Kenya
Nagsasabtan: 1°N 38°E / 1°N 38°E
Ti Kenya, opisial a ti Republika ti Kenya, ket maysa a pagilian idiay Daya nga Aprika a naisanglad idiay ekuador. Adda ti Taaw Indiano iti abagatan a daya, daytoy ket nabeddengan babaen ti Tanzania iti abagatan, ti Uganda iti laud, ti Abagatan a Sudan iti amianan a laud, ti Etiopia iti amianan ken ti Somalia iti amianan adaya. Ti Kenia ket adda ti kalawa ti daga iti 580,000 km2 ken ti populasion ti sumurok a 43 a riwriw nga agtataeng. Ti pagilian ket nainaganan manipud ti Bantay Kenya, ti maysa a nasingsangayan a dulon ken maikadua kadagiti kangatuan a tuktok ti bantay idiay Aprika. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudadna ket ti Nairobi.
Republika ti Kenya Jamhuri ya Kenya | |
|---|---|
 Wagayway
 Eskudo
| |
| Napili a pagsasao: "Harambee" (Swahili) "Agtitinnulongtayo amin" | |
| Nailian a kanta: Ee Mungu Nguvu Yetu "O Apo Dios ti Amin a Parsua" | |
 | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Nairobi 1°16′S 36°48′E / 1.267°S 36.800°E |
| Opisial a sasao | Swahili Ingles[1] |
| Grupgrupo ti etniko | Kikuyu 22% Luhya 14% Luo 13% Kalenjin 12% Kamba 11% Kisii 6% Meru 6% dagiti dadduma pay nga Aprikano 15% saan nga Aprikano (Asiano Europeano, ken Arabo) 1% |
| Nagan dagiti umili | Taga-Kenya |
| Gobierno | Semi-presidential a Republika |
| Mwai Kibaki | |
| Kalonzo Musyoka | |
| Raila Odinga | |
| Kenneth Marende | |
| Lehislatura | Nailian nga Asemblia |
| Panakawayawaya | |
• manipud ti Nagkaykaysa a Pagarian | 12 Disiembre 1963 |
• Nairangarang ti republika | 12 Disiembre 1964 |
| Kalawa | |
• Dagup | 580,367 km2 (224,081 sq mi) (Maika-47) |
• Danum (%) | 2.3 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2012 | 43,013,341 (Maika-31) |
• Senso idi 2009 | 38,610,097[2] |
• Densidad | 67.2/km2 (174.0/sq mi) (Maika-140) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $71.427 bilion[3] |
• Tunggal maysa a tao | $1,746[3] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $34.796 bilion[3] |
• Tunggal maysa a tao | $850[3] |
| Gini (2014) | 42.5[4] kalalainganna · Maika-48 |
| HDI (2013) |  0.535[5]ababa · Maika-147 |
| Kuarta | Siling ti Kenya (KES) |
| Sona ti oras | UTC+3 (EAT) |
• Kalgaw (DST) | UTC+3 (saan a mapalpaliiw) |
| Pormat ti petsa | aa/bb/tt(AD) |
| Pagmanehuan | kanigid |
| Kodigo ti panagtawag | +254 |
| Kodigo ti ISO 3166 | KE |
| TLD ti internet | .ke |
1. Segun ti cia.gov, dagiti karkulo para iti daytoy a pagilian ket nalawag nga agiramraman dagiti nagbanagan ti mortalidad gapu ti AIDS; daytoy ket mabalin a pagbanagan ti nababa panagbiag, ti nangatngato a mortalidad ken gatad ti ipupusay, nababbaba a populasion ken gatad ti idadakkel, ken dagiti panagbalbaliw ti populasion babaen ti edad ken sekso, a dagitoy ket mabalin a manamnama. | |
Ti Kenya ket adda ti napudot ken nadam-eg a klima iti igid ti aplayana ken ti Taaw Indiano, nga agbalbaliw ti nabaknang kadagiti kaatapan a karuotan a sabana nga agpauneg ti kadagaan a mapan idiay kapitolio. Ti Nairobi ket adda ti nalamiis a klima a lumamlamiis pay no umas-asideg idiay Bantay Kenya, nga adda dagiti tallo nga agtultuloy a gora ti niebe a tuktok. Ti napudot ken nadameg atropikal a klima ket gaparang manen iti kaunegan amapan idiay danaw Victoria, sakbay a mapan iti kalalainganna a kabakiran ken katurturodan a luglugar idiay lumaud a rehion. Dagiti rehion ti Amianan a Daya idiay igid ti pagbeddengan ti Somalia ken Etiopia ket namaga ken namaga bassit a luglugar nga adda kasla desierto a langa ti daga. Ti Danaw Victoria, ti maikadua a kadakkelan a nasadiwa a danum a danaw iti lubong (kalpasan ti Danaw Superior idiay Estados Unidos ken Kanada) ken ti kadakkelan a tropikal a danaw iti lubong, ket mabirukan idiay abagatan a laud ken nakibinningayan ti Uganda ken Tanzania. Ti Kenia ket naindayegan para kadagiti safari ken dagiti reserba ti nadumaduma a kita ti kaatapan a kas ti Daya ken Laud a Nailian a Parke ti Tsavo, ti Maasai Mara, Nailian a Parke ti Nakuru, ken ti Nailian a Parke ti Aberdares.
