Цин династия
| Уллу Цин империя 大清國 | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
 Азияны 1890 джылда политика картасы, Цин империя арасындады | |||||||
| Ара шахары | Шэньян (1636–1644) Пекин (1644–1912) | ||||||
| Тил(лер)и | Манчжур тил, къытай тил | ||||||
| Халкъы | 383.100.000 адам (1820) | ||||||
| Кърал оноууну формасы | Монархия | ||||||
Цин династия (маньчжур. 
дайцин гурун къыт. 清朝, пиньинь Qīng Cháo, палл. Цин чао) — Къытайны ахыр монархиялыкъ династиясыды. 1616 джыл маньчжур Айсин Гёро тукъумдан, бусагъатдагъы шимал-кюнчыгъыш Къытайда (ол заманлада Маньчжурияда) къуралгъанды. 30 джылны ичине бу династия бютеу Къытай бла Орта Азияны уллу юлюшюн къолгъа алгъанды.
Аллында династия «Кеч Цзинь» (金 — «алтын») атны джюрютгенди, кечирек аты «Циннге» (清 — «кирсиз») ауушдурулгъанды. Оноу Цинни къолунда болгъан заманда Къытайгъа Синьцзян бла Тибетда къошуладыла. XVIII-чи ёмюрню башында Цинни правительствосу къралны оноууну джюрютюу системасын джарашдырады, эффектив халгъа келтиреди, ол себебли ол заманда адам санны кёб болуу Къытайда эм мийик дараджада болгъанды. Цин династия къралны джабыкъ тутаргъа кюрешгенди, ахырында бу политика XIX-чу ёмюрде Къытайны Апиян къазауатладан сора зор бла дуниягъа ачадыла, кърал джарым колония халгъа келеди.
Алай а аны ызындан Кюнбатыш къралла бла иш бирлиги, династияны Тайпинлени къозгъалыуларыны заманында къурутулуудан къутхарады, къралда аз-аз модернизация башланады, алай бла династия 20-чы джыллагъа дери аумай тургъанды, аны бла бирге, бу династияны Кюнбатышха ачылыуун огъурамагъан къытайлыланы ичинде миллетчи — манчжурлагъа къаршчы тауушла кючлене башлайдыла.
Синьхай революцияны эсебинде 1911 джыл Цин династия тюшюрюледи, аны орнуна Къытай Республика баямланады.
Литература
[тюзет | къайнакъны тюзет]- Cotterell, Arthur. (2007). The Imperial Capitals of China - An Inside View of the Celestial Empire. London: Pimlico. ISBN 978-1-84595-009-5.
- Elliot, Mark C. The Manchu Way: The Eight Banners and Ethnic Identity in Late Imperial China. Stanford: Stanford University Press, 2001
- Paludan, Ann. (1998). Chronicle of the China Emperors. London: Thames & Hudson. ISBN 0-500-05090-2.
- Spence, Jonathan. The Search for Modern China. New York: W W Norton & Company, 1990
- Spence, Jonathan. God's Chinese Son: The Taiping Heavenly Kingdom of Hong Xiuquan. New York: W W Norton & Company, 1997
- Struve Lynn A. (1968). Voices from the Ming-Qing Cataclysm: China in Tigers' Jaws. Yale: Yale University Press. ISBN 0-300-07553-7, 9780300075533.
- Бичурин Н.Я. Статистическое описание Китайской империи. М., 2002. (1-е изд. 1842).
- Бичурин Н.Я. Китай в гражданском и нравственном состоянии. М., 2002. (1-е изд. 1848).
- Непомнин О.Е. История Китая: Эпоха Цин. XVII – начало XX века. М.: Восточная литература, 2005. ISBN 5-02-018400-4
- Пан Т.А. Маньчжурские письменные памятники по истории и культуре империи Цин XVII-XVIII вв.СПБ., 2006.-228 с. ISBN 5-85803-309-1
Джибериуле
[тюзет | къайнакъны тюзет]- Short History & Time-Line of the Qing Dynasty
- Art of the early Qing dynasty
- Qing Dynasty revival site
- Ebrey, Patricia (1993). Chinese Civilization: A Sourcebook. Simon and Schuster.
- the long and brutal reign of the Manchu Empress Yehonala
- Chinese Han population decrease during Ming-Qing transition
- Chinese Han murdered when Manchu defeated Ming
- Opinion Poll on face-slapping incidence
- 我为什么掌掴阎贼崇年(Why did I slapped Yan Thief Chongnien)
- The perils of studying the Qing
- Scholar was slapped in the face
- Historian slapped, Ethnic Tensions in China's Nationalist Narrative Persist
- McFarlane, Alan: The Savage Wars of Peace: England, Japan and the Malthusian Trap, Blackwell 2003, ISBN 0-631-18117-2, ISBN 978-0-631-18117-0
- Taiping Rebellion... ravaged 17 provinces, took an estimated 20,000,000 lives, and irrevocably altered the Qing dynasty (1644–1911/12).
- (Chinese text) The year 1645, Manchu ruler order all the Han Chinese male to shave front part of the hair “To keep your head you shave the hair, to keep the hair we chop off your head”
- (Chinese Text) Yangzhou Ten Days of mass murder committed by Manchu soldiers
- Compton's Living Encyclopedia (1995-08). "Chinese Cultural Studies: Concise Political History of China". As posted on Paul Halsall's web site. Retrieved on 2008-10-19
- University of Maryland web site
- Taiping Rebellion Before the Manchu army succeeded in crushing the revolt,14 years had passed, over 30 million people were reported killed.
- |quote=Jesuits--contributed greatly to Chinese knowledge in such fields as cannon casting, calendar making, geography, mathematics, cartography, music, art, and architecture.|
- |quote=Han Chinese were prohibited from migrating into the Manchu homeland, and Manchus were forbidden to engage in trade or manual labor. Intermarriage between the two groups was forbidden. In many government positions a system of dual appointments was used--the Chinese appointee was required to do the substantive work and the Manchu to ensure Han loyalty to Qing rule|
- (Chinese text)Manchu dynasty using literary persecution to to shock and frighten any form of Chinese Han opposition
- Destruction Of Chinese Books In The Peking Siege Of 1900
 Викигёзенде (Wikimedia Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Цин династия.
|