[go: up one dir, main page]
Wikipedia

Lucretia Mott

Lucretia Mott (Nantucket, Massachusetts, 1793ko urtarrilaren 3a - Cheltenham, Pensilvania, 1880ko azaroaren 11) emakumeen eskubideen defendatzailea izan zen, beste arrazoi batzuen artean, historian sartu zen mugimendu feministaren aitzindaria izan zen, besteak beste. Seneca Fallseko Konbentzioa antolatzeagatik.

Lucretia Mott

Bizitza
JaiotzaNantucket, 1793ko urtarrilaren 3a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
HeriotzaFiladelfia, 1880ko azaroaren 11 (87 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: pneumonia
Familia
AitaThomas Coffin
AmaAnna Folger
Ezkontidea(k)James Mott (en) Itzuli
Seme-alabak
Haurrideak
Familia
Hezkuntza
HeziketaOakwood Friends School (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakemakumeen eskubideen aldeko ekintzailea, abolitionist (en) Itzuli, predikaria, bakearen aldeko aktibista, irakaslea, idazlea eta sufragista
Jasotako sariak
Find a Grave: 744 Edit the value on Wikidata

Biografia

aldatu

familia Kuakero batean jaio zen, zazpi anai-arrebetatik bigarrena. Gurasoak Thomas Coffin eta Anna Folger ziren, aita baleontziko kapitaina zen eta ama familiako baserriaz arduratzen zen.

Pentsamendu kuakeroa erabakigarria izango da beren ideiak eratzeko, batez ere mugimendu erlijioso honek predikatzen duen Jainkoaren aurrean berdintasuna lortzeko. Hamahiru urte zituela, "Nine Partners Quaker Boarding School" ikastetxean sartu zen, hezkuntza jaso zuen eta gero irakasle gisa lan egin zuen ikastetxe kuakeroan.

1812ko apirilaren 10ean, James Mott-ekin ezkondu zen, bere eskolako beste irakasle batekin, eta harekin sei seme-alaba izan zituen, lehena bost urterekin hil zen. 1821ean bikotea Filadelfiara joan zen bizitzera eta bertako kuakeroen taldeko predikari izendatu zuten.

Estatu Batuetako esklabutza deuseztatzeko borrokaren testuinguruak eta emakumeak marjinatzeak bizitza publiko eta profesionalaren alderdi guztietan markatu zuen bere pentsamendua, hori guztia, kuakeroen komunitatean kokatua.

Dispepsia zuen, eta horrek ez zion eragotzi ekintzaile gisa egindako lana egitea. Esklabotza abolitzeko Mott-en aktibismoa zela eta, haien etxea Filadelfiako esklabutzaren aurkako mugimenduaren erdigune eta "Lurpeko burdinbidearen" etapa bihurtu zen, ihes egindako esklaboen ihesbidea.

1880ko azaroaren 11n, 87 urte zituela, hil zen bere etxean Cheltenham-en (Pennsylvania), pneumonia baten biktima. Filadelfia iparraldeko Fairhill hilerri kuakeroan lurperatu zuten.

Aktibismoa

aldatu

Lucretia Mott abolizionistatzat jo dute historian, emakumeen eskubideen eta askatasun zibilen defendatzaile gisa. Emakumeen defendatzailearen alderdia aipagarriena izanik. Hala ere, abolizionismoa aktibismoaren mundura sartzeko atea izango da.

Emakumeen egoeraren kontzientzia hartu zuen bere eskolan gizonezko irakasleek emakumezkoek baino askoz ere gehiago kobratzen zutela lan bera egiteagatik konturatu zenean, arazoaren kontzientzia hori areagotu egiten dela jakiten duenean mugimendu abolizionistako kideek berek gaitzesten duten heinean, kritikatzen zaio jendaurrean hitz egiteagatik, lidergo rolak bere gain hartzeagatik eta, oro har, bizitza publikoan parte hartzeagatik.

Abolizionismoa

aldatu
 
Exeter Hall-eko Esklabutzaren Aurkako Elkartearen batzarreko margolana, non emakumeak, horietako batzuk intelektual ospetsuak, sufragistak eta Mott bezalako feministak dauden, ohartzekoa da emakumeak gelaren amaieran daudela, ia bereizita daudela, behartuta rol osagarria izatera konbentzioan.

