Ernest Walton
Fisiceoir a rugadh i nDún Garbhán, Contae Phort Láirge, ab ea Ernest Thomas Sinton Walton (6 Deireadh Fómhair 1903 – 25 Meitheamh 1995).
Roinn sé Duais Nobel na Fisice i 1951 as obair a rinne sé le John Cockroft faoi stiúir Ernest Rutherford i gCambridge Shasana ar dhíscaoileadh litiam i 1932.
Scoilt Walton agus Cockcroft núicléas adamh Li (litiam), an rud ar an dtugtar go minic ‘scoilteadh an adaimh'. I Saotharlann Cavendish in Ollscoil Cambridge, Sasana, a rinneadh an turgnamh.[1][2] D'fhógair Albert Einstein gurbh é an turgnamh sin an chéad léiriú riamh ar an gcothromóid iomráiteach dá chuid féin E=mc2 .
Díscaoileadh litiam
cuir in eagarIna dturgnamh ceannródaíoch, rinne Cockcroft agus Walton núicléis litiam a thuairgneáil le prótóin ardfhuinnimh, luasghéaraithe go líneach trasna difríocht poitéinsil ard (c. 700 kV). Thug díscaoileadh gach núicléis litiam, a lean uaidh sin, dhá núicléas héiliam agus fuinneamh.[3]
Thóg sé meaisín leictreastatach a ghinfeadh difríocht poitéinsil 700 kV chun prótóin a luasghéarú le himbhualadh le núicléis litiam. Mar thoradh, fuair dhá alfa-cháithnín, is é sin, dhá núicléas héiliam in aghaidh gach núicléas litiam a imbhuaileadh.
Ba é seo an chéad uair riamh a scoilteadh an t-adamh is a rinneadh dúil amháin (litiam) ina dúil eile (héiliam) go saorga: seanaidhm na n-ailceimicithe.
Cruthú luath ab ea an toradh seo ar chothromóid iomráiteach Einstein, E = mc2 , a chiallaíonn gur féidir mais áirithe a athrú ina méid seo fuinnimh.
Comhthéacs
cuir in eagarBhí Ernest Walton ar dhuine de na ceannródaithe cáiliúla a rinne annus mirabilis den bhliain 1932 don fhisic núicléach thurgnamhach. Sa bhliain sin d’fhionn
- James Chadwick an neodrón;
- d’fhionn Carl Anderson an posatrón;
- chuir Enrico Fermi a theoiric maidir le meath radaighníomhach in iúl;
- agus rinne Ernest Walton agus John Cockcroft an núicléas a scoilteadh go saorga.
Ba thús é le fisic núicléach thurgnamhach, bunaithe ar luasairí chun bunairíonna damhna a léiriú.
Níos déanaí, bhí Walton gníomhach i nGrúpa Pugwash, a chuir i gcoinne rás na n-arm núicléach.[4]
Tagairtí
cuir in eagar- ↑ Eilís O’Connell (2003). "Úlla agus Adaimh". Dáta rochtana: 2020.
- ↑ Eilis O'Connel (2003). "Ag Comóradh Ernest T.S. Walton 1903-95, Buaiteoir Dhuais Nobel". Dáta rochtana: 2020.
- ↑ McBrierty (2003). "“Ernest Thomas Sinton Walton 1903–1995, The Irish Scientist”". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2001-05-21. Dáta rochtana: 2020.
- ↑ Hussey, Matt (2011). "Ernest Thomas Sinton Walton". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 702.
| Tá an t-alt seo bunaithe ar ábhar as Fréamh an Eolais, ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta leis an Ollamh Matthew Hussey, foilsithe ag Coiscéim sa bhliain 2011. Tá comhluadar na Vicipéide go mór faoi chomaoin acu beirt as ucht cead a thabhairt an t-ábhar ón leabhar a roinnt linn go léir. |