Foliazio (geologia)

Arroka batean agertzen diren gainazal planarren multzoa, euren artean paraleloak direnak, deformazio prozesu baten ondorioz sortutakoak.

Filita arroka metamorfikoak foliazio estua du

Hauek bereiz daitezke:

Foliazio primarioa: prozesu sedimentario eta igneoetan sortutakoa (estratifikazioa, adibidez).
Foliazio sekundarioa: deformazio-prozesu batek eratutakoa.

Deformazioak aldaketak sor ditzake arroka baten egituran, tamainan eta konposizioan, anisotropia planarra eratuz; foliazioa.

Foliazioa izan daiteke:

Sarkorra: foliazioak arroka osoan zehar eragina duenean.
Ez-sarkorra: foliazioak ez duenean eragina arroka osoan zehar.

Sarkortasuna ikuspuntuaren araberakoa da.

Foliazioaren garrantzia

Deformazio- eta metamorfismo-gradu zehatz batetik aurrera egitura arrunta da.
Gainera deformazio-prozesu bakoitzarekin foliazio-mota bat garatu daiteke eta honela historia geologikoa berreraiki.
Foliazioak tolesekin erlazio genetiko eta geometriko zehatza du, egitura nagusiak berreraikitzeko baliagarriena dena.
Definitzen duen anisotropiak arrokaren jokaera mekanikoa aldarazten du; foliazioa agertzean arrokaren jokaera aldatzen baita.

Gradu metamorfiko eta deformazio batetik aurrera arroketan ager daitekeen egitura nonahikoa da.
Foliazio hitzak edozein egitura planar, baldintza ezberdinetan eratutakoak (presio, tenperatura, elementu hegazkorren agerpena, etab.) definitzen du. Baita litologiaren araberakoa da.
Sarritan arroka batek jasaten duen deformazio-prozesu bakoitzeko, foliazio bat eratzen da. S₁, S₂, S₃… (S₀ estratifikazioari dagokio) terminoak erabiltzen dira arroka batek dituen foliazioak adierazteko, deformazio-prozesu ezberdinetan eratutakoak. Honek arroka batek izan duen eboluzioa ikertzea ahalbidetzen du (P-T baldintzak...).

Foliazioak aurkezten du:
- Erlazioa genetiko eta geometrikoa tolesekin.

Foliazio motak

Deformazioaren presio eta tenperatura baldintzen arabera, hiru foliazio mota bereizten dira: cleavagea, eskistositatea eta gneis banda-egitura. Baita faktore batzuk ere baldintzatu dezakete foliazio mota bat edo bestea garatzeko orduan: litologia, mineralogia,etab.

Cleavagea

Gradu metamorfiko baxua (<350 °C). Garatutako planoen bidez apurtzeko erraztasuna.

Motak:

Arbel-cleavagea
- Pikor fineko arroketan garatutako foliazioa sarkorra da.
- Tamaina txikiko mineralak, agregatuak eta objetu deformatuak agertzen dira.
- Cleavage planoa zapaltze-planoa da.
- Cleavage-planoa eta konpresio maximoko norabidea elkarrekiko perpendikularrak dira.
- Laburtzea %30-koa da.
Haustura-cleavagea
- Tenperatura baxua denean, deformazio hauskorra da.
- Planoarte txikiko hausturak agertzen dira: mikrofailak, mikrolitoak.
- Tentsio- edo konpresio-hausturak agertzen dira.
- Arroka konpetenteetan ematen da (hareharriak, kareharriak...).
- Foliazio ez-sarkorra da.
Krenulazio-cleavagea
Krenulazio-cleavagea
- Deformazio-moldakorra ematen da.
- Xaflak dituen hasierako egitura bat tolesten denean.
- Deformazioa altua bada konponenteen migrazioa ematen da:
- Mikak alpe luzeetan agertzen dira toles asimetrikoetan eta simetrikoetan, bi alpeetan ikusiko dira.
- Kuartzo eta kaltzita alpe motzean agertzen dira asimetrikoetan eta gontz-zonan simetrikoetan.
- Foliazio ez sarkorra da.
Disoluzio-cleavagea
- Gradu baxuko arroketan ematen da.
- Presio-disoluzio prozesua gertatzen da; elementuak migratzen dira.
- Egitura banda konposizional berria.
- Konpresio-zonetan disoluzioa gertatzen da.
- Tentsio-zonetan metaketa gertatzen da.
- Foliazio es-sarkorra da.

Eskistositatea

Gradu metamorfiko altuagoa da (goi edo ertaina: eskistoak...).
Metamorfismoak mineral berrien hazkundea eragiten du; mineral hauek begi bistaz ikusi daitezke.
Foliazio sarkorra da.

Gneis banda-egitura

Hiru motetatik gradu metamorfikorik altuena da.
Konposizio ezberdinetako geruzak txandakatzen dira:
- Geruza leukokratikoa, geruza argiak (kuartzo, feldespato eta moskovita).
- Geruza melanokratikoa, geruza ilunak (biotita eta anfibola).

Tolesen eta foliazioaren arteko erlazioa

Foliazioa tolestura ondoren garatzen bada:

Tolesak deformatuak egongo dira.
Deformazioa oso altua bada, tolesak isolatuak gera daitezke (sustrai gabeko edo toles intrafoliarrak).

Tolestura foliazioaren ondoren garatzen bada:

Foliazioa tolestuta egongo da.

Ohiko kasuan, tolestura eta foliazioa aldi berean ematen dira. Honela:

Teorikoki tolesaren plano-axialarekiko paraleloa izango da foliazioa. Egiatan, litologia txandaketengaitik, foliazioaren errefrakzioa gertatzen da.
- Kono konbergentea: material konpetentea, foliazioa gunerantz.
- Kono dibergentea: material inkonpentea eta foliazioa gunetik dibergentea.
Tolesen berreraikitzea: geruzapenaren eta foliazioaren arteko erlazio geometrikoak, tolesen geometria berreraikitzen laguntzen digu.
- Alpe normalan foliazioaren okerdura geruzapenaren okerdura baino handiagoa da.
- Alpe alderanztuan foliazioaren okerdura geruzpenanaren okerdura baino txikiagoa da.

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Datuak: Q525802