Fosforilazio

Fosforilazioa, biokimikan, molekula bati fosfato-talde bat (PO₄^3-) gehitzea da. Funtsezko prozesua da zelulen metabolismoan, bitaminen ekintzan eta entzimen eraketan.

Serinaren albo katea fosforilatua. Oxigeno atomoak gorriz daude, fosforo atomoak laranjaz, karbono atomoak grisez, eta nitrogeno atomoak urdinez. Hidrogeno atomoak ez dira irudikatu.

ADPren fosforilazioa

Izaki bizidunek energia kimikoa bakarrik erabil dezakete lan egiteko. Giharren uzkurtzeak, proteinen ekoizpenak, etab., energia etengabe behar duten prozesuak dira. Elikagaietatik jaso ondoren, energia hori konposatu kimiko berezi batzuen loturetan pilatzen da, adenosina difosfatoren (ADP) fosforilazio erreakzioaren bidez:

ADP + P → ATP + H₂O

Lotura horiek berriro hausten direnean, energia askatzen dute behar den lekuan eta neurri egokian erabiltzeko.

ADPa fosforilatzeko bide desberdinak daude:^[1]

Substratu mailako fosforilazioa: entzima disolbagarri batek katalizatutako erreakzioan askatzen den energia erabiltzen da ADPa edo GDPa fosforilatzeko.^[2] Hori gertatzen da glukolisian:

	ADP ATP pirubato kinasa
Fosfoenolpirubatoa + ADP		Pirubatoa + ATP

Fosforilazio oxidatiboa: elektroien garraio katean NADH eta FADH₂ molekulen elektroien transferentziaren ondorioz sortutako protoien gradientetik lortzen da ATParen sintesirako behar den energia. Protoiek gradientearen alde mugitzeko duten joeraz baliatzen da ATP sintasa konplexu entzimatikoa ATPa sintetizatzeko behar den energia lortzeko. NADH molekula bakoitzak eragiten duen protoi-mugimendua nahikoa da 3 ATP molekula sintetizatzeko, eta FADH₂ molekula bakoitza aski da 2 ATP sintetizatzeko. Fosforilazio-mota hau katalizatzen duen konplexu entzimatikoa zelula prokariotoen mintz plasmatikoan, zelula eukariotoen mitokondrietan eta landare-zelulen kloroplastoetan egoten da.^[2]

Proteinen fosforilazioa

Fosforilazioa proteinen aldaketa itzulgarria da, haien egitura aldatzen duena; horren ondorioz, proteinaren aktibazioa edo desaktibazioa gertatzen ahal da, edo haren funtzioaren aldaketa. Funtsezko erreakzioa da funtzio zelularrak erregulatzeko. Proteina kinasek katalizatzen dute proteinen fosforilazioa, eta fosfatasek desfosforilazioa.^[3]

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2020/6/11 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Imarru. Metabolismoa (I). zientziajoleak.pbworks.com (Noiz kontsultatua: 2020ko ekainak 11).
↑ ^a ^b Osinalde, Nerea. Adenosina trifosfato. ZTH zientzia eta teknologiaren hiztegi entziklopedikoa, CC BY-SA 4.0, zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2020ko ekainak 12).
↑ 1992ko Nobel sariak. Elhuyar aldizkaria, 66. zenbakia, 1992ko abenduak 1, aldizkaria.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2020ko ekainak 12).

Kanpo estekak

Datuak: Q242736
Multimedia: Phosphorylation / Q242736

[1] Imarru. Metabolismoa (I). zientziajoleak.pbworks.com (Noiz kontsultatua: 2020ko ekainak 11).

[zth-2] Osinalde, Nerea. Adenosina trifosfato. ZTH zientzia eta teknologiaren hiztegi entziklopedikoa, CC BY-SA 4.0, zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2020ko ekainak 12).

[3] 1992ko Nobel sariak. Elhuyar aldizkaria, 66. zenbakia, 1992ko abenduak 1, aldizkaria.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2020ko ekainak 12).

[1]

[2]

[3]