Informadiko
Informadiko aŭ informatiko aŭ komputoscienco aŭ informaj teĥnologioj estas la “scienco pri la kolektado, taksado, organizado kaj diskonigo de informoj, ofte helpe de komputiloj.“[1] Historie informadiko evoluis unuflanke el matematiko kiel formala scienco, kaj aliflanke kiel inĝenierarto pro la praktika bezono de rapidaj kaj aŭtomataj kalkuladoj kaj datumprilaborado.
Historio
[redakti | redakti fonton]Dum jarmiloj, homoj kreis kaj uzis ilojn por faciligi kalkuladojn (abako, glitkalkulilo ...). Por realigi kompleksajn kalkulojn, ili ankaŭ evoluigis algoritmojn. Inter la plej malnovaj algoritmoj troviĝas la tabloj de la tempo de Hamurabi (ĉirkaŭ -1750).
Kalkuliloj konstante evoluis ekde antikvaj tempoj, sed ili ne permesis procezi algoritmojn. Daŭre necesis, ke homo ekzekutu la sekvencojn de la algoritmo, ankaŭ se kun helpo de la kalkulilo. En 1642, Blaise Pascal konstruis kalkulmaŝinon (Pascalina), kiu kapablis adicii kaj subtrahi. Kelkaj jaroj poste Leibniz prezentis kalkulmaŝinon kiu ekzekutis ĉiujn kvar bazajn aritmetikajn operaciojn.
Leibniz okupiĝis ankaŭ pri duuma kodo, kiu kune kun la bulea algebro, estas la plej gravaj matematikaj bazoj de informadiko. La difino de la koncepto de programado, montrita unue de Joseph Marie Jacquard en siaj duon-aŭtomataj teksmaŝinoj kun trukartoj, sekvita de George Boole kaj Ada Lovelace en terminoj de teorio de programado de matematikaj operacioj, formis la bazon por aŭtomate kunĉeni elementajn operaciojn.
En 1937 Alan Turing publikigis sian verkon On Computable Numbers with an application to the Entscheidungsproblem[2], en kiu li prezentis la tiel nomatan Turing maŝinon, matematika modelo de maŝino, kiu ĝis nun estas baza por la teorio de informadiko.
Teknikoj
[redakti | redakti fonton]Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ PIV Plena ilustrita vortaro 2002
- ↑ A.M. Turing. "On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem (Pri komputeblaj nombroj)", paĝoj p. 230–65. (angle)
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Kurso pri filozofio kaj historio de informadiko de prof. Federico Gobbo
- Inform-serĉado Terminareto de informserĉo - Agoj kaj metodoj por serĉi informojn tra dokumentoj aŭ datumbazoj. Kompilata fare de Ĵ. Vaŝe
- Informadiko kaj radioelektroniko - studenta verko en studopedia.ru En Esperanto kaj rusa
- Leksikono de kvantika informadiko - leksikono, nocioj, konceptoj, algoritmoj, programo, ktp - de Christian Rivière (la 15-an de marto 2020-a)
- Komputeko de Yves Nevelsteen - plurlingva prikomputila terminokolekto -- sekurkopio
- Komputila terminaro en Vikilibroj
- PIV-revizio pri komputiko Komputilaj esprimoj en PIV2 (Edmund GRIMLEY EVANS) --- [en STEB]
- Komputada Leksikono de Sergej Pokrovskij 2006
- Komputila kaj teknika vortaro – 13.000 esprimoj – Esperanta - pola - angla de Jerzy Walaszek -- [en STEB]
- Vortaro por tradukado de komputilaj programoj Angla–Esperanto sekurkopio
- Simplaj Klarigoj de Kelkaj Interretaj Terminoj Interretaj terminoj + mallongaj klarigoj --- [en STEB]
- Terminareto de dokumentkomputiko en Vikilibroj, Dokumento-komputiko - Kreado, klasigado, konservado, kunredaktado kaj dissendado de dokumentoj. Kompilata fare de Ĵ. Vaŝe
- Terminareto de informserĉo Inform-serĉado - Agoj kaj metodoj por serĉi informojn tra dokumentoj aŭ datumbazoj. Kompilata fare de Ĵ. Vaŝe
