Onubo

Ĝemelurboj
	Hustono ; Faro ; Kadizo vd

Onubo
urbo
municipo en Hispanio vd
Flago	Blazono
Administrado
Lando	Hispanio
Regiono	Andaluzio
Provinco	Onubo
Komarko	Urba komarko de Onubo
Ĝemelurboj
	Hustono ; Faro ; Kadizo vd
Poŝtkodo	21001 y otros
Retpaĝaro	www.huelva.es
Politiko
Urbestro	Pedro Rodríguez González (PP)
Demografio
Loĝantaro	148 806 (2009)
Loĝdenso	998,7 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	37° 15′ N, 6° 57′ U (mapo)37.25-6.95Koordinatoj: 37° 15′ N, 6° 57′ U (mapo) [+]
Alto	54 m [+]
Areo	149 km² (14 900 ha)
Horzono	UTC+01:00 [+]
	Onubo (Provinco Onubo)
	Situo de Onubo
	Onubo (Hispanio)
	Situo de Onubo
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Huelva [+]
	v • d • r

Onubo (hispane Huelva prononcu Ŭelba) estas urbo en la regiono Andaluzio en Hispanio. Oni uzas la esperantigon Onubo^[1], laŭ la malnova latina nomo Onuba. Ĝi estas ĉefurbo de samnoma provinco ekde 1833 kun oficiala kategorio de urbo ekde 1876.

Loko de la provinco de Onubo en Hispanio

Onubo lokiĝas sudokcidente de Ibera Duoninsulo, ĉe marenfluo de riveroj Tinto kaj Odiel.

Ĝia loĝantaro estas 148 806 personoj (2009).

Denove dum la 20a jarcento la urbo estis ligata ekonomie al la industrio pri kemiaĵoj (kemia industrio, petrolrafinejo, metalurgio de kupro, celulozo kaj termaj centraloj) kiu, laŭ kelkaj opinioj favoris la ekonomian disvolvigon de la urbo kaj laŭ aliaj estas ekzemplo de la media damaĝo provokita de la koncentro de tiaj industrioj. Ankaŭ la triaranga sektoro kaj tiu de fiŝkaptado estas konsiderinde gravaj en la urbo. Pro ties atlantika situo ĝi posedas gravan fiŝkaptan ŝiparon frostigan de la lando.

Geografio

Koordinatoj: 37° 16′ N, 6° 57′ U (mapo)37.266666666667-6.95

Situo

Onubo troviĝas en malgranda duoninsulo ĉe la marenfluo de la riveroj Tinto kaj Odiel, ĉe ebenaĵo apartenanta al la Baseno de la rivero Guadiana. Ĝi situas proksima de tiu, el kiu marenfluo separiĝas per rio kaj kelkaj insuloj. La du riveroj koincidas en la loko konata kiel Punta del Sebo (aŭ Duoninsulo de Huelva aŭ Anicoba). La mezaveraĝa altitudo varias el nulo (marnivelo) al 54 m super marnivelo.

Ties limoj estas la jenaj:

Nordokcidene: San Bartolomé de la Torre	Norde: Gibraleón	Nordoriente: San Juan del Puerto
Okcidente: Aljaraque kaj Rivero Odiel		Oriente: Moguer, Palos de la Frontera kaj Rivero Tinto
Sudokcidente El Rompido de Cartaya kaj Atlantika Oceano	Sude: Punta Umbría kaj Atlantika Oceano	Sudoriente: Palos de la Frontera kaj Atlantika Oceano

La Punta del Sebo jardekoj antaŭ la instalado de la kemia industrio en Onubo. Dum jaroj estis renkontiĝejo de la onubanoj kiuj ĝuis el «la plaĝo de Onubo». Jam ne plu.

La ebenaĵo kie situas Onubo enhavas marmarĉojn, sablejojn, lagunojn ktp. La grunda materialo estas ĉefe el argiloj. Temas pri sedimentoj el la riveroj Tinto kaj Odiel. La rivero Tinto estas "morta" rivero, ĉar pro la enhavo de metaloj neniu viva estaĵo estas en ĝi ĝis la alveno ĉe Onubo, kie la alfluo de mara akvo ŝanĝas la situacion. Sude estas marmarĉoj, la Rio de Onubo kaj la diversaj insuloj Saltés, Enmedio, Bacuta, Burro ktp kiuj formas gravan naturan lokon. La urbo sidas sur tereno de argilaj montetoj.

