Friburgo

Friburgo; Freiburg im Breisgau
	hiri handia
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Alemania
Alemaniako estatua	Baden-Württemberg
Baden-Württembergeko gobernu-eskualde	Friburgo
Alkatea	Martin Horn (en)
Izen ofiziala	Freiburg im Breisgau
Jatorrizko izena	Freiburg im Breisgau
Posta kodea	79098–79117
Udalerri kodea	08311000
Geografia
Koordenatuak	47°59′42″N 7°51′00″E / 47.995°N 7.85°E
Azalera	153,04 km²
Altuera	278 m
Mugakideak	Breisgau-Hochschwarzwald (en) eta Emmendingen (en)
Demografia
Biztanleria	237.244 (2023ko abenduaren 31); 237.244 (2023)/(2022)/(2021)/(2021)/(2019, 2019)/(2018)/(2016)/(2014)/(2013)/(2012)/(2011)/(2010)/(2009)/(2008)/(2007)/(2006)/(2005)/(2004)/(2003)/(2002)/(2001)/(2000)/(1999)/(1998)/(1997)/(1996)/(1995)/(1994)/(1993)/(1992)/(1991)/(1990)/(1989)/(1988)/(1987)/(1986)/(1985)/(1984)/(1983)/(1982)/(1981)/(1980)/(1979)/(1978)/(1977)/(1976)/(1975, 1975)/(1974)/(1973)/(1972)/(1971)/(1970)/(1969)/(1968)/(1967)/(1966)/(1965)/(1964)/(1963)/(1962)/(1961)/(1960)
Dentsitatea	1.550 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	0761, 07664, 07665
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Granada, Besançon, Innsbruck, Padua, Guildford, Madison, Matsuyama, Lviv, Isfahan, Wiwilí de Jinotega eta Jiaozuo
Matrikula	FR
	freiburg.de

Friburgo^[1] edo Friburgo Breisgau^[1] (alemanez Freiburg im Breisgau) Baden-Württemberg estatuko hiri bat da, Alemanian, Breisgau eremuan, Oihan Beltzaren mendebaldean. Friburgo eskualdeko hiriburua da. 224.191 biztanle zituen 2010ean.

Beste esanahi batzuen berri izateko, ikus: «Friburgo (argipena)»

Geografia eta Klima

Dreisam ibaiaren inguruan kokatzen da, Scholssbergen magaletan. Hiriaren inguruan Rosskopf eta Bromberg mendiak daude ekialdean eta Schönberg eta Tubiberg hegoaldean. Kaiserstuhl mendien eremua mendebaldean du.

Klima epel eta hezea du. 10'8 °C-ko batezbesteko tenperaturarekin Alemaniako hiri beroenetakoa da. Dena den esan beharra dago tenperatura asko aldatzen dela hiria dagoen lautadatik inguratzen duten mendietara. Prezipiatazioek bestalde Alemaniako batezbestekoa gainditzen dute, 954mm, eta gehienbat udan izaten dira.

Datu klimatikoak (Friburgo)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	3	6	11	16	20	23	26	25	21	15	8	7	15.0
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-2	-2	1	4	8	12	13	13	11	6	2	-2	5.6
Pilatutako prezipitazioa (mm)	41	41	53	66	81	99	89	86	79	74	58	51	818
Iturria: ^[2]

Historia

Friburgo 1120an Zähringerreko Dukeak izenak dioen bezala, Freiburg (hiri askea), 1090an eraikitako gazteluarekiko autonomiarekin. Koloniako ereduari jarraiki, berehala hartu zuen merkatua egiteko eskubidea eta Oihan Beltzeko merkatalgune garrantzitsu bihurtu zen. Zilarra, artilea eta egurraren esportazioan oinarritu zuen ekonomia. 1200an katedrala eraikitzen hasi zen.

Merkatal etxe historikoa, 1897

Schauinsland mendiko zilar meategiek Friburgo aberastu zuten Europako hiri aberatsenetako izateraino eta Friburgotarrek Zähringerreko Dukeari 15.000 mila marko ordaidu zizkioten indartsuagoak ziren Habsburgotarren babesean jartzeko. Hauek Austria Urrunaren (Austriatik kanpora Habsburgotarrek zituzten lurren) hiriburu ezarri zuten eta harresiak altxatu zituzten. Garai hartan 8.000 biztanle eta 30 eliza zeuden hirian. 1457an Alberto VI.a Austriakoak Unibertsitatea sortu zuen.

XVItik urrerako mendeak gogorrak izan ziren hiriarentzat. Erreforma Protestantea onartu ez eta Katoliko izatea erabaki zuen. Izurriek eraginda sorgin ehizak izan ziren (1536, 1599) eta sorgin ugari erre zituzten. Hogeita Hamar Urteko Gerrak (1618-48) Friburgoren populazioa 10.000tik 2.000ra jeitsi zuen eta hiria eskuz esku ibili zuten austriarrek, frantziarrek, suediarrek eta espainiarrek, 1745ean berriro Austriak hartu zuen arte. Napoleonek 1805ean Rhineko Konfederazioan sartu zuen eta 1815etik aurrera Badenen egon da.

Bigarren Mundu Gerran britainiarrek gogor bonbakatu zuten eta 1945ean Frantziarren Okupazio eremua gelditu zen. Frantziako armadak bertan jarraitu izan du 1991 arte.

Ondasun nabarmenak

Friburgoko Münster (Freiburger Münster): 1200 eta 1330 artean eraikitako katedrale gotikoa da. Dorre ikusgarria du 116 metrotako garaiera duena.
Merkatal etxe historikoa (Historisches Kaufhaus): XVI mendeko etxe gotikoa, inguruko finantza erdigunea izateko egina.
Schlossberg mendia: "Gazteluaren mendia" esan nahi du. Bertan oraindik 1090an eraikitako gazteluaren hondarrak ikus daitezke.
Unibertsitate auzoa: Antzinako eraikinak eta art nouveau estiloko eraikinak nahasten dira auzo honetan.