Ti rehion ti Nalatak a Dandanaw ti Aprika, a daytoy ket nakaikamengan ti Kenia, ket nakakitan kadagiti panagtaeng ti tao manipud idi paset ti panawen ti Akinbaba a Paleolitiko. Ti Bantu a panagpadakkel ket nakaabut ti lugar manipud idiay Laud-Tengnga nga Aprika babaen ti umuna a milenia AD, ken dagiti pagbeddengan ti moderno nga estado ket buklenna dagiti pagsasabtan ti Niger-Kongo, Nilo-Sahara ken Apro-Asiatiko nga etno-linguistiko a luglugar ti kontinentet, a mangaramid ti Kenia ti maysa nga adu ti kulturana a pagilian. Ti kaadda dagiti Europeano ken Arabo idiay Mombasa ket napetsaan manipud idi Nasapa a Moderno a paset ti panawen, ngem ti Europeano a panagsuksukisok iti kaunegan ket nangrugi laeng idi maika-19 a siglo. Ti Britaniko nga Imperio ket nangipatakder ti Protektorado ti Daya nga Aprika idi 1895, a naamammoan manipud idi 1920 a kas tiKenia Kolonia. Ti nawaya a Republika ti Keniaa ket nabangon idi Disiembre 1963. Kalpasan ti maysa a reperendum idi Agosto 2010 ken ti panakaampon ti maysa a baro a batay-linteg a nangsukat ti daan a tinawidan idi napawaya manipud ti Britaniko, ti Kenia tattan ket nabingbingay kadagitib 47 a kondado a nawaya manipud ti Nailian a gobierno ken agikedkedengda kadagiti pannakibiang a naibatay ti konsultasion ken panagtitinnulong. Dagiti kondado ket tinurayan babaen ti panagbutos kadagiti gobernador ken nawaya nga agtigtignay manipud ti sentro a gobierno idiay Nairobi.
Ti kapitolio, a Nairobi, ket isu ti rehional a sentro ti komersio. Ti ekonomia ti Kenya ket isu ti kadakkelan babaen ti GDP idiay Daya ken Tengnga nga Aprika.[6][7] Ti agrikultura ket isu ti nangruna a agpatpatrabaho ken ti pagilian ket tinawtawid nga agiluluas ti tsia ken kape, ken ti pay kinaudi dagiti nasadiwa a sabong idiay Europa. Ti serbisio nga industria ket maysa a nagruna a mangpatpatarya ti ekonomia. Ti Kenia ket maysa a kameng ti Komunidad ti Daya nga Aprika.
Dagiti nagibasaran
urnosen- ^ Batay-linteg (2009) Art. 7 [Nailian, opisial ken dadduma pay a pagsasao] "(1) Ti nailian apagsasao ti Republika ket Kiswahili. (2) Dagiti opisial a pagsasao ti Republika ket ti Kiswahili ken Ingles. (3) Ti Estado ket Nasken a–-–- (a) mangipatakder ken agsalaknib ti dibersidad ti pagsasao ti tattao ti Kenya; ken (b) mangipatakder ti panagrang-ay ti panag-usar kadagiti patneng a pagsasao, ti Senial a pagsasao ti Kenia, Braille ken dagiti daddum apay a porma ti pannakisao ken dagiti teknolohia a maserrekan ti tattao nga adda dagiti disabilidad."
- ^ Kenya 2009 a Populasion ket pagtaengan a senso Naiyarkibo 2010-10-10 iti Wayback Machine. knbs.or.ke
- ^ a b c d "Kenya". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 19 Abril 2012.
- ^ "Human Development Report 2014" (PDF). United Nations. 2014. Naala idi 26 Hulio 2014.
- ^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
- ^ Ti Etiopia a GDP a bileg ti panagggatang idi 2010: 86 bilion. Imf.org (2006-09-14). Naala idi 9 Abril 2012.
- ^ Ti Kenya a GDP a bileg ti panaggatang idi 2010: 66 Bilion. Imf.org (2006-09-14). Naala idi 9 Abril 2012.
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Kenya iti Wikimedia Commons
- Gobierno
- Panakangiwat ti Gobierno Naiyarkibo 2008-10-22 iti Wayback Machine Opisina ti Pannakangiwat ti Republika ti Kenya.
- Gobierno ti Kenia Naiyarkibo 2008-11-13 iti Wayback Machine Opisial a sitio.