Klimato

Pro sia situo en la onuba marbordo la klimato de la urbo estas de tipo mediteranea (de transiro inter subtropika kaj moderklimata) kun atlantika influo. La temperaturoj estas de tipo mara, kun jara averaĝo de 17,7 °C kio faras de tiu urbo unu el la plej varmaj de Eŭropo kaj ĝi ricevas 2.984 horojn de suno jare.^[2] En 2007, Onubo estis la plej suna urbo de Hispanio, kun 3.120 sunhoroj, laŭ informoj de la Instituto Nacional de Estadística. La plej varma monato estas julio, kiam oni superas la 40 °C ofte. La plej malvarma monato estas januaro, kiam minimumoj ĉirkaŭas la 6 °C kaj la maksimumaj la 16 °C.

**Klimatologio en Onubo**^[3]
1971-2000	Jan	Feb	Mar	Apr	Maj	Jun	Jul	Aŭg	Sep	Okt	Nov	Dec	AVERAĜE
Mezaveraĝa temperaturo ( °C)	11,4	12,7	14,6	16,0	18,8	22,2	25,4	25,5	23,5	19,4	15,3	12,6	18,1
Mezaveraĝa maksimuma temperaturo tage ( °C)	16,3	17,6	20,3	21,4	24,1	27,8	31,6	31,8	29,3	24,7	20,2	17,0	23,5
Mezaveraĝa minimuma temperaturo tage ( °C)	6,6	7,7	9,0	10,7	13,4	16,6	19,2	19,3	17,7	14,2	10,4	8,1	12,7
Precipitaĵoj averaĝe (mm)	73	43	36	46	30	9	3	4	21	56	74	95	490

Ekstrema klimato

La Ŝtata Agentejo de Meteorologio (AEMET) registris en Onubo (urbodomo) la jenajn ekstremaĵojn (el 1984 al 2009):

**Ekstrema klimato**^[4]
Koncepto	Valoro	Dato
Maksimuma precipitaĵo en unu tago (l/m2)	160.0 l/m2	26a de oktobro de 1997
Maksimuma absoluta temperaturo ( °C)	43,8 °C	25a de julio de 2004
Minimuma absoluta temperaturo ( °C)	−3,2 °C	28a de januaro de 2005

Historio de Onubo

La urbo estis renkontiĝejo de diversaj kulturoj kaj civilizoj. En 2006 oni trovis restaĵojn datitajn inter 3000 kaj 2500 a.K., tre antaŭaj al Tartezo.^[5] La trovo de du cilindraj ujoj enhavantaj ĉirkaŭ tridekon de pecoj de prahistoriaj diaĵoj, plej granda konata ĝis tiam, lokigus en Onubo «la konstantan setlejon plej antikvan de Iberio».^[6]^[7] Spite ĉio tio la historiistoj koincidas je montro de la jaron 1000 a.K. kiel tiu de la fondo de la urba setlejo fare de fenicoj con el nombre de Onoba ("Onos Baal" signifas Dian Fortejon), proksime de tarteza loko.

Ĝi estis tre fama de la antikveco, ĉar en tiu ĉirkaŭaĵo troviĝas la tre riĉaj Minoj de Riotinto.

La zono havis historian gravecon ankaŭ ĉar de Palos de la Frontera (urbo apud Onubo) eliris la unuaj ŝipoj kiujn el Eŭropo trovis Amerikon, gvidataj de Kristoforo Kolumbo.

En la 19a jarcento pro la aĉeto de la minoj de kupro de la nordo de la provinco okazas grava industriigo kaj kresko en la urbo kiu ĝuis de alta ankaŭ populacia kaj industria kresko. Denove dum la 20a jarcento la urbo estis ligata ekonomie al la industrio pri kemiaĵoj (kemia industrio, petrolrafinejo, metalurgio de kupro, celulozo kaj termaj centraloj) kiu, laŭ kelkaj opinioj favoris la ekonomian disvolvigon de la urbo kaj laŭ aliaj estas ekzemplo de la media damaĝo provokita de la koncentro de tiaj industrioj. Ankaŭ la triaranga sektoro kaj tiu de fiŝkaptado estas konsiderinde gravaj en la urbo. Pro ties atlantika situo ĝi posedas gravan fiŝkaptan ŝiparon frostigan de la lando.