Dîrok û roman du hêmanên sereke ne ku behsa jîyana civak û ferdan dikin. Çawa ku dîroknas xwe dis... more Dîrok û roman du hêmanên sereke ne ku behsa jîyana civak û ferdan dikin. Çawa ku dîroknas xwe dispêre belgenameyan û bûyerên berê radigihîne romannivîs jî kitekit û jîyanên ku di dîrokê da nepenî mane şîrove dike. Em di vê xebata xwe da li ser romana Îhsan Colemêrgî ya bi navê Zeynel Beg bisekinîn gelo di vê romanê da nivîskarî çawa ji dîrokê sûd wergirtîye. Wekî cureyeka romanê ev berhem di edebîyata Kurdî da yek ji nimûneyên ewil yên ku li ser dîroka Hekaryan e. Lewma lêkolîna me ji ber vê sedemê girîng e. Di vê xebatê da me ev pirs bersivandin; gelo hêmanên romanê yên binyadgerî yên wek zîncîreya rûdanê , karakter , zeman û mekanî çawa hatine honandin, cureyê vegêr bandoreka çawa li ser romanê kirîye, wekhevîyên vê berhemê ligel romanên dî yên dîrokî çi ne? Me rêbaza nirxandina naverokê ya çawahînîyê bi kar anî. Me dît ku di navbera nivîskarî û berhema wî da têkilîyeka girîng heye. Bûyerên ku di romanê da tên vegotin ji riwangeha romannivîsekî zêdetir dişibe ya dîroknasekî. Lewma mirov dikare bibêje ku di berhemê da mînakên anakronîzmê jî tên dîtin. Lewma nivîskarî ji bo nivîsandina dîrokê roman wek amûrekê bi kar anîye.
Goc, insan hayatinda onemli degisiklikler olusturur. Gocmenler farkli bir dil, din ve kulture sah... more Goc, insan hayatinda onemli degisiklikler olusturur. Gocmenler farkli bir dil, din ve kulture sahip bir ulkede hayatlarina devam ederken kendi degerlerini bir anda birakamazlar. Bu nedenle onlarin goc ettikleri topluma uyumu uzun soluklu bir sureci kapsar. 1961 yilinda Turkiye’den Almanya’ya isgucu nedeniyle calismaya giden Turkler uyum konusunda ciddi sorunlar yasamislardir. Almanlarin, gelenlerin insan olduklarini unutup onlari sadece isgucu olarak gormesi Turklerin kendi iclerine kapanmalarina neden olmustur. Goc sonucu Almanya’ya giden Turk yazarlarin, goc konusunu ve sonuclarini edebi eserlerinde konu olarak islemeleri bu eserlerin Gocmen Edebiyati’na dâhil edilmelerini saglamistir. Bu calismada ekonomik, siyasi, ailevi gibi nedenlerle Almanya’ya goc eden 16 Turk yazarinin 23 eserindeki 39 hikâyede uyum konusunun nasil ele aldiklari incelenmistir. Turk yazarlarinin, eserlerinde; Turklerin Almanya’ya uyum konusunda yasadiklari sorunlari, Almanlarin gocmen karsiti politikalarinin...
Di nav çavkanîyên edebîyata zarokan da ji bilî çavkanîyên nivîskî pêşîyê cureyên folklorê yên wek... more Di nav çavkanîyên edebîyata zarokan da ji bilî çavkanîyên nivîskî pêşîyê cureyên folklorê yên wek lorî, çîrvanok, efsane, destan, metelok hwd cih digirin. Ligel vê yekê em dişên bibêjin ku di perwerdehîya zarokan da mirov dikare ji gotinên pêşîyan, mamik û zûgotinokan jî sûdê werbigire. Yek ji van cureyên ku bi awayekî eşkere nêrîna civaka xwe nîşan dide gotinên pêşîyan in. Em bîr û bawerî, çand û huner û gelek taybetmendîyên din yên civakê di wan (gotinên pêşîyan) da dibînin. Her wiha di wan da hemû serpêhatîyên civakê jî tên dîtin. Ji ber vê yekê em wan wek neynika civakê binirxînin dê ev yek nebe mubalexe. Girêdayî bîr û bawerîya her civakê di folklora civakê da li ser têgihiştin, fêrkirin û hizirkirina zarokan gelek gotinên pêşîyan cih digirin. Ev yek di gotinên pêşîyan yên Kurdî da jî tên dîtin. Herçend ku ev cure hemû ji alîyê mezinan ve hatine hilberîn jî di çarçoveya babeta zarokan da cudahîya gotinên pêşîyan ji van cureyên din yên folklorê ew e ku gotinên pêşîyan nêrîna mezinan ya li ser zarokan zelaltir nîşan dide. Mirov dikare vê yekê wek taybetîyeka gotinên peşîyan binirxîne. Wate, zarok yan jî zarokatî herî zêde di gotinên peşîyan da hatine vegotin. Ev yek jî ji bo zanîna fikrên civakê yên li ser zarokan gelek nimûneyan pêşberî me dike. Lewma di vê lêkolîna me da ji nav cureyên din yên folklorê bijartina gotinên peşîyan ne bi awayekî lêrasthatinî lê ji ber bijartineka bîrewer pek hatîye. Girêdayî pêşketina zanistên wek pedagojî, civaknasî, psîkolojî û pedîyatrîyê têgeha zarok yan jî zarokatîyê bi demê ra hatîye guhertin. Wek mînak di demên berê da di navbera zarok û mezinan da tu cudahî nedihat dîtin. Lewma di nêrîna civakê da zarok jî wek mezinan bûn. Berhem yan jî materyalên ku ji bo mezinan dihatin amadekirin her wiha ji bo zarokan jî bûn. Lê bi demê ra ev fikir hate guhertin û zarok jî ne wek mezinan lê wek takekes hatine dîtin. Em jî di vê xebata xwe da di gotinên pêşîyan yên Kurdî (mebesta me zaraveya Kurmancî ye) da li ser têgeha zarok yan jî zarokatîyê bisekinin. Ka gelo mirov dikare wan di çarçoveya pîvanên edebîyata zarokan çawa binirxîne, senifandina wan bike û şîrove bike. Bi vê yekê em ê nêrîna civaka Kurd ya li ser zarokan hîn bibin ka gelo ji bo Kurdan wateya zarok yan jî zarokatîyê çi ye, herî zêde li ser kîjan taybetmendîyên zarokan hatîye sekinandin, girêdayî zayendê ji bo zarokên keç yan jî kur cudahîyek çawa derdikeve holê hwd.
Ji bo tegihistina gesedana romana Kurdi dive pesiye li ser destpek u minaken we yen ewil ben seki... more Ji bo tegihistina gesedana romana Kurdi dive pesiye li ser destpek u minaken we yen ewil ben sekinandin. Yek ji xebaten ku ji nav wesanen Peywende derketiye ku buye mijara gotara me, bala lekolineren Kurd dikese destpeka romana Kurdi u ewra romannusiya Kurdi ya Kavkazan.
Anemon (Journal of Social Sciences of Mus Alparslan University), 2021
KURTE
Di folklora Kurdî da lêkolînên li ser têkilîya folklor û jinê zêde dibin. Lê ew bêhtir li s... more KURTE Di folklora Kurdî da lêkolînên li ser têkilîya folklor û jinê zêde dibin. Lê ew bêhtir li ser temsîlîyeta jinê disekinin. Jin wekî zayenda seretayî tê romantîzekirin. Yek ji cureya herî kêm lêkolîn li ser hatîne kirin lorî ne. Lewma me xwest bala lêkolîneran bibin li ser vê mijarê. Mirov dikare lorîyên Kurdî di çarçoveya zayenda civakî da çawa binirxîne? Me dît ku di lorîyên Kurdî da jin wekî bireserekê cih girtîye, wê erkên zayenda civakî dubare kirine. Herçend hilberîner û îcrakarên wan jin bixwe ne di lorîyan da ji ber dubarekirina nirxên pederşahîyê bi gelemperî dengê jinê yê xwemal nayê bihîstin. Dîsa jî jinê hewl daye di hişê zarokan da bîreka neteweyî ava bike.
ÖZ Kürt folklorunda kadın ve folklor ilişki üzerine yapılan incelemelerin sayısı gittikçe artmaktadır. Bu çalışmalarda daha çok kadın temsili üzerinde durulmaktadır ve kadın birincil cinsiyet olarak romantize edilir. Bunlar arasında üzerine en az çalışma yapılan folklor türü ninnilerdir. Bizler de bu çalışmayla araştırmacıların dikkatlerini bu konuya çekmek istedik. Kürtçe ninnilerin toplumsal cinsiyet çerçevesinde nasıl değerlendirilebileceğini inceledik. Yapılan çalışmaların aksine Kürtçe ninnilerde kadının bir nesne olarak yer aldığını ve toplumsal cinsiyet rollerini tekrarladığını tespit ettik. Her ne kadar üreticisi ve icracısı kadınların kendisi olsa da çoğunlukla bu ninnilerde ataerkil değerlerin tekrar edilmesinden dolayı kadının kendine özgü sesi duyulmaz. Bununla birlikte onun, çocuklarının zihninde milli bir hafıza oluşturmak için çabaladığı görülür.
A B S T R A C T Studies on the relationship between women and folklore have been increasing in the Kurdish folklore. In these studies, more emphasis is placed on the representation of women and they are romanticized as the primary gender. Among these studies, lullabies are least studied folklore type. We wanted to draw the attention to this issue. We have examined how Kurdish lullabies can be evaluated within the framework of gender. We have found that women are included as an object and repeat gender roles in Kurdish lullabies. Although the producer and performer are women themselves, the unique voice of the woman is’nt heard mostly because of the repetition of patriarchal values. However, she strives to establish a national memory in the minds of children.
Kurte
Wekî çalakîyeka takekesî, rewşenbîrî û pêkveyî komên xwendinê bandoreka girîng li ser edebî... more Kurte Wekî çalakîyeka takekesî, rewşenbîrî û pêkveyî komên xwendinê bandoreka girîng li ser edebîyatê dikin. Di çend salên dawî da di nav demeka kurt da gelek komên xwendinê yên Kurdî hatine dameziran-din. Ji van koman çend nivîskar derketin, her wiha wan çend kovar jî derxistin. Lewma çalakîyên van koman rêyeka nû ya girîng li ber edebîyata Kurdî vekir. Ji ber ku komên xwendinê nivîskaran di şêwirên xwe da dikin mêvan, pirtûkan dikirin têkilîyên wan ligel nivîskar û weşanxaneyan jî hene. Lewma me jî di vê lêkolîna xwe da ligel 24 komên xwendinê, 7 nivîskar û helbestkar û 9 weşanxaneyan hevpeyvînên ni-vîskî kirin. Me li gor dîtina van her sê alîyan behsa; têkilîyên wan bi hevdu ra, awayê birêxistinbûna komên xwendinê, cureyên edebî yên herî zêde tên xwendin, rexneyên wan yên li ser pirtûkan, kêmasî, xe-tereyên li pêşîya wan û siberoja wan kir. Me dît ku komên xwendinê yên Kurdî kêm yan jî zêde bandorek li ser firotina pirtûkan kirine. Girêdayî rewşa Kurdan ya sîyasî hejmara wan zêde yan jî kêm bûne, xebatên wan geş bûne yan jî sekinîne.
Kürtçe Okuma Grupları Üzerine Bir İnceleme ÖZ Bireysel, entelektüel ve toplu bir etkinlik olarak okuma gruplarının edebiyat üzerinde önemli bir etkisi vardır. Son birkaç yılda kısa bir süre içerisinde birçok Kürtçe okuma grubu oluşturuldu. Bunların içerisinden bazı yeni yazarlar çıktı ve onlar birkaç dergi yayınladılar. Bu nedenle bu okuma gruplarının etkinlikleri Kürt edebiyatında yeni önemli bir yol açtı. Okuma grupları toplantılarına yazarları davet ettiklerinden, yayınevlerinden kitap satın aldıklarından onlar yazarlar ve yayınevleri ile iletişim içerisindedir. Bu nedenle bizler de bu incelememizde; 24 okuma grubu, 7 yazar, şair ve 9 yayınevi ile yazılı mülakatlar yaptık. Bu üç muhatabın birbirileri ile ilişkileri, okuma gruplarının örgütlenme tarzları, en çok okudukları edebi türler, okudukları eserler üzerine yaptıkları eleştiriler, onların eksiklikleri, onları bekleyen tehlikeler ve gelecekte onların durumunun ne olacağından bahsettik. Kürtçe okuma gruplarının az ya da çok kitap satışları üzerinde etkilerinin olduğunu gördük. Kürtlerin siyasi şartlarıyla ilişkili olarak okuma gruplarının sayısında artış ya da azalmalar, onların etkinliklerinde ilerleme ya da gerilemelerin olduğunu tespit ettik.