Ministro kuakeroa bezala, bere sermoietan esklabutzaren aurkako eta gizartearen erreforma moralaren aldeko eskaerak sartzen hasi zen. 1830erako Mottek jada bazuen nolabaiteko onarpena abolizionista gisa.

Abolizionismoa erabakigarria izango da bere pentsamendua moldatzerakoan, eta senarrarekin batera lan bizia burutu zuten mugimendu horren barruan. Kuakeroek uste zutenez, esklabutza Jainkoak debekatutako jarduera da eta, ondorioz, Mott-ek uko egiten dio baserri esklabistetako ondasunak erabiltzeari, hala nola kanabera azukreari.

1833an "Pennsylvania Anti-Slavery Society" sortu zuen senarrarekin, baina bere lankideek (gizonak) aurka egin zioten, urte hartako abenduan, Mott bere senarrarekin joan zen Ingalaterra Berriko esklabutzaren aurkako gizartera. William Lloyd Garrisonek gonbidatuta, Lukreziak paper garrantzitsua izango du elkarrizketetan, kongresuan delegatu gisa parte hartzen zuen senarrak baino gehiago.

Emakumeen parte hartze politikoa garai hartako arau sozialen aurka zegoen erabat, adibidez, gizon askok ez zuten emakumeak elizan hitz egiteko edo talde mistoak osatzeko baimena ematen. Testuinguru horretan, Mott-ek "Philadelphia Female Anti-Slavery Society" sortu zuen, emakumeentzako gizarte abolizionista.

1837an, emakume amerikarren esklabutzaren aurkako batzarrean, Mott-ek oso eginkizun garrantzitsua izan zuen; Konbentzio berean, Angelina Grimkék bere ezaugarriak direla eta, gizakientzat hunkigarria izango den hitzaldia emango du, garai hartan emakumeei debekatutako jarrerak eta hizkuntza erabiltzeagatik. Ondorioz, Mott-ek mespretxua jasoko zuen, bere arerioek atean zaborra botatzera ailegatuz.

 
Lucretia Mott (1842)

Buruzagi abolizionista ezaguna izan eta kongresuan parte hartu zuten sei delegatuetako bat (emakumeak) izan arren, 1840an Londresen egin zen Munduko Biltzar Abolizionistan parte hartzea formalki ukatu zioten, emakumea zelako besterik gabe. Gizonek emakumezkoen parte hartzeari betoa jartzeko eta gainerako parte-hartzaileengandik bereizteko botoa eman zuten. Gizon batzuek emakumeak baztertzeagatik protesta egin zuten, besteak beste, William Lloyd Garrison eta Wendell Phillips. Hiru gizon emakumezkoen ondoan eseri ziren, emakumezko ordezkariek jasan zuten marjinazioaren aurrean protesta egiteko. Eztabaida latzak izan ondoren, tarteko irtenbidea bilatu zen, Mott-i aulki altuagoa emanez, emakumeei utzitako postutik esku-hartzeekin jarrai zezan eta, azkenean, konponketa moduan, Mott emakume gutxietako bat da, biltzarreko oroigarriko margolanean agertu dena[1] eta inpresio handia utzi zien bertaratutakoei, eta horietako batzuek laguntza erakustaldi handia eman zioten.

Ameriketako Estatu Batuetara bueltan, Mott-ek New York, Boston eta hainbat estatu esklabistetara bidaia sorta bat hasten du, esklaboen jabeekin aurrez aurre elkartuz esklabutzaren morala haiekin hitz egiteko. Columbia-n, bere diskurtsoa kongresista amerikarren igarotzearekin bat etortzea lortu zuen, beraz, 40 kongresukide izan zituen entzuleen artean bere hitzaldirako.

John Tyler presidentearekin bildu zen, eta bere hitzaldiarekin harrituta, esklabutzaren aldeko John C. Calhounekin eztabaidatzeko proposatu zion.[2]

Seneca Fallseko Konbentzioa

aldatu
 
Zigilua Elizabeth Cady Stanton, Carrie Chapman Catt eta Lucretia Mott-en erretratuekin, 1948an. Erretratuen azpian "100 years of progress of women, 1848-1948" irakur daiteke (Emakumeen 100 urteko aurrerapena, 1848-1948).

