum.
↑ "International Chronostratigraphic Chart."
↑ "Internationale Chronostratigraphische Tabelle" (2017).
↑ "La troisième, qui correspond à ce qu'on a déja appelé formation de la craie, sera désigné par le nom de terrain crétacé: Ioannes Iulianus d'Omalius d'Halloy, "Observations sur un essai de carte géologique de la France, des Pays-Bas, et des contrées voisines" in Annales des mines vol. 7 (1822) p. 353 sqq. (vide p. 373 apud Google Books).
↑ De historia nominis definitionisque vide: Mary Grace Wilmarth, The Geologic Time Classification of the United States Geological Survey Compared With Other Classifications, accompanied by the original definitions of era, period and epoch terms (United States Geological Survey Bulletin 769. Vasingtoniae: U.S. Government Printing Office, 1925) (p. 56 apud Google Books).
↑ N. MacLeod et alii (1997), The Cretaceous–Tertiary biotic transition. Journal of the Geological Society, London, 154: 265–292 lege hic^{[nexus deficit]}

Bibliographia

Graham, Alan. 2011. "The age and diversification of terrestrial New World ecosystems through Cretaceous and Cenozoic time." American Journal of Botany 98 (3): 336-351 JSTOR
Scott, Robert W. 2014. "A Cretaceous chronostratigraphic database: construction and applications". Carnets de Géologie 14 (2): 15–37.
Skinner, Brian J.; Porter, Stephen C. (1995). The Dynamic Earth: An Introduction to Physical Geology (tertia ed.). Novi Eboraci: John Wiley & Sons. ISBN 0-471-60618-9 .
Stanley, Steven M. (1999). Earth System History. Novi Eboraci: W. H. Freeman and Company. ISBN 0-7167-2882-6 .
Wesener, Thomas et Leif Moritz. 2018. "Checklist of the Myriapoda in Cretaceous Burmese amber and a correction of the Myriapoda identified]." Check List 14: 1131–40. Editio interratialis.

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Cretaceum spectant.

"Cretaceous" olim apud Palaeos divulgatum

Systemata = Periodi geologicae

	Tyrannosaurus rex
Siderium • Rhyacium • Orosirium • Statherium • Calymmium • Ectasium • Stenium • Tonium • Cryogenium • Ediacarium • Cambrium • Ordovicium • Silurium • Devonium • Carboniferum • Permium • Triassicum • Iurassicum • Cretaceum • Palaeogenicum • Neogenicum • Quaternarium Index aevorum geologicorum Capsae cognatae: Aeones • Aerae • Periodi • Epochae • Aetates geologicae = Aeonothemata • Aerathemata • Systemata • Series • Stadia stratigraphica

[1] "Ordinem medium magnae Cretaceae formationis et Iurassicum calcareum" (pp. 9-10 apud Google Books); insuper locutionem Latinam "Tempus Cretaceum" in textu Theodisco habes paginae Batavae De Oertijd van Zuid, "aevum Cretaceum" in textu Hungarico apud Kartundoboz; vide nomina fossilium huius aevi, e.g. Eorhamnidium cretaceum.

[2] "International Chronostratigraphic Chart."

[3] "Internationale Chronostratigraphische Tabelle" (2017).

[4] "La troisième, qui correspond à ce qu'on a déja appelé formation de la craie, sera désigné par le nom de terrain crétacé: Ioannes Iulianus d'Omalius d'Halloy, "Observations sur un essai de carte géologique de la France, des Pays-Bas, et des contrées voisines" in Annales des mines vol. 7 (1822) p. 353 sqq. (vide p. 373 apud Google Books).

[5] De historia nominis definitionisque vide: Mary Grace Wilmarth, The Geologic Time Classification of the United States Geological Survey Compared With Other Classifications, accompanied by the original definitions of era, period and epoch terms (United States Geological Survey Bulletin 769. Vasingtoniae: U.S. Government Printing Office, 1925) (p. 56 apud Google Books).

[6] N. MacLeod et alii (1997), The Cretaceous–Tertiary biotic transition. Journal of the Geological Society, London, 154: 265–292 lege hic^{[nexus deficit]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]