An Analysis on Kurdish Reading Groups ABSTRACT As an individual, intellectual and collective activity, reading groups have a significant impact on literature. In the last few years, many Kurdish reading groups have been established in a short time. Some new authors emerged among them and they published several journals. Therefore, the activities of these reading groups opened a new important area in Kurdish literature. Since reading groups invite authors to their meetings and buy books from publishers, they are in contact with authors and publishers. For this reason, we conducted written interviews with 24 reading groups, 7 authors and poets, and 9 publishers in this investigation. We talked about the relations between these three interlocutors, the way the reading groups were organized, the literary genres they read the most, their criticism of the books they read, their shortcomings, the dangers that await them and their future. We have seen that Kurdish reading groups have more or less infuence on book sales. In relation to the political conditions of the Kurds we found that there were increases or decreases in the number of reading groups, progress or decline in their activities.
ANEMON (Journal of Social Sciences of Mus Alparslan University), 2020
KURTE
Bingehê Edebîyata zarokan ya Kurdî xwe dispêre ferhengên klasîk yên du zimanî, berhemên dîn... more KURTE Bingehê Edebîyata zarokan ya Kurdî xwe dispêre ferhengên klasîk yên du zimanî, berhemên dînî yên zarokan, folklora Kurdî û wergerê. Li ser nifşê dûmahîkê yê vê edebîyatê pir kêm xebat hatine kirin. Em jî di vê lêkolîna xwe da li ser berhemên nivîskarek ji vî nifşî B. Ayşe Öğütê disekinin û dixwazin bala lêkolîneran bikêşin hilberîna edebî ya vî nifşî. Me mijarên wekî zayenda civakî, hêmanên folklorê, ziman û dîtbarîya berhemên Öğütê li gor pîvanên edebîyata zarokan vekola. Me dît nivîskarê hewil daye xwe ji klîşeyên zayenda civakî xelas bike û hêmanên folklora Kurdî wekî çavkanîyeka sereke nîşanî zarokan bide. Öğütê xwestîye bi zimanekî xwezayî û sade çîrokên xwe vebêje. Di berhemên wê da ji alîyê dîtbarîyê ve jî di navbera wêne û nivîsan da hevsengîyek heye.
ÖZET Kürt çocuk edebiyatının temeli; iki dilli klasik sözlükler, dini çocuk eserleri, Kürt folkloru ve tercümelere dayanır. Bu edebiyatın son dönem temsilcileri üzerinde çok az çalışma yapılmıştır. Bizler de bu çalışmamızda bu kuşağın son dönem temsilcilerden olan B. Ayşe Öğüt'ün eserleri üzerinde durduk; böylece araştırmacıların dikkatlerini bu kuşağın edebi üretimi üzerine çekmek istedik. Öğüt'ün eserlerindeki toplumsal cinsiyet, folklor, eserlerin dili ve görsellik gibi unsurları Çocuk Edebiyatı kıstaslarına göre inceledik. Yazarın, eserlerinde toplumsal cinsiyet klişelerinden kurtulmaya çalıştığını, çocuklara Kürt folklorunu temel bir kaynak olarak işaret ettiğini tespit ettik. Öğüt'ün, sade ve yapmacıksız bir dil ile eserlerini yazmak için çabaladığını gördük. Onun eserlerinde görsellik açısından yazı ile resim arasında bir denge gözetilmiştir.
ABSTRACT
Kurdish children's literature is based on bilingual classical dictionaries, religious children's works, Kurdish folklore and translations. There are very few studies on recent representatives of this literature. We focused on the works of B. Ayşe Öğüt, one of the last representatives of this generation. Thus, we draw the attention the literary production of this generation. According to the criteria of Children's Literature, we examined issues such as gender, folklore elements, language of the works and the visual element in Öğüt's works. She tried to get rid of gender stereotypes in her works and showed children Kurdish folklore as a basic resource. Öğüt strives to write in a non-artificial language. A balance has been observed between writing and painting in terms of visuality in her works.
Di civaka Kurd da rexne xwedî roleka sereke bûye. Yek ji rêyên girîng yên rexneya civakî kovarên ... more Di civaka Kurd da rexne xwedî roleka sereke bûye. Yek ji rêyên girîng yên rexneya civakî kovarên mîzahî ne. Me jî di vê xebata xwe da li ser sê kovarên mîzahî yên Kurdî (Îsot, Zengil û Mîrkut) rola mîzahê ya di rexneya civakî da vekola. Ev kovarên navborî di kovargerîya Kurdî da nimûneyên ewil yên mîzaha Kurdî ne û heta niha li ser wan tu xebat nehatine kirin. Ji ber vê yekê ev xebata me girîng e. Bi vê lêkolînê armanca me dîyarkirina rola van kovaran ya rexneya li ser civaka Kurd e. Me dît ku ji ber ku ew nimûneyên ewil bûne van kovaran ji vegotina berfireh ya mîzahê baş îstîfade nekirîye lê dîsa jî giştî bi rêya karîkaturan rexne li ser parçebûna Kurdan, encamên koçberîya wan ya li Ewrûpayê, rola nivîskar û humermendên Kurd ya di civakê da û têkilîyên civakî hatine kirin.
In this study, we base our analysis of the role of humor in social criticism on three Kurdish humor magazines: Îsot, Zengil and Mîrkut – the first of the humor magazines in Kurdish journalism. We conclude that there is a paucity of the techniques of humor due to these magazines having been the first of their kind. Nevertheless, mostly through cartoons, we see criticism of the fragmentation of the Kurds; the results of their immigration to the Europe; the role of Kurdish writers and artists in society; and, other social relations. Humor is an important channel of social criticism in Kurdish journalism, yet there has been no previous study done on these early magazines in Kurdish journalism.
Keywords: Social Criticism, Kurdish Humor, Kurdish Journalism, Îsot, Zengil, Mîrkut
Yaşadığımız çağda bilimsel gelişmeler hızlı bir şekilde devam ederken insanlar, tüm yaşadıkların... more Yaşadığımız çağda bilimsel gelişmeler hızlı bir şekilde devam ederken insanlar, tüm yaşadıklarını yalnızca bilimle açıklamak yerine kimi zaman hayali dünyalar yaratırlar. İşte, fantastik tür de katı gerçeklere tepki olarak ortaya çıkar. Bununla birlikte fantastik, gerçekle olan bağını tamamen koparmaz. Bizler de bu çalışmamızda Hekîm Atay’ın Bendar adlı romanında fantastik türün çocuk edebiyatı için bir kaynak olarak nasıl ele alınabileceğini inceledik. Bendar, Kürtçe’nin Kurmancî lehçesiyle yazılmış fantastik ilk çocuk romanı örneklerindendir. Bu nedenle söz konusu eserin incelenmeye değer olduğu kanaatindeyiz. Çalışmamızda öncelikle edebi tür olarak fantastiği ele aldıktan sonra eserde tespit ettiğimiz; kehanet, sihirli kitap, başkalaşım, rüya, periler, olağanüstü varlıklar gibi fantastik unsurları ve fantastik mekânları inceledik. Sonrasında çocuk edebiyatı açısından eserde öne çıkan özellikleri ele aldık. Buna göre yazarın, adı geçen fantastik unsurların çoğunu folklor ürünlerinden faydalanarak kullandığını gördük. Bu durum modern fantastik romanların kimi zaman gelenekten yararlandığını kanıtlasa da romanın başkahramanı Bendar’ın idealize edilmesi ve eserdeki didaktik unsurların çokluğu eserin kurgusuna zarar vermiştir. Bendar’ın; her şeyi bilmesi, mücadele etmeden büyü ya da olağanüstü varlıkların yardımıyla yaşadığı olayların üstesinden gelmesi çocuk edebiyatı açısından doğru bir yaklaşım değildir. Fantastik çocuk romanlarında kimi zaman çocukların gerçek dünyada çözemediği sorunları fantastik dünyada çözdükten sonra gerçek dünyaya döndüklerinde çocukların artık kendi gerçeklerinin farkına vardıkları anlatılır. İncelediğimiz eserde ise Bendar, gerçek ve fantastik dünyalarda baştan sona kadar aynı olağanüstü güçlerle donatıldığı için onda bu tarz bir değişim görülmez.
YEK JI NIMÛNEYÊN EWIL YÊN XÊZEROMANÊ DI EDEBÎYATA KURDÎ DA: MIRINA JARO (ONE OF THE FIRST EXAMPLES OF COMIC BOOKS IN KURDISH LITERATURE: MIRINA JARO), 2019
First modern comic book works have been published in the early 20th century in America. Then spre... more First modern comic book works have been published in the early 20th century in America. Then spread to other countries in a short time and this new genre becomes so popular. The first works of modern comics in Kurdish literature emerged 100 years later. One of the first examples of comics in Kurdish is Ali Husen Kerim's Mirina Jaro. In this regard, we think that this work is worth to study. For this purpose, we have searched Kurdish newspaper, magazine and other works by using source search method. Firstly, we gave information about the history and formation of comics. Then, according to three Kurdish dialects (Kurmancî, Soranî, Zazakî), we briefly examined the drawing, drawing art and cartoon samples in Kurdish literature and press. At the end, we analysed the Mirina Jaro in terms of comic book features; how the its plot is, how can it be evaluated in terms of features of comic book, its similarities with other comic books and what are the differences from them, how language, space and time were used. We have found that the basic elements of comic theory were not used in Mirina Jaro. So it's more like an illustration or a picture book for children than a comic book.
Kurte
Di serê sedsala 20’an da nimûneyên ewil yên xêzeromanan li Amerîkayê tên weşandin. Piştre di demeke kin da ew li welatên din belav dibe û ji vî cureyê nû gelek dihê hezkirin. Piştî 100 salan em di edebîyata Kurdî da mînakên xêzeromanên ewil dibînin. Berhema Alî Husên Kerîm ya bi navê Mirina Jaro yek jî mînakên ewil yên di xêzeromana Kurdî ye; lewma ev lêkolîna me li ser vê berhemê kirîye girîng e. Me ji bo vê yekê bi rêbaza lêgerîna çavkanîyan li ser rojname, kovar û berhemên din yên Kurdîlêkolîn kir. Me pêşîyê li ser dîrok û geşedana xêzeromanê agahî dan. Piştre bi kurtayî nimûneyên xêzkirin, xêzewêne û karîkaturê yên di çapemenî û edebîyata Kurdî da (Kurmancî, Soranî û Zazakî) vekola. Me di dawîyê da jî Mirina Jaro di çarçoveya van taybetmendîyên xêzeromanê da nirxand; bûyersazîya wê çawa ye, wekhevî û cudahîyên wê li gor xêzeromanên din çi ne, hêmanên ziman, zeman û mekanî çawa hatine bikaranîn. Me dît ku di Mirina Jaro da hêmanên sereke yên rêbaza xêzeromanê nehatîne bikaranîn. Lewma ew ji xêzeromanekê zêdetir wek îlustrasyonekê ye, ji alîyê dîtbarîyê ve jî wek pirtûkeka zarokan ya biwêne ye.
Uluslararası Dengbêjlik Kültürü ve Dengbêjler Sempozyumu, 2019
Li civakên ku ji ber sedemêm cuda berhemên xwe yên
edebî û nivîskî dereng dane, hêmanên çanda de... more Li civakên ku ji ber sedemêm cuda berhemên xwe yên edebî û nivîskî dereng dane, hêmanên çanda devkî derdikevin li pêş. Weke cureyeke edebiyata gelêrî metelok, ji her aliyan ve taybetiyên civaka ku jê derketiye nîşan dide. Lewma, di metelokan de hemû hêmanên babetî yên jiyanê hene. Lew, ji aliye mijarê ve senifandina wan zehmet e. Li ser hemû cureyên edebiyata Kurdî ya gelêrî berhevkirin nayên kirin. Metelokên kurdî piranî di nav pirtukên ku cureyên din jî tê de ne tên çapkirin. Ji ber van sedeman lêkolîner di xebatên li ser metelokan de pêrgî arîşeyan tên, lewre di vê mijarê de kêm xebat hatine kirin. Bi vê xebatê em ê ji bo çareserkirina vê kêmasiyê ji aliye mijarê ve metelokên Kurdî tesnîf bikin. Em ê metelokên ku bi awayekî xweser û yên ku di nav cureyên din de hatine çapkirin, vekolin. Me tesnîfa Zofie Uçar’ê, ku wê jî ji lêkolînerên wek C. Davies û V. Raskin sûd girtiye, esas girt. Em ê di xebata xwe de bidin pey pirsen wek; ka gelo piranî li ser kîjan mijaran metelok hatine gotin, tîpên ku bi taybetiyên xwe derdikevin li pêş ne çi ne..hwd bisekinin. Ji bo alîkariya lêkolînerên ku dê li ser vê mijarê bixebitin di dûmayîka lêkolîna xwe de me cih da lîsteya pirtukên li ser metelokên Kurdî.
