dev
Xuyakirin
Binêre herwiha: dêv
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr 1
[biguhêre]Zayenda nêr a binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | dev | dev |
Îzafe | devê | devên |
Çemandî | devî | devan |
Nîşandera çemandî | wî devî | wan devan |
Bangkirin | devo | devino |
Zayenda nêr a nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | devek | devin |
Îzafe | devekî | devine |
Çemandî | devekî | devinan |
dev nêr
- (anatomî) Kuna li leşî ya ku mirov tê re diaxive û dixwe.
- Ko sed Cimşîd û Keyxwisro
Xulam in ser devê rê da — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
- Ko sed Cimşîd û Keyxwisro
- ber, hêl
- Li devê derî sekinîbû.
- Wî dev da çolê û çû. ― Wî berê xwe da çolê û çû.
- (erdnîgarî) Dawiya çemekî ku av jê diherike nav deryayekê yan aveke din a mezin.
- Devê çem cihekî xweş e ji bo çûna seyranê.
- ...li devê behrê cemî û berhev kirin — (Mela Mûsayê Hekarî, Amadekar: Hêmin Omer, Durrû’l Mecalîs, 2022 ["1857"], r. 146)
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Ji proto-îranî *zefen- / *zefer-, hevreha kurmancî difin, avestayî zefen, farisiya kevin defen, belûçî دف (def) / دپ (dep), pehlewî dehan, farisî دهن (dehen) / دهان (dehan, “dev”), دم (dem, “hilm, henase, bêhn, nefes”), soranî دهم (dem, “dev”). A kurmancî kurdî ye û resentire ji peyva (dehen) hatiye ko herfa H a farisî dibe V di kurdî de, binêre van peyvan: (kulav) ko ji peyva (kolah) a farisî hatiye herweha (kevn) ko ji peyva (Kohen) hatiye. Peyva Soranî ji peyva (dêm) hatiye ko maneya Navçavan dide.
Bi zaravayên din
[biguhêre]Werger
[biguhêre]1
- Abenakî: mdon
- Abxazî: аҿырҟьара (āč̣ərq̇̍ārā), аҿы (āč̣ə)
- Açehî: babah
- Adîgeyî: жэ (žă)
- Afarî: af
- Afrîkansî: mond → af
- Ahomî: 𑜆𑜀𑜫 (pak)
- Akadî: 𒅗 (pû)
- Akanî: ano
- Aklanon: ba-ba'
- Alabamayî: ichokhalbi
- Alawayî: ŋaːndal
- Albanî: gojë → sq m
- Almaniya bilind a kevn: mund
- Almaniya Pennsylvania: Maul nt
- Almanî: Mund → de n, Maul → de nt, Gosche → de m/Gosch m/Gusche → de m
- Altayiya başûrî: оос (oos)
- Amharî: አፍ → am (ʾäf), አንደበት (ʾändäbät)
- Amîs: ngoyos
- Apaçî:
- Apaçiya rojava: bizéʼ
- Aragonî: boca m
- Aramî: ܦܘܡܐ
- Aromanî: gurã → roa-rup
- Asamî: মুখ (mukh)
- Astûrî: boca → ast m
- Atayalî: nqwaq
- Atong (Hindistan): khuʼchuk
- Avarî: кӏал (ḳal)
- Avestayî: 𐬂𐬢𐬵𐬁𐬥𐬋 (åŋhānō), 𐬁𐬵 (āh), 𐬂𐬢𐬵 (åŋh)
- Aymarayî: laka
- Aynuyî: チャル (caru), チャロ (caro), パロ (paro)
- Aynuyî: car
- Azerî: ağız → az
- Bajwayiya kendava rojava: boa'
- Balanta-ganjayî: muntung
- Bambarayî: da
- Baskî: aho → eu
- Başkîrî: ауыҙ (awïð)
- Bau bidayuh: boba
- Belarusî: рот → be n (rot), ву́сны n pj (vúsny)
- Belûçî: دپ (dap), دف (daf)
- Bengalî: মুখ → bn (mukh)
- Bîkoliya naverast: ngimot
