Jack Kerouac
Jean-Louis Lebris de Kérouac, ezizenez Jack Kerouac (Lowell, Massachusetts, Estatu Batuak, 1922ko martxoaren 12a - St. Petersburg, Florida, Estatu Batuak, 1969ko urriaren 21a) estatubatuar idazle eta poeta izan zen, beat belaunaldiko partaidea.
| Jack Kerouac | |
|---|---|
 (1956) | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Jean-Louis Lebris de Kérouac |
| Jaiotza | Lowell, 1922ko martxoaren 12a |
| Herrialdea |  Ameriketako Estatu Batuak |
| Lehen hizkuntza | frantsesa kanadiarra |
| Heriotza | St. Petersburg, 1969ko urriaren 21a (47 urte) |
| Hobiratze lekua | Edson Cemetery (en)  |
| Heriotza modua | berezko heriotza: barne-odoljarioa |
| Familia | |
| Aita | Léo Alcide Kerouac |
| Ama | Gabrielle Ange Lévesque |
| Ezkontidea(k) | Edie Parker (en) (1944 - 1948) Joan Kerouac (en) (1950 - 1951)Stella Sampas (en) (1966 - 1969ko urriaren 21a) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Columbia Unibertsitatea Lowell High School (en) |
| Hizkuntzak | ingelesa frantsesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | idazlea, poeta, eleberrigilea, gidoilaria eta prosalaria |
| Lan nabarmenak | ikusi
|
| Influentziak | Honoré de Balzac, Louis-Ferdinand Céline, Neal Cassady (mul) , William Burroughs eta Teresa Lisieuxekoa |
| Mugimendua | Beat belaunaldia |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Erlijioa | budismoa katolizismoa |
| jackkerouac.com | |
         | |
 | |
XX. mendean Estatu Batuetan izan zen egilerik garrantzitsuenetakotzat hartzen da. Beat komunitateak "King of the Beats" izendatu zuen.[1] Haren estiloa, erritmikoa eta bapatekoa, berak "prosa espontaneoa" deitu zuena, artista eta idazle askoren inspirazioa izan zen, hala nola, Tom Waits eta Bob Dylan egile abeslariena.[2] Haren lanik garrantzitsuenak, Errepidean (On the road, beat belaunaldiaren manifestua) Big Sur edo Bidaiari bakartia, Estatu Batuetan barrena egindako bidaiak kontatzen dituzte. Road movie genero zinematografikoak Kerouacen eleberrien eragin zuzena jaso zuen, narratiban batik bat.
Bizitza
aldatuJean-Louis Kerouac 1922ko martxoaren 12 jaio zen, Lowellen (Massachusetts). Gura-soak jatorri frantziar-kanadarrekoak zirenez, Jackek ez zuen ingelesa ikasi sei urte bete zituen arte. Gaztetatik futbolerako dohain berezia erakutsi zuen, eta horrek Columbiako Unibertsitateko ateak ireki zizkion. Baina taldeko entrenatzailearekin izan zituen liskarrek kiroletik behin betiko urrundu zuten.[3] Bigarren Mundu Gerran, Estatu Batuetako merkataritza ontzidian artitu zen. Orduan idatzi zuen bere lehenbiziko nobela, The Sea Is My Brother, 2011 arte argitaratu ez zena.
Handik aurrera, hainbeste miresten zituen Ernest Hemingway eta Jack London bezala, idaztera eta bidaiatzera emana biz zen. Bakarrik lehenik, eta Neal Cassidy, William Burroughs eta Allen Ginsbergekin gerora, Estatu Batuak alderik alde zeharkatu zituen. Abenturarako zaletasunak ez ezik, idazle bihurtzeko nahiak ere batzen zituen. Artifizialtasunik gabeko idazkeran sinesten zuten, baina literatura "natural" hori lortzearren mota guztietako drogekin esperimentatu zuten. Era berean, gizarte arauen kontra askatasun pertsonalaren aldeko apustua egin zuten. Inguruan zeukatenarekin ez zeuden batere gustura, eta aldaketa posible zen.[3]
Cassidy eta biak Mexikoraino eraman zituen bidaia batean oinarriturik idatzi zuen Errepidean (On the road). Hiru aste, ehunka kafe kikara eta 40 metroko paper-biribilki bat behar izan zituen nobela osatzeko, eta sei urte behar izan ziren argitaletxe batek hura kaleratzea erabaki zuen arte. Baina handik aurrera dena aldatu egin zen: beat mugimenduaren bataioa izan zen.[3]
On the road argitaratu zenez geroztik, berari egokitu zitzaion haustura lelotzat zuen belaunaldiaren ordezkari izatea. Beat mugimenduari buruz hitz egiteko eskatzen ziotenean, bera arrotz bakarti zoro katoliko mistiko bat zela erantzuten zuen. Eta mugimendu haren zurrunbiloak irentsita hil zen 1969an, bere amaren etxean, alkoholak jota.[3]
Jack Kerouac eta beat belaunaldia
aldatuEstatu Batuetako lurralde zabaletan eta bere amaren apartamentuan eman zituen Jack Kerouacek bizitza gehiena. Paradoxa hori haren bizimoduaren irudia da: garaiko aldaketa azkarren aurrean, zaila egin zitzaion bere tokia aurkitzea munduan, eta deserrotze horrek eraman zuen 1950eko hamarkadako balore tradizionalak baztertzera eta beat mugimendua sortzera.