Bêjeyên Sereke: Metelok, Metelokên Kurdî, Çanda Devkî, Mijar, Senifandin.
Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019
ALMANYA’DAKİ TÜRK YAZARLARIN HİKÂYELERİNDE TÜRKLERİN ALMANYA’YA UYUMU
Göç, insan hayatında öneml... more ALMANYA’DAKİ TÜRK YAZARLARIN HİKÂYELERİNDE TÜRKLERİN ALMANYA’YA UYUMU
Göç, insan hayatında önemli değişiklikler oluşturur. Göçmenler farklı bir dil, din ve kültüre sahip bir ülkede hayatlarına devam ederken kendi değerlerini bir anda bırakamazlar. Bu nedenle onların göç ettikleri topluma uyumu uzun soluklu bir süreci kapsar. 1961 yılında Türkiye’den Almanya’ya işgücü nedeniyle çalışmaya giden Türkler uyum konusunda ciddi sorunlar yaşamışlardır. Almanların, gelenlerin insani özelliklerini görmezden gelip onları sadece işgücü olarak görmesi Türklerin kendi içlerine kapanmalarına neden olmuştur. Göç sonucu Almanya’ya giden Türk yazarların, göç konusunu ve sonuçlarını edebi eserlerinde işlemeleri bu eserlerin Göçmen Edebiyatı’na dâhil edilmelerini sağlamıştır. Bu çalışmada ekonomik, siyasi, ailevi gibi nedenlerle Almanya’ya göç eden on altı Türk yazarın 23 eserindeki 39 hikâyede uyum konusunun nasıl ele aldıkları incelenmiştir. Türk yazarlarının, eserlerinde; Türklerin Almanya’ya uyum konusunda yaşadıkları sorunları, Almanların göçmen karşıtı politikalarının Türkler üzerindeki etkileri ve buna karşı gelişen tepkiler, kuşak çatışmasından dolayı Türklerin Almanya’ya uyum sağlamalarında ortaya çıkan sorunları nasıl ele aldıkları incelenmiştir.
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019
İnsanlar tarih boyunca; siyasi, ekonomik, dini ya da bireysel nedenlerden
dolayı yaşadıkları yerl... more İnsanlar tarih boyunca; siyasi, ekonomik, dini ya da bireysel nedenlerden dolayı yaşadıkları yerlerden göç etmişlerdir. Bu nedenle insanlık tarihinin göçler tarihi olduğu söylenir. Göç sonucunda bireylerin hayatlarında köklü değişiklikler ortaya çıkar. 1961’de Türkiye ile Almanya arasında imzalanan işgücü anlaşmasından sonra Almanya’ya çalışmaya giden Türk işçiler de burada birçok sorunla karşılaşmışlardır. İşte göçün ve onunla ilişkili sorunların göçmen yazarlar tarafından edebi eserlerde tema olarak işlenmesi sonucunda Göçmen Edebiyatı ortaya çıkmıştır. Eserlerinde göçü anlatmış olsalar da göç sürecini yaşamayan ya da göçün sonuçlarından bizzat etkilenmeyen yazarların eserleri ise ancak Göç Edebiyatı içerisinde değerlendirilebilir. Değişik nedenlerle Almanya’ya göç eden; Bekir Yıldız (1933-1998), Dursun Akçam (1930-2003), Fakir Baykurt (1929-1999), Fethi Savaşçı (1930-1989) gibi birçok yazar eserlerinde Almanya’ya göçten ve göçle ilişkili birçok sorundan bahsetmişlerdir. Toplumcu gerçekçi bir yazar olan Fakir Baykurt da eserlerinde Türkiye’de iken köy gerçekliğinden, köy hayatından; Almanya’ya gittikten sonra da Almanya’daki Türklerin yaşadıkları sorunlardan bahsetmiştir. Biz de bu çalışmada Fakir Baykurt’un Almanya’yı anlatan hikâyelerinde Türk çocuklarının yaşadıkları eğitim sorunlarını nasıl ele aldığını, Türkiye’den Almanya’ya olan göç sürecinin sonuçlarının eğitim ile olan ilişkisini inceledik. Bu kapsamda onun; Gece Vardiyası (1982), Duisburg Treni (1986), Barış Çöreği (1986) ve Bizim İnce Kızlar (1993) adlı eserlerindeki eğitimle ilgili olan yirmi iki hikâyesini inceledik.
RumedliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2019
Sanatçı, kimi zaman gerçeklere olduğundan farklı yaklaşıp ona estetik bir şekil vererek kimi zama... more Sanatçı, kimi zaman gerçeklere olduğundan farklı yaklaşıp ona estetik bir şekil vererek kimi zaman da gerçeklerden bunaldığı için onlardan kaçarak kendi kurduğu kumaca bir dünyaya sığınır. Sanatçı sınırsız hayal gücü sayesinde kurduğu bu dünyada sanatın gücü sayesinde gerçekleri daha soyutlaştırır ya da kendi hayal ürünü olan fantastik mekânlara da gerçek bir hüviyet kazandırır. Eserlerinde mitoloji, masal, efsane ve halk hikâyesi unsurlarını sıklıkla kullanmanın yanında bazı hikâye ve romanlarında fantastik unsurlara da yer veren Murathan Mungan 1980 sonrası Türk edebiyatında önemli şahsiyetlerden biridir. Mungan; şiir, tiyatro, roman ve hikâye gibi değişik türlerde birçok eser yazmıştır. Bizler de bu çalışmada onun fantastik tür kapsamında değerlendirilebilecek Şairin Romanı adlı eserini inceledik. Çalışmanın amacı fantastik türün ilkelerine bağlı kalarak romandaki fantastik unsurları tespit etmek, ayrıntılı bir şekilde kategorilere ayırıp belirlemektir. Buna göre söz konusu eserde sırasıyla; fantastik kişiler, mekânlar, zaman, olaylar, hayvanlar, bitkiler ve nesneler incelenmiştir. Çalışmada, veri toplama aracı olarak nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır.
Dîrok û roman du hêmanên sereke ne ku behsa jîyana civak û ferdan dikin. Çawa ku dîroknas xwe dis... more Dîrok û roman du hêmanên sereke ne ku behsa jîyana civak û ferdan dikin. Çawa ku dîroknas xwe dispêre belgenameyan û bûyerên berê radigihîne romannivîs jî kitekit û jîyanên ku di dîrokê da nepenî mane şîrove dike. Em di vê xebata xwe da li ser romana Îhsan Colemêrgî ya bi navê Zeynel Beg bisekinîn gelo di vê romanê da nivîskarî çawa ji dîrokê sûd wergirtîye. Wekî cureyeka romanê ev berhem di edebîyata Kurdî da yek ji nimûneyên ewil yên ku li ser dîroka Hekaryan e. Lewma lêkolîna me ji ber vê sedemê girîng e. Di vê xebatê da me ev pirs bersivandin; gelo hêmanên romanê yên binyadgerî yên wek zîncîreya rûdanê , karakter , zeman û mekanî çawa hatine honandin, cureyê vegêr bandoreka çawa li ser romanê kirîye, wekhevîyên vê berhemê ligel romanên dî yên dîrokî çi ne? Me rêbaza nirxandina naverokê ya çawahînîyê bi kar anî. Me dît ku di navbera nivîskarî û berhema wî da têkilîyeka girîng heye. Bûyerên ku di romanê da tên vegotin ji riwangeha romannivîsekî zêdetir dişibe ya dîroknasekî. Lewma mirov dikare bibêje ku di berhemê da mînakên anakronîzmê jî tên dîtin. Lewma nivîskarî ji bo nivîsandina dîrokê roman wek amûrekê bi kar anîye.
Goc, insan hayatinda onemli degisiklikler olusturur. Gocmenler farkli bir dil, din ve kulture sah... more Goc, insan hayatinda onemli degisiklikler olusturur. Gocmenler farkli bir dil, din ve kulture sahip bir ulkede hayatlarina devam ederken kendi degerlerini bir anda birakamazlar. Bu nedenle onlarin goc ettikleri topluma uyumu uzun soluklu bir sureci kapsar. 1961 yilinda Turkiye’den Almanya’ya isgucu nedeniyle calismaya giden Turkler uyum konusunda ciddi sorunlar yasamislardir. Almanlarin, gelenlerin insan olduklarini unutup onlari sadece isgucu olarak gormesi Turklerin kendi iclerine kapanmalarina neden olmustur. Goc sonucu Almanya’ya giden Turk yazarlarin, goc konusunu ve sonuclarini edebi eserlerinde konu olarak islemeleri bu eserlerin Gocmen Edebiyati’na dâhil edilmelerini saglamistir. Bu calismada ekonomik, siyasi, ailevi gibi nedenlerle Almanya’ya goc eden 16 Turk yazarinin 23 eserindeki 39 hikâyede uyum konusunun nasil ele aldiklari incelenmistir. Turk yazarlarinin, eserlerinde; Turklerin Almanya’ya uyum konusunda yasadiklari sorunlari, Almanlarin gocmen karsiti politikalarinin...
Di nav çavkanîyên edebîyata zarokan da ji bilî çavkanîyên nivîskî pêşîyê cureyên folklorê yên wek... more Di nav çavkanîyên edebîyata zarokan da ji bilî çavkanîyên nivîskî pêşîyê cureyên folklorê yên wek lorî, çîrvanok, efsane, destan, metelok hwd cih digirin. Ligel vê yekê em dişên bibêjin ku di perwerdehîya zarokan da mirov dikare ji gotinên pêşîyan, mamik û zûgotinokan jî sûdê werbigire. Yek ji van cureyên ku bi awayekî eşkere nêrîna civaka xwe nîşan dide gotinên pêşîyan in. Em bîr û bawerî, çand û huner û gelek taybetmendîyên din yên civakê di wan (gotinên pêşîyan) da dibînin. Her wiha di wan da hemû serpêhatîyên civakê jî tên dîtin. Ji ber vê yekê em wan wek neynika civakê binirxînin dê ev yek nebe mubalexe. Girêdayî bîr û bawerîya her civakê di folklora civakê da li ser têgihiştin, fêrkirin û hizirkirina zarokan gelek gotinên pêşîyan cih digirin. Ev yek di gotinên pêşîyan yên Kurdî da jî tên dîtin. Herçend ku ev cure hemû ji alîyê mezinan ve hatine hilberîn jî di çarçoveya babeta zarokan da cudahîya gotinên pêşîyan ji van cureyên din yên folklorê ew e ku gotinên pêşîyan nêrîna mezinan ya li ser zarokan zelaltir nîşan dide. Mirov dikare vê yekê wek taybetîyeka gotinên peşîyan binirxîne. Wate, zarok yan jî zarokatî herî zêde di gotinên peşîyan da hatine vegotin. Ev yek jî ji bo zanîna fikrên civakê yên li ser zarokan gelek nimûneyan pêşberî me dike. Lewma di vê lêkolîna me da ji nav cureyên din yên folklorê bijartina gotinên peşîyan ne bi awayekî lêrasthatinî lê ji ber bijartineka bîrewer pek hatîye. Girêdayî pêşketina zanistên wek pedagojî, civaknasî, psîkolojî û pedîyatrîyê têgeha zarok yan jî zarokatîyê bi demê ra hatîye guhertin. Wek mînak di demên berê da di navbera zarok û mezinan da tu cudahî nedihat dîtin. Lewma di nêrîna civakê da zarok jî wek mezinan bûn. Berhem yan jî materyalên ku ji bo mezinan dihatin amadekirin her wiha ji bo zarokan jî bûn. Lê bi demê ra ev fikir hate guhertin û zarok jî ne wek mezinan lê wek takekes hatine dîtin. Em jî di vê xebata xwe da di gotinên pêşîyan yên Kurdî (mebesta me zaraveya Kurmancî ye) da li ser têgeha zarok yan jî zarokatîyê bisekinin. Ka gelo mirov dikare wan di çarçoveya pîvanên edebîyata zarokan çawa binirxîne, senifandina wan bike û şîrove bike. Bi vê yekê em ê nêrîna civaka Kurd ya li ser zarokan hîn bibin ka gelo ji bo Kurdan wateya zarok yan jî zarokatîyê çi ye, herî zêde li ser kîjan taybetmendîyên zarokan hatîye sekinandin, girêdayî zayendê ji bo zarokên keç yan jî kur cudahîyek çawa derdikeve holê hwd.
Ji bo tegihistina gesedana romana Kurdi dive pesiye li ser destpek u minaken we yen ewil ben seki... more Ji bo tegihistina gesedana romana Kurdi dive pesiye li ser destpek u minaken we yen ewil ben sekinandin. Yek ji xebaten ku ji nav wesanen Peywende derketiye ku buye mijara gotara me, bala lekolineren Kurd dikese destpeka romana Kurdi u ewra romannusiya Kurdi ya Kavkazan.