- Bîslamayî: maot
- Bororoyî: ogwa
- Bretonî: genoù → br n
- Bribriyî: krö n
- Bruneyî: mulut
- Buduxî: сив (siv)
- Bugî: baba
- Bulgarî: уста́ → bg m (ustá)
- Bununî: ngulus
- Burmayî: ပါးစပ် → my (pa:cap)
- Buryatî: аман (aman)
- Buyî: bas
- Conxayî: ཁ (kha)
- Çamicuroyî: awana
- Çeçenî: батт (batt)
- Çekî: ústa → cs n pj, pusa → cs m, tlama → cs m
- Çepangî: काम्, मोङ्
- Çerokî: ᎠᎰᎵ (aholi)
- Çeyenî: -ahtsená
- Çîçewayî: kamwa
- Çîkasawî: iti
- Çînî:
- Çukçî: йыкыргын (jykyrgyn)
- Çuvaşî: ҫӑвар (śăvar)
- Dakotayî: i
- Dalmatî: buca m
- Danmarkî: mund → da g, kæft g
- Dinkayî: thok
- Divehî: އަނގަ (aⁿga)
- Dongşîangî: aman
- Elfdalî: munn n
- Elwîrî-wîderî: دان (dān)
- Emilî: bóca m, bòca m, båcca m
- Endonezyayî: mulut → id
- Erebî: فَم → ar n (fam)
- Ermenî: բերան → hy (beran), երախ → hy (erax)
- Erzayî: курго (kurgo)
- Esperantoyî: buŝo → eo
- Estonî: suu → et
- Evenî: амӈа (amŋa)
- Evenkî: амӈа (amŋa)
- Eweyî: nu nt
- Extremaduranî: boca m
- Farefareyî: nõorɛ
- Farisî: دهان → fa (dahân), دهن → fa (dahan)
- Fenîkî: 𐤐 (p)
- Ferî: muður n, munnur → fo n
- Fiji hindiyî: muh
- Fîjî: gusu
- Fînî: suu → fi
- Flamiya rojava: mond
- Frankoprovansî: botse m, botcha m, boche m
- Fransiya kevn: buche m
- Fransî: bouche → fr m, gueule → fr m
- Friyolî: bocje m, bočhe m
- Frîsiya kevn: mūth, mund, mond
- Frîsiya saterlandî: Muule
- Frîsî: mûle
- Gaelîka skotî: beul n, craos
- Gagawzî: aaz
- Galîsî: boca → gl m, buso n
- Gamîlaraayî: ngaay, ngay
- Gorontaloyî: tunggilo
- Gotî: 𐌼𐌿𐌽𐌸𐍃 n (munþs)
- Gujaratî: મુખ → gu n (mukh)
- Gurcî: პირი → ka (ṗiri)
- Guwaranî: juru → gn
- Haîtî: bouch
- Hawayî: waha
- Hawsayî: baki → ha
- Higaononî: baba
- Hindî: मुँह → hi n (mũh), मुख → hi n (mukh)
- Hîlîgaynonî: baba
- Hîtîtî: 𒀀𒄿𒅖 nt (aiš)
- Hlaiyî: boms
- Hmongî: qhov ncauj
- Holendiya kevn: mund, munt
- Holendî: mond → nl n, bek → nl n, muil → nl n
- Hopîyî: moʼa
- Îbranî: פֶּה → he n (pe)
- Îdoyî: boko → io
- Îgboyî: onu
- Îlokanoyî: ngiwat
- Îngilîziya kevn: mūþ n
- Îngilîzî: mouth → en
- Îngriyî: suu
- Îngûşî: баге (bage)
- Înterlîngua: bucca → ia
- Înuîtî: ᖃᓂᖅ
- Înupîakî: qaniq
- Îranunî: ngari'
- Îrlendî: béal → ga n, béala → ga pj
- Îstro-romanyayî: gúrę m
- Îtalî: bocca → it m
- Îzlendî: munnur → is n, kjaftur → is n
- Japonî: 口 → ja (くち, kuchi)
- Jarawa: ən-imun
- Javayiya kevn: cangkem
- Javayî: cocot → jv, cangkem → jv
- Kabardî: жьэ (ẑă)
- Kalalîsûtî: qaneq
- Kalmîkî: амн (amn)
- Kamiya başûrî: bags
- Kanakanabuyî: ivici
- Kannadayî: ಬಾಯ್ → kn (bāy), ಬಾಯಿ → kn (bāyi)
- Kanowitî: jawai
- Kanuriyî: cî
- Kapampanganî: asbuk
- Kapverdî: bóka
- Karaçay-balkarî: аууз (awuz)
- Karakalpakî: awız
- Karelî: suu
- Kaşûbî: gãba
- Katalanî: boca → ca m