1950eko hamarkadako fenomenoa izan ziren beatnikak, haien txapela, eguzkitako betaurreko borobil, lepo luzeko elastiko eta arropa beltzekin garai bateko kontrakulturaren estereotipo bihurtzeraino. Jarrera berri bat ekarri zuten literaturara, baita literaturatik harago ere: AEBetako gizarte konformistaz asperturik, bizitzeko modu berrien bila hasi ziren zenbait gazte estatubatuar, bestelako balioak, askatasun sexuala, drogak, ekialdeko Asiako kultura eta filosofia... Dena jazz musikaren erritmoan.[4]
"Jazz poet", bere burua definitu zuen moduan, Kerouacek maitasunaren onurak laudetzen ditu (haragizko pasioa "paradisuko atea" zen harentzat) eta edozein gatazka armaturen alferrikakotasuna aldarrikatzen; haren ustez, "gizaki mingotsek bakarrik mespretxatzen dute bizitza". Jack Kerouac eta haren idazlanak 1960ko hamarkadako gazteen bizimoldearen aitzindaritzat hartzen dira. Elisabeth Guigouren arabera, "beat belaunaldiak kolokan jarri zituen estatubatuar gizartearen ziurtasunak. 1968ko maiatzeko mugimenduen eragilea izan zen, eta baita Vietnameko gerraren aurkako mobilizazioena, eta Berkeleyko eta Woodstockeko hippiena ere. Horrekin batera, amerikar mitoa aberastu zuen".[5] Horiek horrela, Errepidean eleberriak sekulako eragina izan zuen AEBetako literaturan, lehenbizi, eta mundu osokoan, handik gutxira, gerora indar handia hartu zuen kontrakulturaren obra zentraletako bat bihurtzeraino.[4]
Lanak
aldatuNobelak
aldatu- Errepidean (1957)
- The Subterraneans (1958)
- Dharma Bums (1958)
- Big Sur (1962)
- Desolation Angels (1965)
- Vanity of Duluoz (1968)
- Tristessa (1969)
Poesia eta beste lan batzuk
aldatu- Atop an Underwood: Early Stories and Other Writings (1936-1943)
- Mexico City Blues (1955)
- Scattered Poems (1945-1968)
- Book of Sketches (1952-1957)
- Good Blonde & Others (1955)
- Old Angel Midnight (1956)
- Heaven and Other Poems (1957-1962)
- Trip Trap: Haiku on the Road from SF to NY (1959)
- Pomes All Sizes (1960)
- San Francisco Blues (1954)
- Book of Blues (1954-1961)
- Book of Haikus (2003)
- Dear Carolyn: Letters to Carolyn Cassady (1983)
- The Scripture of the Golden Eternity (1956)
- Wake Up (1955)
- Some of the Dharma (1954-1955)
- Beat Generation (2005)
- Jack Kerouac: Selected Letters, 1940-1956
- Jack Kerouac: Selected Letters, 1957-1969
- Windblown World: The Journals of Jack Kerouac (1947-1954)
- Departed Angels: The Lost Paintings
Euskaratuak
aldatu- Errepidean (On the Road). Pasazaite, 2018. Itzultzailea: Iñigo Roque.
Filmak
aldatu- Pull My Daisy (1959, film laburra)
Erreferentziak
aldatu- ↑ Schmidt, William E.. Beat Generation Elders Meet to Praise Kerouac. The New York Times, 1982ko uztailak 30, nytimes.com (Noiz kontsultatua: 2021-1-1).
- ↑ Dupont, Pascal. Les vies sabotées de Jack Kerouac. L'Express, 1998ko otsailak 12, archive.wikiwix.com (Noiz kontsultatua: 2021-1-1).
- ↑ a b c d Ezkerra, Estibalitz. Belaunaldi baten bidea. Euskaldunon Egunkaria, 2001ko maiatzak 20, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2021-1-1).
- ↑ a b Bereziartua Mitxelena, Gorka. Jack Kerouac-en "Errepidean": Askatasun bila dabiltzanentzat. Argia, 2601. zenbakia, 2018ko ekainak 3, CC BY-SA 3.0, argia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-1-1).
- ↑ Guigou, Élisabeth. La beat generation et son influence sur la société américaine. La revue des anciens élèves de l'École nationale d'administration, 2003ko abendua, karimbitar.org.
Kanpo estekak
aldatu- Aristi, Pako Liburu baten historia, Euskaldunon Egunkaria, 2001ko apirilak 21, berria.eus
- Astiz, Iñigo Haiku baten intentsitateaz, Berria, 2022ko martxoaren 13a.
Datuak: Q160534
Multimedia: Jack Kerouac / Q160534