Anemon (Journal of Social Sciences of Mus Alparslan University), 2021
KURTE
Di folklora Kurdî da lêkolînên li ser têkilîya folklor û jinê zêde dibin. Lê ew bêhtir li s... more KURTE Di folklora Kurdî da lêkolînên li ser têkilîya folklor û jinê zêde dibin. Lê ew bêhtir li ser temsîlîyeta jinê disekinin. Jin wekî zayenda seretayî tê romantîzekirin. Yek ji cureya herî kêm lêkolîn li ser hatîne kirin lorî ne. Lewma me xwest bala lêkolîneran bibin li ser vê mijarê. Mirov dikare lorîyên Kurdî di çarçoveya zayenda civakî da çawa binirxîne? Me dît ku di lorîyên Kurdî da jin wekî bireserekê cih girtîye, wê erkên zayenda civakî dubare kirine. Herçend hilberîner û îcrakarên wan jin bixwe ne di lorîyan da ji ber dubarekirina nirxên pederşahîyê bi gelemperî dengê jinê yê xwemal nayê bihîstin. Dîsa jî jinê hewl daye di hişê zarokan da bîreka neteweyî ava bike.
ÖZ Kürt folklorunda kadın ve folklor ilişki üzerine yapılan incelemelerin sayısı gittikçe artmaktadır. Bu çalışmalarda daha çok kadın temsili üzerinde durulmaktadır ve kadın birincil cinsiyet olarak romantize edilir. Bunlar arasında üzerine en az çalışma yapılan folklor türü ninnilerdir. Bizler de bu çalışmayla araştırmacıların dikkatlerini bu konuya çekmek istedik. Kürtçe ninnilerin toplumsal cinsiyet çerçevesinde nasıl değerlendirilebileceğini inceledik. Yapılan çalışmaların aksine Kürtçe ninnilerde kadının bir nesne olarak yer aldığını ve toplumsal cinsiyet rollerini tekrarladığını tespit ettik. Her ne kadar üreticisi ve icracısı kadınların kendisi olsa da çoğunlukla bu ninnilerde ataerkil değerlerin tekrar edilmesinden dolayı kadının kendine özgü sesi duyulmaz. Bununla birlikte onun, çocuklarının zihninde milli bir hafıza oluşturmak için çabaladığı görülür.
A B S T R A C T Studies on the relationship between women and folklore have been increasing in the Kurdish folklore. In these studies, more emphasis is placed on the representation of women and they are romanticized as the primary gender. Among these studies, lullabies are least studied folklore type. We wanted to draw the attention to this issue. We have examined how Kurdish lullabies can be evaluated within the framework of gender. We have found that women are included as an object and repeat gender roles in Kurdish lullabies. Although the producer and performer are women themselves, the unique voice of the woman is’nt heard mostly because of the repetition of patriarchal values. However, she strives to establish a national memory in the minds of children.
Kurte
Wekî çalakîyeka takekesî, rewşenbîrî û pêkveyî komên xwendinê bandoreka girîng li ser edebî... more Kurte Wekî çalakîyeka takekesî, rewşenbîrî û pêkveyî komên xwendinê bandoreka girîng li ser edebîyatê dikin. Di çend salên dawî da di nav demeka kurt da gelek komên xwendinê yên Kurdî hatine dameziran-din. Ji van koman çend nivîskar derketin, her wiha wan çend kovar jî derxistin. Lewma çalakîyên van koman rêyeka nû ya girîng li ber edebîyata Kurdî vekir. Ji ber ku komên xwendinê nivîskaran di şêwirên xwe da dikin mêvan, pirtûkan dikirin têkilîyên wan ligel nivîskar û weşanxaneyan jî hene. Lewma me jî di vê lêkolîna xwe da ligel 24 komên xwendinê, 7 nivîskar û helbestkar û 9 weşanxaneyan hevpeyvînên ni-vîskî kirin. Me li gor dîtina van her sê alîyan behsa; têkilîyên wan bi hevdu ra, awayê birêxistinbûna komên xwendinê, cureyên edebî yên herî zêde tên xwendin, rexneyên wan yên li ser pirtûkan, kêmasî, xe-tereyên li pêşîya wan û siberoja wan kir. Me dît ku komên xwendinê yên Kurdî kêm yan jî zêde bandorek li ser firotina pirtûkan kirine. Girêdayî rewşa Kurdan ya sîyasî hejmara wan zêde yan jî kêm bûne, xebatên wan geş bûne yan jî sekinîne.
Kürtçe Okuma Grupları Üzerine Bir İnceleme ÖZ Bireysel, entelektüel ve toplu bir etkinlik olarak okuma gruplarının edebiyat üzerinde önemli bir etkisi vardır. Son birkaç yılda kısa bir süre içerisinde birçok Kürtçe okuma grubu oluşturuldu. Bunların içerisinden bazı yeni yazarlar çıktı ve onlar birkaç dergi yayınladılar. Bu nedenle bu okuma gruplarının etkinlikleri Kürt edebiyatında yeni önemli bir yol açtı. Okuma grupları toplantılarına yazarları davet ettiklerinden, yayınevlerinden kitap satın aldıklarından onlar yazarlar ve yayınevleri ile iletişim içerisindedir. Bu nedenle bizler de bu incelememizde; 24 okuma grubu, 7 yazar, şair ve 9 yayınevi ile yazılı mülakatlar yaptık. Bu üç muhatabın birbirileri ile ilişkileri, okuma gruplarının örgütlenme tarzları, en çok okudukları edebi türler, okudukları eserler üzerine yaptıkları eleştiriler, onların eksiklikleri, onları bekleyen tehlikeler ve gelecekte onların durumunun ne olacağından bahsettik. Kürtçe okuma gruplarının az ya da çok kitap satışları üzerinde etkilerinin olduğunu gördük. Kürtlerin siyasi şartlarıyla ilişkili olarak okuma gruplarının sayısında artış ya da azalmalar, onların etkinliklerinde ilerleme ya da gerilemelerin olduğunu tespit ettik.
An Analysis on Kurdish Reading Groups ABSTRACT As an individual, intellectual and collective activity, reading groups have a significant impact on literature. In the last few years, many Kurdish reading groups have been established in a short time. Some new authors emerged among them and they published several journals. Therefore, the activities of these reading groups opened a new important area in Kurdish literature. Since reading groups invite authors to their meetings and buy books from publishers, they are in contact with authors and publishers. For this reason, we conducted written interviews with 24 reading groups, 7 authors and poets, and 9 publishers in this investigation. We talked about the relations between these three interlocutors, the way the reading groups were organized, the literary genres they read the most, their criticism of the books they read, their shortcomings, the dangers that await them and their future. We have seen that Kurdish reading groups have more or less infuence on book sales. In relation to the political conditions of the Kurds we found that there were increases or decreases in the number of reading groups, progress or decline in their activities.
ANEMON (Journal of Social Sciences of Mus Alparslan University), 2020
KURTE
Bingehê Edebîyata zarokan ya Kurdî xwe dispêre ferhengên klasîk yên du zimanî, berhemên dîn... more KURTE Bingehê Edebîyata zarokan ya Kurdî xwe dispêre ferhengên klasîk yên du zimanî, berhemên dînî yên zarokan, folklora Kurdî û wergerê. Li ser nifşê dûmahîkê yê vê edebîyatê pir kêm xebat hatine kirin. Em jî di vê lêkolîna xwe da li ser berhemên nivîskarek ji vî nifşî B. Ayşe Öğütê disekinin û dixwazin bala lêkolîneran bikêşin hilberîna edebî ya vî nifşî. Me mijarên wekî zayenda civakî, hêmanên folklorê, ziman û dîtbarîya berhemên Öğütê li gor pîvanên edebîyata zarokan vekola. Me dît nivîskarê hewil daye xwe ji klîşeyên zayenda civakî xelas bike û hêmanên folklora Kurdî wekî çavkanîyeka sereke nîşanî zarokan bide. Öğütê xwestîye bi zimanekî xwezayî û sade çîrokên xwe vebêje. Di berhemên wê da ji alîyê dîtbarîyê ve jî di navbera wêne û nivîsan da hevsengîyek heye.
ÖZET Kürt çocuk edebiyatının temeli; iki dilli klasik sözlükler, dini çocuk eserleri, Kürt folkloru ve tercümelere dayanır. Bu edebiyatın son dönem temsilcileri üzerinde çok az çalışma yapılmıştır. Bizler de bu çalışmamızda bu kuşağın son dönem temsilcilerden olan B. Ayşe Öğüt'ün eserleri üzerinde durduk; böylece araştırmacıların dikkatlerini bu kuşağın edebi üretimi üzerine çekmek istedik. Öğüt'ün eserlerindeki toplumsal cinsiyet, folklor, eserlerin dili ve görsellik gibi unsurları Çocuk Edebiyatı kıstaslarına göre inceledik. Yazarın, eserlerinde toplumsal cinsiyet klişelerinden kurtulmaya çalıştığını, çocuklara Kürt folklorunu temel bir kaynak olarak işaret ettiğini tespit ettik. Öğüt'ün, sade ve yapmacıksız bir dil ile eserlerini yazmak için çabaladığını gördük. Onun eserlerinde görsellik açısından yazı ile resim arasında bir denge gözetilmiştir.
ABSTRACT
Kurdish children's literature is based on bilingual classical dictionaries, religious children's works, Kurdish folklore and translations. There are very few studies on recent representatives of this literature. We focused on the works of B. Ayşe Öğüt, one of the last representatives of this generation. Thus, we draw the attention the literary production of this generation. According to the criteria of Children's Literature, we examined issues such as gender, folklore elements, language of the works and the visual element in Öğüt's works. She tried to get rid of gender stereotypes in her works and showed children Kurdish folklore as a basic resource. Öğüt strives to write in a non-artificial language. A balance has been observed between writing and painting in terms of visuality in her works.
Di civaka Kurd da rexne xwedî roleka sereke bûye. Yek ji rêyên girîng yên rexneya civakî kovarên ... more Di civaka Kurd da rexne xwedî roleka sereke bûye. Yek ji rêyên girîng yên rexneya civakî kovarên mîzahî ne. Me jî di vê xebata xwe da li ser sê kovarên mîzahî yên Kurdî (Îsot, Zengil û Mîrkut) rola mîzahê ya di rexneya civakî da vekola. Ev kovarên navborî di kovargerîya Kurdî da nimûneyên ewil yên mîzaha Kurdî ne û heta niha li ser wan tu xebat nehatine kirin. Ji ber vê yekê ev xebata me girîng e. Bi vê lêkolînê armanca me dîyarkirina rola van kovaran ya rexneya li ser civaka Kurd e. Me dît ku ji ber ku ew nimûneyên ewil bûne van kovaran ji vegotina berfireh ya mîzahê baş îstîfade nekirîye lê dîsa jî giştî bi rêya karîkaturan rexne li ser parçebûna Kurdan, encamên koçberîya wan ya li Ewrûpayê, rola nivîskar û humermendên Kurd ya di civakê da û têkilîyên civakî hatine kirin.
In this study, we base our analysis of the role of humor in social criticism on three Kurdish humor magazines: Îsot, Zengil and Mîrkut – the first of the humor magazines in Kurdish journalism. We conclude that there is a paucity of the techniques of humor due to these magazines having been the first of their kind. Nevertheless, mostly through cartoons, we see criticism of the fragmentation of the Kurds; the results of their immigration to the Europe; the role of Kurdish writers and artists in society; and, other social relations. Humor is an important channel of social criticism in Kurdish journalism, yet there has been no previous study done on these early magazines in Kurdish journalism.