Elizabeth Cady Stantonekin batera, Mott Londresen 1840an egin zen nazioarteko biltzar abolizionistaren garaian emakumeen marjinazioaren aurka protesta egin zuen emakumeetako bat izan zen, bilera honen ostean, bi buruzagien arteko lankidetza estua garatuko da batzar bat ospatzeko eta emakumeen eskubideen defentsarako elkartea sortzeko.

Urte batzuk igarotzen dira eta 1848ko uztailaren 19an, Stanton-ek eta Mott-ek, beste batzuekin batera, emakumeen eskubideen inguruko batzarra antolatu zuten Seneca Falls-en, New Yorken . Seneca Fallseko Konbentzioa Estatu Batuetako emakumeen lehen bilera publikoa izan zen, bilera Seneca Falls-eko kapera metodistan egin zen. Gizonak lehen saiora joatekoak ez ziren arren, bertaratu ziren gizonak ez zituzten kanporatu.

Stanton emakumearen eskubideen aldeko borrokaren sortzailetzat jotzen da, hala ere, lan bateratua eta Mott-en tutoretza funtsezkoak izan ziren batzarrak arrakasta izan zezan. Mott-en arreba, Martha Coffin Wright ere antolakuntzan parte hartu zuen eta Seneca Fallseko Adierazpena sinatzaileetako bat da, emakumeen eskubideen aldeko aldarria, Estatu Batuetako Independentzia Deklarazioan oinarrituta eta onartu ondoren liburuxka gisa banatu zena

Zenbait alderditan, Mott-en iritziak mugimenduko beste burkide batzuekin alderatuta, gizonezkoen eskubideekiko berdintasuna defendatzen zuen arren, uko egin zion emakumeari seme-alabekiko harremanak dibortziatu ondoren mantentzea ahalbidetuko zioten dibortzio legeak sortzeari, honetan Stantonengandik desberdina da, jarrera ez hain kontserbadorea zuena.

Denborarekin, sufragismoa borrokaren erdigune nagusia bilakatuko da, hasiera batean berdintasun juridiko-legalarekin lotutako alderdiekin hasten dena. Mott, bi urte geroago (1850) "Discourse on Woman" argitaratu zuen, emakumeak Estatu Batuetan jasandako murrizketen inguruko liburua.

1865. urtetik aurrera, esklabutza desagertu ondoren, boto eskubidea izango du ardatz, bai emakumeentzat bai beltzentzat. Hil arte, Mott-ek emakumeen eskubideen eta sufragioaren aldeko ekintzaileen arteko lotura gisa jokatuko du, Elizabeth Cady Stanton, Susan B. Anthony eta Lucy Stone-ren arteko bakea lortuz.

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ Anti-Slavery Society Convention, 1840, Benjamin Robert Haydon, 2011ko martxoaren 6an eskuratua
  2. ↑ Bacon, Margaret Hope (1980). Valiant Friend: the life of Lucretia Mott. New York: Walker and Company.

Bibliografia

aldatu
  • Elena Beltrán, Virginia Maquieira, Silvina Álvarez y Cristina Sánchez. (2008). "Feminismos, debates teóricos contemporáneos". Ed Alianza Editorial. 
  • Bacon, Margaret Hope (1980). Valiant Friend: the life of Lucretia Mott. New York: Walker and Company. 
  • Bacon, Margaret Hope (1986). Mothers of Feminism: the story of Quaker women in America. New York: Walker and Company. 
  • Cromwell, Otelia (1958). Lucretia Mott. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. 
  • Greene, Dana, editor (1980). Lucretia Mott: her complete speeches and sermons. Lewiston, N.Y.: The Edwin Mellen Press. 
  • Hallowell, Anna Davis; Mott, Lucretia (1884). James and Lucretia Mott. Boston: Houghton, Mifflin and Company. 
  • Hare, Lloyd C. M. (1937). The Greatest American Woman, Lucretia Mott. New York: Negro Universities Press. 
  • Palmer, Beverly Wilson (editor) et al. (2002). Selected Letters of Lucretia Coffin Mott. Urbana: University of Illinois Press. 
  • Unger, Nancy C.. Mott, Lucretia Coffin. American National Biography Online.

Ikus, gainera

aldatu

Kanpo estekak

aldatu
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lucretia_Mott&oldid=9975549"(e)tik eskuratuta