Tír na mBascach Theas

Tír na mBascach Theas
	Euskal Herria (eu); Euskadi (eu); País Vasco (es); Euskadi (es)
Bratach	Armas
	;
Aintiún	Eusko Abendaren Ereserkia
Suíomh
	43° 00′ N, 2° 45′ O / 43°N,2.75°W
Stát ceannasach	an Spáinn
Príomhchathair	Vitoria-Gasteiz
Daonra
Iomlán	2,213,993 (2021)
• Dlús	306.05 hab./km²
Déamainm	Bascach
Teanga oifigiúil	an Spáinnis ; an Bhascais
Tíreolaíocht
Cuid de	Tír na mBascach Theas
Achar dromchla	7,234 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	An Mhuir Chantabrach
Airde	876 m
Pointe is airde	Aketegi (1,551 m)
Ar theorainn le	Navarra ; Castilla y León ; Cantabria ; La Rioja ; Nouvelle-Aquitaine (2016–)
Eagraíocht pholaitiúil
Comhlacht feidhmiúcháin	Basque Government (en)
Comhlacht reachtach	Basque Parliament (en)
• President of the Basque Autonomous Community (en)	Imanol Pradales (2024–)
Údarás breithiúnach is airde	High Court of Justice of the Basque Country (en)
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+01:00 ; UTC+02:00
Cód ISO 3166-2	ES-PV
Cód NUTS	ES21
Eile
Suíomh gréasáin	euskadi.eus

Is comhphobal féinrialaitheach í Tír na mBascach Theas (nó Euzkadi as Bascais) atá suite i ndeisceart Thír na mBascach (in oirthuaisceart stáit na Spáinne). Is í Vitoria-Gasteiz (is í Gasteiz an t-ainm as Bascais, agus Vitoria as Spáinnis) an phríomhchathair.

Sa bhliain 1978 tugadh stádas mar náisiún do Tír na mBascach. Tá a chuid cumhachtaí leagtha amach i Reacht Féinriail Tír na mBascach a thugann creatlach i gcomhair forbairt na mBascaigh sa Spáinn cé go raibh Navarre fágtha amach lena chomhophobal féinrialaitheach féin. Go hoifigiúil níl aon príomhchathair ag an réigiúin ach tá Parlaimint an chomhphobail agus teach an uachtaráin suite i Vitoria-Gasteiz agus mar sin is í sin an phríomhchathair de facto. Is é Vitoria-Gasteiz, Álava, an Bardas is mó de réir achar le 277 cm2 de ach is í Bilbao na Bioscáine an chathair is mó de réir daonra de le 353,187 daoine ina gcónaí inti le ceirtleán uirbeach 75,500 daoine. Déanann Tír na mBascach tagairt ar ndóigh don réigiúin iomláin culturtha Bascach.

Stair

Tá stair iontach suimiúil ag an gceantar seo, tá a chultúr iontach difriúil ón gcultúr Spáinneach é féin. Tá teanga na Bascaise go hiomlán difriúil ní hamháin ó Spáinnis, ach ó na teangacha Eorpacha go forleathan. Creideann a lán de mhuintir na háite go mba cheart gur tír neamhspleách í. Tugann ETA tacaíocht míleata don aidhm seo. Faoi láthair tá rialtas na Spáinne ag déanamh idirbheartaíochta leo rud nár tharla riamh roimhe. Fuair siad a lán neamhspleáchais tar éis na dtoghchán sa bhliain 1935, agus throid cuid mhaith dóibh i gcoinne arm Francisco Franco i gCogadh Cathartha na Spáinne.

Tíreolas agus Cultúr

Is tír álainn glas í. Léiriú den áilleacht seo is ea na sléibhte arda idir an Fhrainc agus tír na mBascach, a thrasnaíonn slí oilithreachta an camino de Santiago go rialta. Tá daonra de 2,155,546 daoine, agus is ceann des na réigiúin is saibhre sa Spáinn é.

Riaracháin agus Daonra

Tá an comhphobal roinnte i dtrí cúigí. Seo iad a leans:

Mar sin tá an Aragóin roinnte i dtrí cúige, ainmnithe dona bpríomhchathair: Huesca, Zaragoza agus Teruel. Tá na cúige roinnte i 33 contaetha agus tá 732 bardais sa réigiún.

Léarscáil contaetha Tír na mBascach Theas

		Contaetha	Bardais
Tír na mBascach
	Cúige Álava Daonra 321,932	Contaetha Álava Contae Vitoria, Ayala, Laguardia-Rioja Alavesa, Salvatierra, Zuya, Añana agus Campezo-Montaña Alavesa.	Vitoria 245,036 Tá 51 bardais i gCúige Álava.
	Cúige Guipúzcoa Daonra 709,607	Contaetha Vitoria Bajo Martín, Jiloca, Cuencas Mineras, Andorra-Sierra de Arcos, Bajo Aragón, Comhphobal Teruel, Maestrazgo, Sierra de Albarracín, Gúdar-Javalambre agus Matarraña.	San Sebastián 186,185 hab. Tá 89 bardais i gCúige Guipúzcoa.
	Cúige Bioscáine Daonra 1,155,772	Contaetha Bioscáine Gran Bilbao, Duranguesado, Lea-Artibai, Busturialdea - Urdaibai, Uribe, Las Encartaciones agus Arratia-Nervión.	50px Bilbao 352 700 hab. Tá 112 bardais i gCúige Bioscáine.

Seo iad a leanas na cathracha de réir daonra i dTír na mBascach Theas:

Íomhánna

Bratach
Léarscáil
Bilbao
Suíomh

Tagairtí

Uimh.	Cathair	Cúigex	Daonra
1	Bilbao	Bizkaia	345,122
2	Gasteiz	Araba	244,634
3	Donostia	Gipuzkoa	186,064
4	Barakaldo	Bizkaia	100,025
5	Getxo	Bizkaia	78,554
6	Irun	Gipuzkoa	61,608
7	Portugalete	Bizkaia	46,375
8	Santurtzi	Bizkaia	46,043
9	Basauri	Bizkaia	40,983
10	Errenteria	Gipuzkoa	39,381

Comhphobail fhéinrialaitheacha na Spáinne
An Andalúis \| Aragón \| Asturias \| Na hOileáin Bhailéaracha \| Tír na mBascach Theas \| Cantabria \| Castilla-La Mancha \| Castilla y León \| Na hOileáin Chanáracha \| An Chatalóin \| Extremadura \| An Ghailís \| La Rioja \| Comhphobal Mhaidrid \| Murcia \| Navarra \| Comhphobal Valencia
Cathracha fhéinrialaitheacha na Spáinne
Ceuta · Melilla