Keywords: Social Criticism, Kurdish Humor, Kurdish Journalism, Îsot, Zengil, Mîrkut
Yaşadığımız çağda bilimsel gelişmeler hızlı bir şekilde devam ederken insanlar, tüm yaşadıkların... more Yaşadığımız çağda bilimsel gelişmeler hızlı bir şekilde devam ederken insanlar, tüm yaşadıklarını yalnızca bilimle açıklamak yerine kimi zaman hayali dünyalar yaratırlar. İşte, fantastik tür de katı gerçeklere tepki olarak ortaya çıkar. Bununla birlikte fantastik, gerçekle olan bağını tamamen koparmaz. Bizler de bu çalışmamızda Hekîm Atay’ın Bendar adlı romanında fantastik türün çocuk edebiyatı için bir kaynak olarak nasıl ele alınabileceğini inceledik. Bendar, Kürtçe’nin Kurmancî lehçesiyle yazılmış fantastik ilk çocuk romanı örneklerindendir. Bu nedenle söz konusu eserin incelenmeye değer olduğu kanaatindeyiz. Çalışmamızda öncelikle edebi tür olarak fantastiği ele aldıktan sonra eserde tespit ettiğimiz; kehanet, sihirli kitap, başkalaşım, rüya, periler, olağanüstü varlıklar gibi fantastik unsurları ve fantastik mekânları inceledik. Sonrasında çocuk edebiyatı açısından eserde öne çıkan özellikleri ele aldık. Buna göre yazarın, adı geçen fantastik unsurların çoğunu folklor ürünlerinden faydalanarak kullandığını gördük. Bu durum modern fantastik romanların kimi zaman gelenekten yararlandığını kanıtlasa da romanın başkahramanı Bendar’ın idealize edilmesi ve eserdeki didaktik unsurların çokluğu eserin kurgusuna zarar vermiştir. Bendar’ın; her şeyi bilmesi, mücadele etmeden büyü ya da olağanüstü varlıkların yardımıyla yaşadığı olayların üstesinden gelmesi çocuk edebiyatı açısından doğru bir yaklaşım değildir. Fantastik çocuk romanlarında kimi zaman çocukların gerçek dünyada çözemediği sorunları fantastik dünyada çözdükten sonra gerçek dünyaya döndüklerinde çocukların artık kendi gerçeklerinin farkına vardıkları anlatılır. İncelediğimiz eserde ise Bendar, gerçek ve fantastik dünyalarda baştan sona kadar aynı olağanüstü güçlerle donatıldığı için onda bu tarz bir değişim görülmez.
YEK JI NIMÛNEYÊN EWIL YÊN XÊZEROMANÊ DI EDEBÎYATA KURDÎ DA: MIRINA JARO (ONE OF THE FIRST EXAMPLES OF COMIC BOOKS IN KURDISH LITERATURE: MIRINA JARO), 2019
First modern comic book works have been published in the early 20th century in America. Then spre... more First modern comic book works have been published in the early 20th century in America. Then spread to other countries in a short time and this new genre becomes so popular. The first works of modern comics in Kurdish literature emerged 100 years later. One of the first examples of comics in Kurdish is Ali Husen Kerim's Mirina Jaro. In this regard, we think that this work is worth to study. For this purpose, we have searched Kurdish newspaper, magazine and other works by using source search method. Firstly, we gave information about the history and formation of comics. Then, according to three Kurdish dialects (Kurmancî, Soranî, Zazakî), we briefly examined the drawing, drawing art and cartoon samples in Kurdish literature and press. At the end, we analysed the Mirina Jaro in terms of comic book features; how the its plot is, how can it be evaluated in terms of features of comic book, its similarities with other comic books and what are the differences from them, how language, space and time were used. We have found that the basic elements of comic theory were not used in Mirina Jaro. So it's more like an illustration or a picture book for children than a comic book.
Kurte
Di serê sedsala 20’an da nimûneyên ewil yên xêzeromanan li Amerîkayê tên weşandin. Piştre di demeke kin da ew li welatên din belav dibe û ji vî cureyê nû gelek dihê hezkirin. Piştî 100 salan em di edebîyata Kurdî da mînakên xêzeromanên ewil dibînin. Berhema Alî Husên Kerîm ya bi navê Mirina Jaro yek jî mînakên ewil yên di xêzeromana Kurdî ye; lewma ev lêkolîna me li ser vê berhemê kirîye girîng e. Me ji bo vê yekê bi rêbaza lêgerîna çavkanîyan li ser rojname, kovar û berhemên din yên Kurdîlêkolîn kir. Me pêşîyê li ser dîrok û geşedana xêzeromanê agahî dan. Piştre bi kurtayî nimûneyên xêzkirin, xêzewêne û karîkaturê yên di çapemenî û edebîyata Kurdî da (Kurmancî, Soranî û Zazakî) vekola. Me di dawîyê da jî Mirina Jaro di çarçoveya van taybetmendîyên xêzeromanê da nirxand; bûyersazîya wê çawa ye, wekhevî û cudahîyên wê li gor xêzeromanên din çi ne, hêmanên ziman, zeman û mekanî çawa hatine bikaranîn. Me dît ku di Mirina Jaro da hêmanên sereke yên rêbaza xêzeromanê nehatîne bikaranîn. Lewma ew ji xêzeromanekê zêdetir wek îlustrasyonekê ye, ji alîyê dîtbarîyê ve jî wek pirtûkeka zarokan ya biwêne ye.
Uluslararası Dengbêjlik Kültürü ve Dengbêjler Sempozyumu, 2019
Li civakên ku ji ber sedemêm cuda berhemên xwe yên
edebî û nivîskî dereng dane, hêmanên çanda de... more Li civakên ku ji ber sedemêm cuda berhemên xwe yên edebî û nivîskî dereng dane, hêmanên çanda devkî derdikevin li pêş. Weke cureyeke edebiyata gelêrî metelok, ji her aliyan ve taybetiyên civaka ku jê derketiye nîşan dide. Lewma, di metelokan de hemû hêmanên babetî yên jiyanê hene. Lew, ji aliye mijarê ve senifandina wan zehmet e. Li ser hemû cureyên edebiyata Kurdî ya gelêrî berhevkirin nayên kirin. Metelokên kurdî piranî di nav pirtukên ku cureyên din jî tê de ne tên çapkirin. Ji ber van sedeman lêkolîner di xebatên li ser metelokan de pêrgî arîşeyan tên, lewre di vê mijarê de kêm xebat hatine kirin. Bi vê xebatê em ê ji bo çareserkirina vê kêmasiyê ji aliye mijarê ve metelokên Kurdî tesnîf bikin. Em ê metelokên ku bi awayekî xweser û yên ku di nav cureyên din de hatine çapkirin, vekolin. Me tesnîfa Zofie Uçar’ê, ku wê jî ji lêkolînerên wek C. Davies û V. Raskin sûd girtiye, esas girt. Em ê di xebata xwe de bidin pey pirsen wek; ka gelo piranî li ser kîjan mijaran metelok hatine gotin, tîpên ku bi taybetiyên xwe derdikevin li pêş ne çi ne..hwd bisekinin. Ji bo alîkariya lêkolînerên ku dê li ser vê mijarê bixebitin di dûmayîka lêkolîna xwe de me cih da lîsteya pirtukên li ser metelokên Kurdî.
Bêjeyên Sereke: Metelok, Metelokên Kurdî, Çanda Devkî, Mijar, Senifandin.
Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019
ALMANYA’DAKİ TÜRK YAZARLARIN HİKÂYELERİNDE TÜRKLERİN ALMANYA’YA UYUMU
Göç, insan hayatında öneml... more ALMANYA’DAKİ TÜRK YAZARLARIN HİKÂYELERİNDE TÜRKLERİN ALMANYA’YA UYUMU
Göç, insan hayatında önemli değişiklikler oluşturur. Göçmenler farklı bir dil, din ve kültüre sahip bir ülkede hayatlarına devam ederken kendi değerlerini bir anda bırakamazlar. Bu nedenle onların göç ettikleri topluma uyumu uzun soluklu bir süreci kapsar. 1961 yılında Türkiye’den Almanya’ya işgücü nedeniyle çalışmaya giden Türkler uyum konusunda ciddi sorunlar yaşamışlardır. Almanların, gelenlerin insani özelliklerini görmezden gelip onları sadece işgücü olarak görmesi Türklerin kendi içlerine kapanmalarına neden olmuştur. Göç sonucu Almanya’ya giden Türk yazarların, göç konusunu ve sonuçlarını edebi eserlerinde işlemeleri bu eserlerin Göçmen Edebiyatı’na dâhil edilmelerini sağlamıştır. Bu çalışmada ekonomik, siyasi, ailevi gibi nedenlerle Almanya’ya göç eden on altı Türk yazarın 23 eserindeki 39 hikâyede uyum konusunun nasıl ele aldıkları incelenmiştir. Türk yazarlarının, eserlerinde; Türklerin Almanya’ya uyum konusunda yaşadıkları sorunları, Almanların göçmen karşıtı politikalarının Türkler üzerindeki etkileri ve buna karşı gelişen tepkiler, kuşak çatışmasından dolayı Türklerin Almanya’ya uyum sağlamalarında ortaya çıkan sorunları nasıl ele aldıkları incelenmiştir.
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019
İnsanlar tarih boyunca; siyasi, ekonomik, dini ya da bireysel nedenlerden
dolayı yaşadıkları yerl... more İnsanlar tarih boyunca; siyasi, ekonomik, dini ya da bireysel nedenlerden dolayı yaşadıkları yerlerden göç etmişlerdir. Bu nedenle insanlık tarihinin göçler tarihi olduğu söylenir. Göç sonucunda bireylerin hayatlarında köklü değişiklikler ortaya çıkar. 1961’de Türkiye ile Almanya arasında imzalanan işgücü anlaşmasından sonra Almanya’ya çalışmaya giden Türk işçiler de burada birçok sorunla karşılaşmışlardır. İşte göçün ve onunla ilişkili sorunların göçmen yazarlar tarafından edebi eserlerde tema olarak işlenmesi sonucunda Göçmen Edebiyatı ortaya çıkmıştır. Eserlerinde göçü anlatmış olsalar da göç sürecini yaşamayan ya da göçün sonuçlarından bizzat etkilenmeyen yazarların eserleri ise ancak Göç Edebiyatı içerisinde değerlendirilebilir. Değişik nedenlerle Almanya’ya göç eden; Bekir Yıldız (1933-1998), Dursun Akçam (1930-2003), Fakir Baykurt (1929-1999), Fethi Savaşçı (1930-1989) gibi birçok yazar eserlerinde Almanya’ya göçten ve göçle ilişkili birçok sorundan bahsetmişlerdir. Toplumcu gerçekçi bir yazar olan Fakir Baykurt da eserlerinde Türkiye’de iken köy gerçekliğinden, köy hayatından; Almanya’ya gittikten sonra da Almanya’daki Türklerin yaşadıkları sorunlardan bahsetmiştir. Biz de bu çalışmada Fakir Baykurt’un Almanya’yı anlatan hikâyelerinde Türk çocuklarının yaşadıkları eğitim sorunlarını nasıl ele aldığını, Türkiye’den Almanya’ya olan göç sürecinin sonuçlarının eğitim ile olan ilişkisini inceledik. Bu kapsamda onun; Gece Vardiyası (1982), Duisburg Treni (1986), Barış Çöreği (1986) ve Bizim İnce Kızlar (1993) adlı eserlerindeki eğitimle ilgili olan yirmi iki hikâyesini inceledik.
RumedliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2019
Sanatçı, kimi zaman gerçeklere olduğundan farklı yaklaşıp ona estetik bir şekil vererek kimi zama... more Sanatçı, kimi zaman gerçeklere olduğundan farklı yaklaşıp ona estetik bir şekil vererek kimi zaman da gerçeklerden bunaldığı için onlardan kaçarak kendi kurduğu kumaca bir dünyaya sığınır. Sanatçı sınırsız hayal gücü sayesinde kurduğu bu dünyada sanatın gücü sayesinde gerçekleri daha soyutlaştırır ya da kendi hayal ürünü olan fantastik mekânlara da gerçek bir hüviyet kazandırır. Eserlerinde mitoloji, masal, efsane ve halk hikâyesi unsurlarını sıklıkla kullanmanın yanında bazı hikâye ve romanlarında fantastik unsurlara da yer veren Murathan Mungan 1980 sonrası Türk edebiyatında önemli şahsiyetlerden biridir. Mungan; şiir, tiyatro, roman ve hikâye gibi değişik türlerde birçok eser yazmıştır. Bizler de bu çalışmada onun fantastik tür kapsamında değerlendirilebilecek Şairin Romanı adlı eserini inceledik. Çalışmanın amacı fantastik türün ilkelerine bağlı kalarak romandaki fantastik unsurları tespit etmek, ayrıntılı bir şekilde kategorilere ayırıp belirlemektir. Buna göre söz konusu eserde sırasıyla; fantastik kişiler, mekânlar, zaman, olaylar, hayvanlar, bitkiler ve nesneler incelenmiştir. Çalışmada, veri toplama aracı olarak nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır.
Ji bo têgihiştina geşedana romana Kurdî divê pêşîyê li
ser destpêk û mînakên wê yên ewil bên seki... more Ji bo têgihiştina geşedana romana Kurdî divê pêşîyê li ser destpêk û mînakên wê yên ewil bên sekinandin. Yek ji xebatên ku ji nav weşanên Peywendê derketîye ku bûye mijara gotara me, bala lêkolînerên Kurd dikêşe destpêka romana Kurdî û êwra romannûsîya Kurdî ya Kavkazan.