- Kaurnayî: taa, naparta
- Kavalanî: ngibiR
- Kayingangî: jẽnky
- Keçwayî: simi → qu
- Ketî: қө (qö)
- Kirgizî: ооз → ky (ooz)
- Kîkongoyî: munoko
- Kîkûyûyî: kanua
- Kîmaragangî: kabang
- Kîngalî: කට → si (kaṭa)
- Kînyarwandayî: umunwa 3 an 4
- Klallamî: cúcən
- Komî-permyakî: ӧм (öm)
- Komî-zîriyî: вом (vom)
- Konkanî: तोंड (toṇḍa)
- Koreyî: 입 → ko (ip)
- Kornî: ganow
- Korsîkayî: bocca → co m, bucca → co m, bucchi
- Krî:
- Kumikî: авуз (awuz)
- Kunigamî: 口 (くち, kuchi)
- Kurtopî: ཁ (kha)
- Ladînî: bocia m
- Ladînoyî:
- Lakî: кьацӏ (q̇ac̣)
- Lakotayî: i
- Latgalî: mute m
- Latînî: ōs → la nt
- Latviyayî: mute → lv m
- Lawsî: ປາກ → lo (pāk)
- Lazî: პიჯი (ṗiǯi)
- Lezgînî: сив (siv)
- Lingalayî: monɔkɔ
- Lîgûrî: bocca m
- Lîmbûrgî: móndj → li n, mónd → li n
- Lîtwanî: burna → lt m, nasrai m pj
- Lîvonî: sū
- Lombardî: bocca m, boca m
- Lotudî: kabang
- Lueyî: ᦔᦱᧅ (ṗaak)
- Luhyayî: kumunwa
- Luksembûrgî: Mond → lb
- Luşûtsîdî: qədxʷ
- Luwiyanî: 𒀀𒀀𒀸𒊭 (āssa)
- Maguindanaoyî: ngali
- Makasarî: baba
- Makedonî: у́ста m (ústa)
- Makyaniya rojava: mada
- Malagasî: vava → mg
- Malayalamî: വായ → ml (vāya)
- Malezî: mulut → ms
- Maltayî: ħalq n; fomm n
- Mançûyî: ᠠᠩᡤᠠ (angga)
- Manksî: beeal, gob
- Mansakayî: baba
- Mansî: сӯп (sūp)
- Maorî: māngai, waha → mi, pūahatanga
- Mapuçî: wün, wən
- Maranaoyî: ngari'
- Maratî: मुख n (mukh), तोंड (toṇḍa)
- Marî: умша
- Mayayiya yukatekî: chiʼ
- Mbya guaraniyî: juru
- Mecarî: száj → hu
- Megleno-romanyayî: gura m
- Melanauyiya navendî: bebak
- Çamî:
- Çamiya rojhilatî: ꨚꨝꩍ (pabah)
- Misrî:
(r n) - Miyakoyî: 口 (ふぅちぅ, futs)
- Mîrandî: boca m
- Mokşayî: курга (kurga)
- Mongolî: ам → mn (am)
- Monî: ပါၚ်
- Moreyî: noore
- Nahwatlî: kamajtli, camatl → nah
- Namayî: ams
- Nanayî: ангма
- Napolîtanî: vocca m
- Navajoyî: azééʼ
- Ndongayî: okana
- Nedersaksî:
- Nenetsiya tundra: няʼ (nya'), няʼн (nya'n)
- Nepalî: मुख (mukh)
- Newarî: म्हुतु (mhutu)
- Nganasanî: ӈаӈ (ñañ)
- Ngarrindjerî: tore
- Nîvxî: ыӈг (əŋg)
- Nogayî: авыз (avız)
- Nong zhuangî: baeg
- Normandî: bouoche m
- Norsiya kevn: muðr, munnr
- Norwecî: munn → no n, kjeft → no
- Nottoway-meherrînî: eskaharant
- Ojibweyî: indoon
- Okînawanî: 口 (くち, kuchi)
- Oksîtanî: boca → oc m, bouco
- Oriyayî: ମୁଖ → or (mukhô)
- Oromoyî: afaan → om
- Osetî: ком (kom), дзых (ʒyx)
- Osmanî: آغز (ağız), آغیز (ağız), دهان (dehân), دهن (dehen), فم (fem)
- Oygurî: ئېغىز → ug (ëghiz)
- Ozbekî: ogʻiz → uz
- Paîwanî: angalj
- Palueyî: wêwa
- Pangasînanî: sangi
- Papyamentoyî: boka
- Peştûyî: خوله → ps m (xwlë)
- Piedmontîsî: boca m
- Pîkardî: bouque
- Polonî: usta → pl pj, paszcza → pl m, gęba → pl m
- Portugalî: boca → pt m
- Prusiya kevn: āustā
- Puncabî:
- Puyumayî: indan
- Qazaxî: ауыз (auyz)
