Perloi beltz
Perloi beltza (Eutrigla gurnardus)[1] Triglidae familiako ur gaziko arraina da, ipar-ekialdeko Ozeano Atlantikoan, Mediterraneo itsasoan eta Itsaso Beltzan bizi dena[2]. Generoan monotipikoa da.
| Perloi beltz | |
|---|---|
 | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Animalia |
| Filuma | Chordata |
| Klasea | Actinopteri |
| Ordena | Scorpaeniformes |
| Familia | Triglidae |
| Generoa | Eutrigla |
| Espeziea | Eutrigla gurnardus Linnaeus, 1758 |
Taxonomia
aldatuLineok deskribatu zuen lehenengoz 1758. urtean Systema Naturae liburuaren 10. edizioan. Trigla gurnardus izena eman zion[3]. 1938. urtean Alec Fraser-Brunner iktiologo britainiarrak genero propioa sortu zion, Eutriglia (benetako Triglia), ezkata handituak, hezurtsuak eta girrak ditu albo-lerroan. Perloi beltza genero honetako espezie monotipikoa da orain[4].
Euskal izendegia
aldatuPerloi beltza izendatzeko izen asko daude Euskal Herrian:[5]
| Izena | Erabilera-eremua (udalerria) |
|---|---|
| arrainbaltz | Bizkaia |
| berloi beltza | Donostia |
| kukutz-baltz | Bermeo, Mundaka |
| perla | Bilbo |
| perloi baltz | Bermeo, Mundaka, Ondarroa |
| perloi gorri |
Deskribapena
aldatu
Buru handia duen arraina da, muturra gorantz begira duena[6]. Gorputzez 40-60 cm luze da. Jaso den perloi handienak 956 gramo pisatu zituen[7]. Albo lerroan dituen ezkatak gainerako gorputzeko ezkatak baino handiagoak dira. 72-77 ezkata dira, ertza horzkatua dutenak eta erdialdean arantza bat[8]. Bularraldean ez du ezkatarik eta sabelaldea erdi estalita du ezkataz. Kolore desberdinak izan ditzake, grisa, gris gorrixka edo marroi grisaxka da izan ohi da. Gorputzaren goiko aldean tanta zurixkak ere izaten ditu. Sabelaldea argia du, krema kolorekoa[7].
Buruaren ertzean hegats laburrak baina zabalak ditu. Bizkarraldekoak 8-9 arantza ditu[8] eta marka beltz bat du[7]. Bizkarraldean bigarren hegats bat ere badu 18-19 erradio bigun dituena[8].
Banaketa
aldatuOzeano Atlantikoaren ipar ekialdean bizi da, Islandiatik Marokora bitartean, Mediterraneo itsaso guztian eta Itsaso Beltzean bizi da[7].
Azpi hondartsuetan ibiltzen da, 140 metro arteko sakoneran. Joniar itsasoan 340 metrotako sakoneran ere aurkitu izan da[7].
Biologia
aldatu
Krustazeo txikiez elikatzen da, ganbak eta kostaldeko karramarroak batez ere. Arrainak ere jaten ditu, gobioak, arrain zapalak, sardinzar gazteak eta aingirak[7].
Otsailean izaten du errunaldia[5]. Perloi gazteak pelagikoak izaten dira 3 cm luzera hartzen duten arte. Ondoren itsas hondora jaitsi eta kostaldera inguratzen dira[7].
Gastronomia
aldatuPerloi beltzak merkatal garrantzia handia du Asia aldean batez ere[9]. Txinak, Taiwanek eta Japoniak osatzen dute mundu mailako perloi beltz ekoizpen ia osoa. Txinak soilik mundu osoko %60a merkaturatzen du. Euskal Herrian ere jasotzen bada ere ez da bereziki preziatua.
Bitxikeria
aldatuPerloi beltzak soinuak ateratzen ditu, arrain gazteek helduek baino gehiago. Dirudienez elikagaiarekiko lehiaketarekin zerikusia dute soinu horiek[10]. Irlandan, esate baterako, kuku-arraina esaten zaio soinu horiek direla eta.
Erreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014-1-24 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ «perloi - OEH - Orotariko Euskal Hiztegia» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2024-01-05).
- ↑ De Gee, A. i A.H. Kikkert (1993). Analysis of the grey gurnard (Eutrigla gurnardus) samples collected during the 1991 International Stomach Sampling Project. ICES C.M. 1993/G:14. 25 p
- ↑ «CAS - Eschmeyer's Catalog of Fishes» researcharchive.calacademy.org (Noiz kontsultatua: 2024-01-05).
- ↑ (Ingelesez) «Order PERCIFORMES (part 12): Suborder TRIGLOIDEI: Families TRIGLIDAE and PERISTEDIIDAE» The ETYFish Project 2021-06-10 (Noiz kontsultatua: 2024-01-05).
- ↑ a b «perloi beltz» arrainak.eus (Noiz kontsultatua: 2024-01-05).
- ↑ «Eutrigla gurnardus - Marine Life Encyclopedia» www.habitas.org.uk (Noiz kontsultatua: 2024-01-05).
- ↑ a b c d e f g «Eutrigla gurnardus, Grey gurnard : fisheries» fishbase.mnhn.fr (Noiz kontsultatua: 2024-01-05).
- ↑ a b c (Gaztelaniaz) Valderrey, Juan Luis Menéndez. «Eutrigla gurnardus (Linnaeus, 1758)» Naturaleza y turismo (Noiz kontsultatua: 2024-01-05).
- ↑ «FAO Fisheries & Aquaculture» www.fao.org (Noiz kontsultatua: 2024-01-05).
- ↑ (Ingelesez) Amorim, M. Clara P.; Hawkins, Anthony D.. (2005-03). «Ontogeny of Acoustic and Feeding Behaviour in the Grey Gurnard, Eutrigla gurnardus» Ethology 111 (3): 255–269. doi:. ISSN 0179-1613. (Noiz kontsultatua: 2024-01-05).
Datuak: Q1107181
Multimedia: Eutrigla gurnardus / Q1107181
Espezieak: Eutrigla gurnardus