Uploads
Di folklora Kurdî da lêkolînên li ser têkilîya folklor û jinê zêde dibin. Lê ew bêhtir li ser
temsîlîyeta jinê disekinin. Jin wekî zayenda seretayî tê romantîzekirin. Yek ji cureya herî kêm lêkolîn li ser hatîne kirin lorî ne. Lewma me xwest bala lêkolîneran bibin li ser vê mijarê. Mirov dikare lorîyên Kurdî di çarçoveya zayenda civakî da çawa binirxîne? Me dît ku di lorîyên Kurdî da jin wekî bireserekê cih girtîye, wê erkên zayenda civakî dubare kirine. Herçend hilberîner û îcrakarên wan jin bixwe ne di lorîyan da ji ber dubarekirina nirxên pederşahîyê bi gelemperî dengê jinê yê xwemal nayê bihîstin. Dîsa jî jinê hewl daye di hişê zarokan da bîreka neteweyî ava bike.
ÖZ
Kürt folklorunda kadın ve folklor ilişki üzerine yapılan incelemelerin sayısı gittikçe artmaktadır. Bu çalışmalarda daha çok kadın temsili üzerinde durulmaktadır ve kadın birincil cinsiyet olarak romantize edilir. Bunlar arasında üzerine en az çalışma yapılan folklor türü ninnilerdir. Bizler de bu çalışmayla araştırmacıların dikkatlerini bu konuya çekmek istedik. Kürtçe ninnilerin toplumsal cinsiyet çerçevesinde nasıl değerlendirilebileceğini inceledik. Yapılan çalışmaların aksine Kürtçe ninnilerde kadının bir nesne olarak yer aldığını ve toplumsal cinsiyet rollerini tekrarladığını tespit
ettik. Her ne kadar üreticisi ve icracısı kadınların kendisi olsa da çoğunlukla bu ninnilerde ataerkil değerlerin tekrar edilmesinden dolayı kadının kendine özgü sesi duyulmaz. Bununla birlikte onun, çocuklarının zihninde milli bir hafıza oluşturmak için çabaladığı görülür.
A B S T R A C T
Studies on the relationship between women and folklore have been increasing in the Kurdish folklore. In these studies, more emphasis is placed on the representation of women and they are romanticized as the primary gender. Among these studies, lullabies are least studied folklore type. We wanted to draw the attention to this issue. We have examined how Kurdish lullabies can be evaluated within the framework of gender. We have found that women are included as an object and repeat gender roles in Kurdish lullabies. Although the producer and performer are women themselves, the unique voice of the woman is’nt heard mostly because of the repetition of patriarchal values. However, she strives to establish a national memory in the minds of children.
Wekî çalakîyeka takekesî, rewşenbîrî û pêkveyî komên xwendinê bandoreka girîng li ser edebîyatê dikin. Di çend salên dawî da di nav demeka kurt da gelek komên xwendinê yên Kurdî hatine dameziran-din. Ji van koman çend nivîskar derketin, her wiha wan çend kovar jî derxistin. Lewma çalakîyên van koman rêyeka nû ya girîng li ber edebîyata Kurdî vekir. Ji ber ku komên xwendinê nivîskaran di şêwirên xwe da dikin mêvan, pirtûkan dikirin têkilîyên wan ligel nivîskar û weşanxaneyan jî hene. Lewma me jî di vê lêkolîna xwe da ligel 24 komên xwendinê, 7 nivîskar û helbestkar û 9 weşanxaneyan hevpeyvînên ni-vîskî kirin. Me li gor dîtina van her sê alîyan behsa; têkilîyên wan bi hevdu ra, awayê birêxistinbûna komên xwendinê, cureyên edebî yên herî zêde tên xwendin, rexneyên wan yên li ser pirtûkan, kêmasî, xe-tereyên li pêşîya wan û siberoja wan kir. Me dît ku komên xwendinê yên Kurdî kêm yan jî zêde bandorek li ser firotina pirtûkan kirine. Girêdayî rewşa Kurdan ya sîyasî hejmara wan zêde yan jî kêm bûne, xebatên wan geş bûne yan jî sekinîne.
Kürtçe Okuma Grupları Üzerine Bir İnceleme
ÖZ
Bireysel, entelektüel ve toplu bir etkinlik olarak okuma gruplarının edebiyat üzerinde önemli bir etkisi
vardır. Son birkaç yılda kısa bir süre içerisinde birçok Kürtçe okuma grubu oluşturuldu. Bunların içerisinden bazı yeni yazarlar çıktı ve onlar birkaç dergi yayınladılar. Bu nedenle bu okuma gruplarının etkinlikleri Kürt edebiyatında yeni önemli bir yol açtı. Okuma grupları toplantılarına yazarları davet ettiklerinden, yayınevlerinden kitap satın aldıklarından onlar yazarlar ve yayınevleri ile iletişim içerisindedir. Bu nedenle bizler de bu incelememizde; 24 okuma grubu, 7 yazar, şair ve 9 yayınevi ile yazılı mülakatlar yaptık. Bu üç muhatabın birbirileri ile ilişkileri, okuma gruplarının örgütlenme tarzları, en çok okudukları edebi türler, okudukları eserler üzerine yaptıkları eleştiriler, onların eksiklikleri, onları bekleyen tehlikeler ve gelecekte onların durumunun ne olacağından bahsettik. Kürtçe okuma gruplarının az ya da çok kitap satışları üzerinde etkilerinin olduğunu gördük. Kürtlerin siyasi şartlarıyla
ilişkili olarak okuma gruplarının sayısında artış ya da azalmalar, onların etkinliklerinde ilerleme ya da
gerilemelerin olduğunu tespit ettik.
An Analysis on Kurdish Reading Groups
ABSTRACT
As an individual, intellectual and collective activity, reading groups have a significant impact on
literature. In the last few years, many Kurdish reading groups have been established in a short time.
Some new authors emerged among them and they published several journals. Therefore, the activities
of these reading groups opened a new important area in Kurdish literature. Since reading groups invite
authors to their meetings and buy books from publishers, they are in contact with authors and publishers. For this reason, we conducted written interviews with 24 reading groups, 7 authors and poets,
and 9 publishers in this investigation. We talked about the relations between these three interlocutors,
the way the reading groups were organized, the literary genres they read the most, their criticism of
the books they read, their shortcomings, the dangers that await them and their future. We have seen
that Kurdish reading groups have more or less infuence on book sales. In relation to the political conditions of the Kurds we found that there were increases or decreases in the number of reading groups, progress or decline in their activities.
Bingehê Edebîyata zarokan ya Kurdî xwe dispêre ferhengên klasîk yên du zimanî, berhemên dînî yên zarokan, folklora Kurdî û wergerê. Li ser nifşê dûmahîkê yê vê edebîyatê pir kêm xebat hatine kirin. Em jî di vê lêkolîna xwe da li ser berhemên nivîskarek ji vî nifşî B. Ayşe Öğütê disekinin û dixwazin bala lêkolîneran bikêşin hilberîna edebî ya vî nifşî. Me mijarên wekî zayenda civakî, hêmanên folklorê, ziman û dîtbarîya berhemên Öğütê li gor pîvanên edebîyata zarokan vekola. Me dît nivîskarê hewil daye xwe ji klîşeyên zayenda civakî xelas bike û hêmanên folklora Kurdî wekî çavkanîyeka sereke nîşanî zarokan bide. Öğütê xwestîye bi zimanekî xwezayî û sade çîrokên xwe vebêje. Di berhemên wê da ji alîyê dîtbarîyê ve jî di navbera wêne û nivîsan da hevsengîyek heye.
ÖZET
Kürt çocuk edebiyatının temeli; iki dilli klasik sözlükler, dini çocuk eserleri, Kürt folkloru ve tercümelere dayanır. Bu edebiyatın son dönem temsilcileri üzerinde çok az çalışma yapılmıştır. Bizler de bu çalışmamızda bu kuşağın son dönem temsilcilerden olan B. Ayşe Öğüt'ün eserleri üzerinde durduk; böylece araştırmacıların dikkatlerini bu kuşağın edebi üretimi üzerine çekmek istedik. Öğüt'ün eserlerindeki toplumsal cinsiyet, folklor, eserlerin dili ve görsellik gibi unsurları Çocuk Edebiyatı kıstaslarına göre inceledik. Yazarın, eserlerinde toplumsal cinsiyet klişelerinden kurtulmaya çalıştığını, çocuklara Kürt folklorunu temel bir kaynak olarak işaret ettiğini tespit ettik. Öğüt'ün, sade ve yapmacıksız bir dil ile eserlerini yazmak için çabaladığını gördük. Onun eserlerinde görsellik açısından yazı ile resim arasında bir denge gözetilmiştir.
ABSTRACT
Kurdish children's literature is based on bilingual classical dictionaries, religious children's works, Kurdish folklore and translations. There are very few studies on recent representatives of this literature. We focused on the works of B. Ayşe Öğüt, one of the last representatives of this generation. Thus, we draw the attention the literary production of this generation. According to the criteria of Children's Literature, we examined issues such as gender, folklore elements, language of the works and the visual element in Öğüt's works. She tried to get rid of gender stereotypes in her works and showed children Kurdish folklore as a basic resource. Öğüt strives to write in a non-artificial language. A balance has been observed between writing and painting in terms of visuality in her works.
Peyvên Sereke: Rexneya Civakî, Mîzaha Kurdî, Kovargerîya Kurdî, Îsot, Zengil, Mîrkut
Social Criticism in Three Kurdish Humor Magazines
Abstract
In this study, we base our analysis of the role of humor in social criticism on three Kurdish humor magazines: Îsot, Zengil and Mîrkut – the first of the humor magazines in Kurdish journalism. We conclude that there is a paucity of the techniques of humor due to these magazines having been the first of their kind. Nevertheless, mostly through cartoons, we see criticism of the fragmentation of the Kurds; the results of their immigration to the Europe; the role of Kurdish writers and artists in society; and, other social relations. Humor is an important channel of social criticism in Kurdish journalism, yet there has been no previous study done on these early magazines in Kurdish journalism.
Keywords: Social Criticism, Kurdish Humor, Kurdish Journalism, Îsot, Zengil, Mîrkut
alınabileceğini inceledik. Bendar, Kürtçe’nin Kurmancî lehçesiyle yazılmış fantastik ilk çocuk romanı örneklerindendir. Bu nedenle söz konusu eserin incelenmeye değer olduğu kanaatindeyiz. Çalışmamızda öncelikle edebi tür olarak fantastiği ele aldıktan sonra eserde tespit ettiğimiz; kehanet, sihirli kitap, başkalaşım, rüya, periler, olağanüstü varlıklar gibi fantastik unsurları ve fantastik mekânları inceledik. Sonrasında çocuk
edebiyatı açısından eserde öne çıkan özellikleri ele aldık. Buna göre yazarın, adı geçen fantastik unsurların çoğunu folklor ürünlerinden faydalanarak kullandığını gördük. Bu durum modern fantastik romanların kimi zaman gelenekten yararlandığını kanıtlasa da romanın başkahramanı Bendar’ın idealize edilmesi ve eserdeki didaktik unsurların çokluğu eserin kurgusuna zarar vermiştir. Bendar’ın; her şeyi bilmesi, mücadele etmeden büyü ya da olağanüstü varlıkların yardımıyla yaşadığı olayların üstesinden gelmesi çocuk edebiyatı açısından doğru bir yaklaşım değildir. Fantastik çocuk romanlarında kimi zaman çocukların gerçek dünyada çözemediği sorunları fantastik dünyada çözdükten sonra gerçek dünyaya döndüklerinde çocukların artık kendi
gerçeklerinin farkına vardıkları anlatılır. İncelediğimiz eserde ise Bendar, gerçek ve fantastik dünyalarda baştan sona kadar aynı olağanüstü güçlerle donatıldığı için onda bu tarz bir değişim görülmez.