- Qiptî: ⲣⲟ n (ro), ⲣⲱⲟⲩ pj (rōou)
- Rajasthanî: मुखड़ौ (mukhṛau), मूंडौ (mū̃ḍau)
- Rapanuyî: haha
- Romancî: bucca m, buca m, buocha m, bocca m
- Romanî: muj n
- Romanyayî: gură → ro m
- Kirîlî: гурэ m
- Rukaiyî: nguduy
- Rungusî: kabbang
- Rusî: рот → ru n (rot), уста́ → ru n pj (ustá), пасть → ru m (pastʹ)
- Rusînî: рот (rot), писок (pysok), уста (usta)
- Sãotomenseyî: boka
- Saaroayî: ngusuu
- Sabah bisayayî: kabang
- Saekî: ป̄าก (p̄āk)
- Sahoyî: af
- Saisiyatî: ngabas
- Sakizayayî: laway
- Samî:
- Saksoniya kevn: mūth
- Samoayî: gutu
- Sanskrîtî: आस् → sa nt (ās), मुख → sa nt (mukha), च्युप → sa n (cyupa)
- Santalî: moca (moca), ᱢᱚᱪᱟ (môca)
- Sardînî: buca m, bucca m
- Sebwanoyî: baba
- Sekapanî: banah
- Sicîlî: bucca → scn m, vucca → scn m
- Sidamoyî: afo
- Silesî: usta
- Sindhî: مک → sd (mukhu), ٻُوٿُ n (ḇūthu)
- Sirananî: mofo
- Sirboxirwatî:
- Sîkkîmî: ཁ (kha)
- Sîlhetî: ꠝꠥꠈ (mukó)
- Skotî: mooth, gab, geggie
- Slovakî: ústa → sk n pj
- Slovenî: usta → sl n pj
- Somalî: af → so
- Sorbî:
- Sotoyiya bakur: molomo
- Sotoyiya başûr: molomo
- Spanî: boca → es m
- Sundanî: baham → su
- Sûmerî: 𒅗 (/ka/)
- Swabî: Gosch
- Swahîlî: kinywa → sw 7 an 8
- Swazî: umlomo → ss 3 an 4
- Swêdî: mun → sv n, käft → sv g
- Şanî: ပၢၵ်ႇ (pàak)
- Şerpayî: ख, ཁ
- Şonayî: muromo
- Şorî: аас (aas), ақсы (aqsı)
- Tàyî: pác
- Tabasaranî: ушв (uš°)
- Tacikî: даҳон → tg (dahon)
- Tagal murutî: kabang, kavang, munung
- Tagalogî: bibig → tl, bunganga
- Tahîtî: vaha
- Tambunan dusunî: kabang
- Tamîlî: வாய் → ta (vāy)
- Taosî: łòmų́ną
- Tarantinoyî: vocche m
- Tarokoyî: quwaq
- Tayî: ปาก → th (bpàak)
- Tayî nüa: ᥙᥣᥐᥱ (pǎak)
- Telûgûyî: నోరు → te (nōru)
- Temazîxtiya atlasa navendî: ⵉⵎⵉ n (imi)
- Ternateyî: mada
- Teteriya krîmî: ağız
- Teterî: авыз → tt (awız)
- Tetûmî: ibun
- Tigrînî: አፍ (ʾäf)
- Timugon murutî: kavang
- Tirkiya kevn: 𐰍𐰕 (ǧz)
- Tirkî: ağız → tr
- Tirkmenî: agyz → tk
- Tiwî: irubudara
- Tîbetî: ཁ (kha)
- Tokpisinî: maus
- Tongî: ngutu
- Toxarî B: koyṃ
- Tsakonî: τθούμα nt, τ̒ούμα nt
- Tsouyî: ngayo
- Tswanayî: molomo → tn
- Tupînambayî: îuru
- Tuskarorayî: -hskahręw, -ihskahręw
- Tuvanî: аас (aas)
- Udiheyî: аӈма (aŋma)
- Udî: жӏомох (ž:omoχ)
- Udmurtî: ым (ym)
- Ugarîtî: 𐎔 (p)
- Urdûyî: منہ n (mũh), مکھ n (mukh)
- Ûkraynî: рот n (rot)
- Venîsî: boca → vec m
- Vepsî: suu
- Viyetnamî: miệng → vi, mồm → vi
- Volapûkî: mud → vo, mudil → vo
- Voroyî: suu
- Votî: suu
- Walonî: boke → wa m
- Warayî: bàbà, hi-wa
- Weylsî: ceg → cy, cegau → cy m pj
- Wiradhurî: ngany
- Wîlamowî: moüł
- Wînnebagoyî: ii
- Wolofî: gémmiñ
- Xakasî: аас (aas), ахсы (axsı)
- Ximêrî: មាត់ → km (mŏət)
- Xosayî: umlomo
- Yaeyamayî: 口 (ふつぃ, futsï)
- Yagarayî: dhambur