Kurte
Di serê sedsala 20’an da nimûneyên ewil yên xêzeromanan li Amerîkayê tên weşandin. Piştre di demeke kin da ew li welatên din belav dibe û ji vî cureyê nû gelek dihê hezkirin. Piştî 100 salan em di edebîyata Kurdî da mînakên xêzeromanên ewil dibînin. Berhema Alî Husên Kerîm ya bi navê Mirina Jaro yek jî mînakên ewil yên di xêzeromana Kurdî ye; lewma ev lêkolîna me li ser vê berhemê kirîye girîng e. Me ji bo vê yekê bi rêbaza lêgerîna çavkanîyan li ser rojname, kovar û berhemên din yên Kurdîlêkolîn kir. Me
pêşîyê li ser dîrok û geşedana xêzeromanê agahî dan. Piştre bi kurtayî nimûneyên xêzkirin, xêzewêne û karîkaturê yên di çapemenî û edebîyata Kurdî da (Kurmancî, Soranî û Zazakî) vekola. Me di dawîyê da jî Mirina Jaro di çarçoveya van taybetmendîyên xêzeromanê da nirxand; bûyersazîya wê çawa ye, wekhevî û cudahîyên wê li gor xêzeromanên din çi ne, hêmanên ziman, zeman û mekanî çawa hatine bikaranîn. Me dît ku di Mirina Jaro da hêmanên sereke yên rêbaza xêzeromanê nehatîne bikaranîn. Lewma ew ji xêzeromanekê zêdetir wek îlustrasyonekê ye, ji alîyê dîtbarîyê ve jî wek pirtûkeka zarokan ya biwêne ye.
edebî û nivîskî dereng dane, hêmanên çanda devkî derdikevin
li pêş. Weke cureyeke edebiyata gelêrî metelok, ji her aliyan ve
taybetiyên civaka ku jê derketiye nîşan dide. Lewma, di metelokan
de hemû hêmanên babetî yên jiyanê hene. Lew, ji aliye mijarê
ve senifandina wan zehmet e. Li ser hemû cureyên edebiyata
Kurdî ya gelêrî berhevkirin nayên kirin. Metelokên kurdî piranî
di nav pirtukên ku cureyên din jî tê de ne tên çapkirin. Ji ber van
sedeman lêkolîner di xebatên li ser metelokan de pêrgî arîşeyan
tên, lewre di vê mijarê de kêm xebat hatine kirin. Bi vê xebatê em
ê ji bo çareserkirina vê kêmasiyê ji aliye mijarê ve metelokên Kurdî
tesnîf bikin. Em ê metelokên ku bi awayekî xweser û yên ku di nav
cureyên din de hatine çapkirin, vekolin. Me tesnîfa Zofie Uçar’ê,
ku wê jî ji lêkolînerên wek C. Davies û V. Raskin sûd girtiye, esas
girt. Em ê di xebata xwe de bidin pey pirsen wek; ka gelo piranî li
ser kîjan mijaran metelok hatine gotin, tîpên ku bi taybetiyên xwe
derdikevin li pêş ne çi ne..hwd bisekinin. Ji bo alîkariya lêkolînerên
ku dê li ser vê mijarê bixebitin di dûmayîka lêkolîna xwe de me cih
da lîsteya pirtukên li ser metelokên Kurdî.
Bêjeyên Sereke: Metelok, Metelokên Kurdî, Çanda Devkî, Mijar,
Senifandin.
Göç, insan hayatında önemli değişiklikler oluşturur. Göçmenler farklı bir dil, din ve kültüre sahip bir ülkede hayatlarına devam ederken kendi değerlerini bir anda bırakamazlar. Bu nedenle onların göç ettikleri topluma uyumu uzun soluklu bir süreci kapsar. 1961 yılında Türkiye’den Almanya’ya işgücü nedeniyle çalışmaya giden Türkler uyum konusunda ciddi sorunlar yaşamışlardır. Almanların, gelenlerin insani özelliklerini görmezden gelip onları sadece işgücü olarak görmesi Türklerin kendi içlerine kapanmalarına neden olmuştur. Göç sonucu Almanya’ya giden Türk yazarların, göç konusunu ve sonuçlarını edebi eserlerinde işlemeleri bu eserlerin Göçmen Edebiyatı’na dâhil edilmelerini sağlamıştır. Bu çalışmada ekonomik, siyasi, ailevi gibi nedenlerle Almanya’ya göç eden on altı Türk yazarın 23 eserindeki 39 hikâyede uyum konusunun nasıl ele aldıkları incelenmiştir. Türk yazarlarının, eserlerinde; Türklerin Almanya’ya uyum konusunda yaşadıkları sorunları, Almanların göçmen karşıtı politikalarının Türkler üzerindeki etkileri ve buna karşı gelişen tepkiler, kuşak çatışmasından dolayı Türklerin Almanya’ya uyum sağlamalarında ortaya çıkan sorunları nasıl ele aldıkları incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Göç, Almanya’ya Göç, Göçmen Edebiyatı, Uyum, Hikâye.
dolayı yaşadıkları yerlerden göç etmişlerdir. Bu nedenle insanlık tarihinin
göçler tarihi olduğu söylenir. Göç sonucunda bireylerin hayatlarında köklü değişiklikler ortaya çıkar. 1961’de Türkiye ile Almanya arasında imzalanan işgücü anlaşmasından sonra Almanya’ya çalışmaya giden Türk işçiler de burada birçok sorunla karşılaşmışlardır. İşte göçün ve onunla ilişkili sorunların göçmen yazarlar tarafından edebi eserlerde tema olarak işlenmesi sonucunda Göçmen Edebiyatı ortaya çıkmıştır. Eserlerinde göçü anlatmış olsalar da göç sürecini yaşamayan ya da göçün sonuçlarından bizzat etkilenmeyen yazarların eserleri ise ancak Göç Edebiyatı içerisinde değerlendirilebilir. Değişik nedenlerle Almanya’ya göç eden; Bekir Yıldız (1933-1998), Dursun Akçam (1930-2003), Fakir Baykurt (1929-1999), Fethi Savaşçı (1930-1989) gibi birçok yazar eserlerinde Almanya’ya göçten ve göçle ilişkili birçok sorundan bahsetmişlerdir. Toplumcu gerçekçi bir yazar olan Fakir Baykurt da eserlerinde Türkiye’de iken köy gerçekliğinden, köy hayatından; Almanya’ya gittikten sonra da Almanya’daki Türklerin yaşadıkları sorunlardan bahsetmiştir. Biz de bu çalışmada Fakir Baykurt’un Almanya’yı anlatan hikâyelerinde Türk çocuklarının yaşadıkları eğitim sorunlarını nasıl ele aldığını, Türkiye’den Almanya’ya olan göç sürecinin sonuçlarının eğitim ile olan ilişkisini inceledik. Bu kapsamda onun; Gece Vardiyası (1982), Duisburg Treni (1986), Barış Çöreği (1986) ve Bizim İnce Kızlar (1993) adlı eserlerindeki eğitimle ilgili olan yirmi iki hikâyesini inceledik.
ilkelerine bağlı kalarak romandaki fantastik unsurları tespit etmek, ayrıntılı bir şekilde kategorilere ayırıp belirlemektir. Buna göre söz konusu eserde sırasıyla; fantastik kişiler, mekânlar, zaman, olaylar, hayvanlar, bitkiler ve nesneler incelenmiştir. Çalışmada, veri toplama aracı olarak nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır.
Di folklora Kurdî da lêkolînên li ser têkilîya folklor û jinê zêde dibin. Lê ew bêhtir li ser
temsîlîyeta jinê disekinin. Jin wekî zayenda seretayî tê romantîzekirin. Yek ji cureya herî kêm lêkolîn li ser hatîne kirin lorî ne. Lewma me xwest bala lêkolîneran bibin li ser vê mijarê. Mirov dikare lorîyên Kurdî di çarçoveya zayenda civakî da çawa binirxîne? Me dît ku di lorîyên Kurdî da jin wekî bireserekê cih girtîye, wê erkên zayenda civakî dubare kirine. Herçend hilberîner û îcrakarên wan jin bixwe ne di lorîyan da ji ber dubarekirina nirxên pederşahîyê bi gelemperî dengê jinê yê xwemal nayê bihîstin. Dîsa jî jinê hewl daye di hişê zarokan da bîreka neteweyî ava bike.
ÖZ
Kürt folklorunda kadın ve folklor ilişki üzerine yapılan incelemelerin sayısı gittikçe artmaktadır. Bu çalışmalarda daha çok kadın temsili üzerinde durulmaktadır ve kadın birincil cinsiyet olarak romantize edilir. Bunlar arasında üzerine en az çalışma yapılan folklor türü ninnilerdir. Bizler de bu çalışmayla araştırmacıların dikkatlerini bu konuya çekmek istedik. Kürtçe ninnilerin toplumsal cinsiyet çerçevesinde nasıl değerlendirilebileceğini inceledik. Yapılan çalışmaların aksine Kürtçe ninnilerde kadının bir nesne olarak yer aldığını ve toplumsal cinsiyet rollerini tekrarladığını tespit
ettik. Her ne kadar üreticisi ve icracısı kadınların kendisi olsa da çoğunlukla bu ninnilerde ataerkil değerlerin tekrar edilmesinden dolayı kadının kendine özgü sesi duyulmaz. Bununla birlikte onun, çocuklarının zihninde milli bir hafıza oluşturmak için çabaladığı görülür.
A B S T R A C T
Studies on the relationship between women and folklore have been increasing in the Kurdish folklore. In these studies, more emphasis is placed on the representation of women and they are romanticized as the primary gender. Among these studies, lullabies are least studied folklore type. We wanted to draw the attention to this issue. We have examined how Kurdish lullabies can be evaluated within the framework of gender. We have found that women are included as an object and repeat gender roles in Kurdish lullabies. Although the producer and performer are women themselves, the unique voice of the woman is’nt heard mostly because of the repetition of patriarchal values. However, she strives to establish a national memory in the minds of children.
Wekî çalakîyeka takekesî, rewşenbîrî û pêkveyî komên xwendinê bandoreka girîng li ser edebîyatê dikin. Di çend salên dawî da di nav demeka kurt da gelek komên xwendinê yên Kurdî hatine dameziran-din. Ji van koman çend nivîskar derketin, her wiha wan çend kovar jî derxistin. Lewma çalakîyên van koman rêyeka nû ya girîng li ber edebîyata Kurdî vekir. Ji ber ku komên xwendinê nivîskaran di şêwirên xwe da dikin mêvan, pirtûkan dikirin têkilîyên wan ligel nivîskar û weşanxaneyan jî hene. Lewma me jî di vê lêkolîna xwe da ligel 24 komên xwendinê, 7 nivîskar û helbestkar û 9 weşanxaneyan hevpeyvînên ni-vîskî kirin. Me li gor dîtina van her sê alîyan behsa; têkilîyên wan bi hevdu ra, awayê birêxistinbûna komên xwendinê, cureyên edebî yên herî zêde tên xwendin, rexneyên wan yên li ser pirtûkan, kêmasî, xe-tereyên li pêşîya wan û siberoja wan kir. Me dît ku komên xwendinê yên Kurdî kêm yan jî zêde bandorek li ser firotina pirtûkan kirine. Girêdayî rewşa Kurdan ya sîyasî hejmara wan zêde yan jî kêm bûne, xebatên wan geş bûne yan jî sekinîne.
Kürtçe Okuma Grupları Üzerine Bir İnceleme
ÖZ
Bireysel, entelektüel ve toplu bir etkinlik olarak okuma gruplarının edebiyat üzerinde önemli bir etkisi
vardır. Son birkaç yılda kısa bir süre içerisinde birçok Kürtçe okuma grubu oluşturuldu. Bunların içerisinden bazı yeni yazarlar çıktı ve onlar birkaç dergi yayınladılar. Bu nedenle bu okuma gruplarının etkinlikleri Kürt edebiyatında yeni önemli bir yol açtı. Okuma grupları toplantılarına yazarları davet ettiklerinden, yayınevlerinden kitap satın aldıklarından onlar yazarlar ve yayınevleri ile iletişim içerisindedir. Bu nedenle bizler de bu incelememizde; 24 okuma grubu, 7 yazar, şair ve 9 yayınevi ile yazılı mülakatlar yaptık. Bu üç muhatabın birbirileri ile ilişkileri, okuma gruplarının örgütlenme tarzları, en çok okudukları edebi türler, okudukları eserler üzerine yaptıkları eleştiriler, onların eksiklikleri, onları bekleyen tehlikeler ve gelecekte onların durumunun ne olacağından bahsettik. Kürtçe okuma gruplarının az ya da çok kitap satışları üzerinde etkilerinin olduğunu gördük. Kürtlerin siyasi şartlarıyla
ilişkili olarak okuma gruplarının sayısında artış ya da azalmalar, onların etkinliklerinde ilerleme ya da
gerilemelerin olduğunu tespit ettik.
An Analysis on Kurdish Reading Groups
ABSTRACT
As an individual, intellectual and collective activity, reading groups have a significant impact on
literature. In the last few years, many Kurdish reading groups have been established in a short time.
Some new authors emerged among them and they published several journals. Therefore, the activities
of these reading groups opened a new important area in Kurdish literature. Since reading groups invite
authors to their meetings and buy books from publishers, they are in contact with authors and publishers. For this reason, we conducted written interviews with 24 reading groups, 7 authors and poets,
and 9 publishers in this investigation. We talked about the relations between these three interlocutors,
the way the reading groups were organized, the literary genres they read the most, their criticism of
the books they read, their shortcomings, the dangers that await them and their future. We have seen
that Kurdish reading groups have more or less infuence on book sales. In relation to the political conditions of the Kurds we found that there were increases or decreases in the number of reading groups, progress or decline in their activities.
Bingehê Edebîyata zarokan ya Kurdî xwe dispêre ferhengên klasîk yên du zimanî, berhemên dînî yên zarokan, folklora Kurdî û wergerê. Li ser nifşê dûmahîkê yê vê edebîyatê pir kêm xebat hatine kirin. Em jî di vê lêkolîna xwe da li ser berhemên nivîskarek ji vî nifşî B. Ayşe Öğütê disekinin û dixwazin bala lêkolîneran bikêşin hilberîna edebî ya vî nifşî. Me mijarên wekî zayenda civakî, hêmanên folklorê, ziman û dîtbarîya berhemên Öğütê li gor pîvanên edebîyata zarokan vekola. Me dît nivîskarê hewil daye xwe ji klîşeyên zayenda civakî xelas bike û hêmanên folklora Kurdî wekî çavkanîyeka sereke nîşanî zarokan bide. Öğütê xwestîye bi zimanekî xwezayî û sade çîrokên xwe vebêje. Di berhemên wê da ji alîyê dîtbarîyê ve jî di navbera wêne û nivîsan da hevsengîyek heye.
ÖZET
Kürt çocuk edebiyatının temeli; iki dilli klasik sözlükler, dini çocuk eserleri, Kürt folkloru ve tercümelere dayanır. Bu edebiyatın son dönem temsilcileri üzerinde çok az çalışma yapılmıştır. Bizler de bu çalışmamızda bu kuşağın son dönem temsilcilerden olan B. Ayşe Öğüt'ün eserleri üzerinde durduk; böylece araştırmacıların dikkatlerini bu kuşağın edebi üretimi üzerine çekmek istedik. Öğüt'ün eserlerindeki toplumsal cinsiyet, folklor, eserlerin dili ve görsellik gibi unsurları Çocuk Edebiyatı kıstaslarına göre inceledik. Yazarın, eserlerinde toplumsal cinsiyet klişelerinden kurtulmaya çalıştığını, çocuklara Kürt folklorunu temel bir kaynak olarak işaret ettiğini tespit ettik. Öğüt'ün, sade ve yapmacıksız bir dil ile eserlerini yazmak için çabaladığını gördük. Onun eserlerinde görsellik açısından yazı ile resim arasında bir denge gözetilmiştir.
ABSTRACT
Kurdish children's literature is based on bilingual classical dictionaries, religious children's works, Kurdish folklore and translations. There are very few studies on recent representatives of this literature. We focused on the works of B. Ayşe Öğüt, one of the last representatives of this generation. Thus, we draw the attention the literary production of this generation. According to the criteria of Children's Literature, we examined issues such as gender, folklore elements, language of the works and the visual element in Öğüt's works. She tried to get rid of gender stereotypes in her works and showed children Kurdish folklore as a basic resource. Öğüt strives to write in a non-artificial language. A balance has been observed between writing and painting in terms of visuality in her works.
Peyvên Sereke: Rexneya Civakî, Mîzaha Kurdî, Kovargerîya Kurdî, Îsot, Zengil, Mîrkut
Social Criticism in Three Kurdish Humor Magazines
Abstract
In this study, we base our analysis of the role of humor in social criticism on three Kurdish humor magazines: Îsot, Zengil and Mîrkut – the first of the humor magazines in Kurdish journalism. We conclude that there is a paucity of the techniques of humor due to these magazines having been the first of their kind. Nevertheless, mostly through cartoons, we see criticism of the fragmentation of the Kurds; the results of their immigration to the Europe; the role of Kurdish writers and artists in society; and, other social relations. Humor is an important channel of social criticism in Kurdish journalism, yet there has been no previous study done on these early magazines in Kurdish journalism.
Keywords: Social Criticism, Kurdish Humor, Kurdish Journalism, Îsot, Zengil, Mîrkut
alınabileceğini inceledik. Bendar, Kürtçe’nin Kurmancî lehçesiyle yazılmış fantastik ilk çocuk romanı örneklerindendir. Bu nedenle söz konusu eserin incelenmeye değer olduğu kanaatindeyiz. Çalışmamızda öncelikle edebi tür olarak fantastiği ele aldıktan sonra eserde tespit ettiğimiz; kehanet, sihirli kitap, başkalaşım, rüya, periler, olağanüstü varlıklar gibi fantastik unsurları ve fantastik mekânları inceledik. Sonrasında çocuk
edebiyatı açısından eserde öne çıkan özellikleri ele aldık. Buna göre yazarın, adı geçen fantastik unsurların çoğunu folklor ürünlerinden faydalanarak kullandığını gördük. Bu durum modern fantastik romanların kimi zaman gelenekten yararlandığını kanıtlasa da romanın başkahramanı Bendar’ın idealize edilmesi ve eserdeki didaktik unsurların çokluğu eserin kurgusuna zarar vermiştir. Bendar’ın; her şeyi bilmesi, mücadele etmeden büyü ya da olağanüstü varlıkların yardımıyla yaşadığı olayların üstesinden gelmesi çocuk edebiyatı açısından doğru bir yaklaşım değildir. Fantastik çocuk romanlarında kimi zaman çocukların gerçek dünyada çözemediği sorunları fantastik dünyada çözdükten sonra gerçek dünyaya döndüklerinde çocukların artık kendi
gerçeklerinin farkına vardıkları anlatılır. İncelediğimiz eserde ise Bendar, gerçek ve fantastik dünyalarda baştan sona kadar aynı olağanüstü güçlerle donatıldığı için onda bu tarz bir değişim görülmez.
Kurte
Di serê sedsala 20’an da nimûneyên ewil yên xêzeromanan li Amerîkayê tên weşandin. Piştre di demeke kin da ew li welatên din belav dibe û ji vî cureyê nû gelek dihê hezkirin. Piştî 100 salan em di edebîyata Kurdî da mînakên xêzeromanên ewil dibînin. Berhema Alî Husên Kerîm ya bi navê Mirina Jaro yek jî mînakên ewil yên di xêzeromana Kurdî ye; lewma ev lêkolîna me li ser vê berhemê kirîye girîng e. Me ji bo vê yekê bi rêbaza lêgerîna çavkanîyan li ser rojname, kovar û berhemên din yên Kurdîlêkolîn kir. Me
pêşîyê li ser dîrok û geşedana xêzeromanê agahî dan. Piştre bi kurtayî nimûneyên xêzkirin, xêzewêne û karîkaturê yên di çapemenî û edebîyata Kurdî da (Kurmancî, Soranî û Zazakî) vekola. Me di dawîyê da jî Mirina Jaro di çarçoveya van taybetmendîyên xêzeromanê da nirxand; bûyersazîya wê çawa ye, wekhevî û cudahîyên wê li gor xêzeromanên din çi ne, hêmanên ziman, zeman û mekanî çawa hatine bikaranîn. Me dît ku di Mirina Jaro da hêmanên sereke yên rêbaza xêzeromanê nehatîne bikaranîn. Lewma ew ji xêzeromanekê zêdetir wek îlustrasyonekê ye, ji alîyê dîtbarîyê ve jî wek pirtûkeka zarokan ya biwêne ye.
edebî û nivîskî dereng dane, hêmanên çanda devkî derdikevin
li pêş. Weke cureyeke edebiyata gelêrî metelok, ji her aliyan ve
taybetiyên civaka ku jê derketiye nîşan dide. Lewma, di metelokan
de hemû hêmanên babetî yên jiyanê hene. Lew, ji aliye mijarê
ve senifandina wan zehmet e. Li ser hemû cureyên edebiyata
Kurdî ya gelêrî berhevkirin nayên kirin. Metelokên kurdî piranî
di nav pirtukên ku cureyên din jî tê de ne tên çapkirin. Ji ber van
sedeman lêkolîner di xebatên li ser metelokan de pêrgî arîşeyan
tên, lewre di vê mijarê de kêm xebat hatine kirin. Bi vê xebatê em
ê ji bo çareserkirina vê kêmasiyê ji aliye mijarê ve metelokên Kurdî
tesnîf bikin. Em ê metelokên ku bi awayekî xweser û yên ku di nav
cureyên din de hatine çapkirin, vekolin. Me tesnîfa Zofie Uçar’ê,
ku wê jî ji lêkolînerên wek C. Davies û V. Raskin sûd girtiye, esas
girt. Em ê di xebata xwe de bidin pey pirsen wek; ka gelo piranî li
ser kîjan mijaran metelok hatine gotin, tîpên ku bi taybetiyên xwe
derdikevin li pêş ne çi ne..hwd bisekinin. Ji bo alîkariya lêkolînerên
ku dê li ser vê mijarê bixebitin di dûmayîka lêkolîna xwe de me cih
da lîsteya pirtukên li ser metelokên Kurdî.
Bêjeyên Sereke: Metelok, Metelokên Kurdî, Çanda Devkî, Mijar,
Senifandin.
Göç, insan hayatında önemli değişiklikler oluşturur. Göçmenler farklı bir dil, din ve kültüre sahip bir ülkede hayatlarına devam ederken kendi değerlerini bir anda bırakamazlar. Bu nedenle onların göç ettikleri topluma uyumu uzun soluklu bir süreci kapsar. 1961 yılında Türkiye’den Almanya’ya işgücü nedeniyle çalışmaya giden Türkler uyum konusunda ciddi sorunlar yaşamışlardır. Almanların, gelenlerin insani özelliklerini görmezden gelip onları sadece işgücü olarak görmesi Türklerin kendi içlerine kapanmalarına neden olmuştur. Göç sonucu Almanya’ya giden Türk yazarların, göç konusunu ve sonuçlarını edebi eserlerinde işlemeleri bu eserlerin Göçmen Edebiyatı’na dâhil edilmelerini sağlamıştır. Bu çalışmada ekonomik, siyasi, ailevi gibi nedenlerle Almanya’ya göç eden on altı Türk yazarın 23 eserindeki 39 hikâyede uyum konusunun nasıl ele aldıkları incelenmiştir. Türk yazarlarının, eserlerinde; Türklerin Almanya’ya uyum konusunda yaşadıkları sorunları, Almanların göçmen karşıtı politikalarının Türkler üzerindeki etkileri ve buna karşı gelişen tepkiler, kuşak çatışmasından dolayı Türklerin Almanya’ya uyum sağlamalarında ortaya çıkan sorunları nasıl ele aldıkları incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Göç, Almanya’ya Göç, Göçmen Edebiyatı, Uyum, Hikâye.
dolayı yaşadıkları yerlerden göç etmişlerdir. Bu nedenle insanlık tarihinin
göçler tarihi olduğu söylenir. Göç sonucunda bireylerin hayatlarında köklü değişiklikler ortaya çıkar. 1961’de Türkiye ile Almanya arasında imzalanan işgücü anlaşmasından sonra Almanya’ya çalışmaya giden Türk işçiler de burada birçok sorunla karşılaşmışlardır. İşte göçün ve onunla ilişkili sorunların göçmen yazarlar tarafından edebi eserlerde tema olarak işlenmesi sonucunda Göçmen Edebiyatı ortaya çıkmıştır. Eserlerinde göçü anlatmış olsalar da göç sürecini yaşamayan ya da göçün sonuçlarından bizzat etkilenmeyen yazarların eserleri ise ancak Göç Edebiyatı içerisinde değerlendirilebilir. Değişik nedenlerle Almanya’ya göç eden; Bekir Yıldız (1933-1998), Dursun Akçam (1930-2003), Fakir Baykurt (1929-1999), Fethi Savaşçı (1930-1989) gibi birçok yazar eserlerinde Almanya’ya göçten ve göçle ilişkili birçok sorundan bahsetmişlerdir. Toplumcu gerçekçi bir yazar olan Fakir Baykurt da eserlerinde Türkiye’de iken köy gerçekliğinden, köy hayatından; Almanya’ya gittikten sonra da Almanya’daki Türklerin yaşadıkları sorunlardan bahsetmiştir. Biz de bu çalışmada Fakir Baykurt’un Almanya’yı anlatan hikâyelerinde Türk çocuklarının yaşadıkları eğitim sorunlarını nasıl ele aldığını, Türkiye’den Almanya’ya olan göç sürecinin sonuçlarının eğitim ile olan ilişkisini inceledik. Bu kapsamda onun; Gece Vardiyası (1982), Duisburg Treni (1986), Barış Çöreği (1986) ve Bizim İnce Kızlar (1993) adlı eserlerindeki eğitimle ilgili olan yirmi iki hikâyesini inceledik.
ilkelerine bağlı kalarak romandaki fantastik unsurları tespit etmek, ayrıntılı bir şekilde kategorilere ayırıp belirlemektir. Buna göre söz konusu eserde sırasıyla; fantastik kişiler, mekânlar, zaman, olaylar, hayvanlar, bitkiler ve nesneler incelenmiştir. Çalışmada, veri toplama aracı olarak nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır.
ser destpêk û mînakên wê yên ewil bên sekinandin. Yek ji
xebatên ku ji nav weşanên Peywendê derketîye ku bûye
mijara gotara me, bala lêkolînerên Kurd dikêşe destpêka romana Kurdî û êwra romannûsîya Kurdî ya Kavkazan.