- Yagnobî: рах
- Yakutî: айах (ayax)
- Yamî: vivi, ngoso
- Yidîşî: מויל nt (moyl)
- Yonagunî: ってぃ (tti), ってぃぶに (ttibuni)
- Yorubayî: ẹnu
- Yupîkiya navendî: qaneq
- Yûnanî: στόμα → el nt (stóma)
- Zazakî: fek n
- Zêlandî: mond n, muul n
- Zhuangî: bak
- Zuluyî: umlomo → zu 3 an 4
- ǃKungî: tsiː
ber, hêl (2)
dawiya çem (3)
- Almanî: Mündung → de m
- Frankoniya navendî: Möndong m
- Başkîrî: тамаҡ (tamaq)
- Belarusî: ву́сце nt (vúscje)
- Bengalî: মোহানা → bn (mohana)
- Berberî:
- Taşelhitî: asfi n
- Bretonî: aber → br n an m
- Bruneyî: kuala, muara
- Bulgarî: устие → bg nt (ustie)
- Burmayî: မြစ်ပေါက် → my (mracpauk), အဝ → my (a.wa.)
- Çekî: ústí → cs nt
- Çînî:
- Danmarkî: udmunding → da g
- Endonezyayî: muara → id
- Ermenî: բերան → hy (beran)
- Esperantoyî: marenfluejo, enfluejo
- Estonî: suu → et
- Fînî: suu → fi
- Fransî: embouchure → fr m
- Gaelîka skotî: beul n, obar n
- Galîsî: foz → gl m, desembocadura → gl m
- Hawayî: muliwai
- Holendî: monding → nl m, riviermond n, muide m
- Îngilîzî: mouth → en
- Îrlendî: béal → ga n
- Îtalî: foce → it m
- Îzlendî: mynni → is nt
- Japonî: 河口 → ja (かこう, kakō)
- Katalanî: desembocadura m
- Koreyî: 하구 → ko (hagu)
- Latviyayî: grīva → lv m, ieteka m
- Lîtwanî: žiotys m pj
- Makedonî: у́стие nt (ústie)
- Malezî: muara
- Maltayî: bokka m
- Maorî: wahapū, ngutuawa, pūau, pūwaha, koniu, kōngutu
- Mecarî: torkolat → hu, folyótorkolat → hu
- Moreyî: kʋl-nao-satmẽ
- Norwecî:
- Peştûyî: خوله → ps m (xwlë)
- Polonî: ujście → pl nt
- Portugalî: foz → pt m, embocadura → pt m
- Romanyayî: gură → ro m
- Rusî: у́стье → ru nt (ústʹje)
- Samoayî: mulivai
- Sebwanoyî: sabang, babababa, baba
- Sirboxirwatî: ušće → sh nt
- Slovakî: ústie
- Slovenî: ustje → sl nt
- Spanî: desembocadura → es m
- Swahîlî: mdomo → sw
- Swêdî: mynning → sv g, åmynning → sv g, flodmynning → sv g
- Tirkî: ağız → tr
- Ûkraynî: ги́рло → uk nt (hýrlo)
- Weylsî: aber → cy n an m
- Ximêrî: មុខ → km (muk)
- Yûnanî: εκβολές → el m pj (ekvolés)
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
Navdêr 2
[biguhêre]dev nêr
- Guhartoyeke dehf.
Daçek
[biguhêre]dev
Herwiha
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]- Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.
Werger
[biguhêre]Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]dev
Kategorî:
- Kurmancî
- Bilêvkirina IPAyê bi kurmancî
- Dengên kurmancî ji Bidlîsê
- Deng bi kurmancî
- Navdêr bi kurmancî
- Navdêrên nêr bi kurmancî
- Anatomî bi kurmancî
- Ji wêjeya klasîk (kurmancî)
- Jêgirtin bi kurmancî
- Mînak bi kurmancî
- Erdnîgarî bi kurmancî
- Peyvên kurmancî ji proto-îranî
- Daçek bi kurmancî
- Badînî
- Peyvên bêetîmolojî
- Tirkî
- Deng bi tirkî
- Navdêr bi tirkî
- Mînak bi tirkî