Hermann von Helmholtz

Membrecoj
Membrecoj	Usona Nacia Akademio de Sciencoj (Foreign Associate of the National Academy of Sciences (en) ) (1883–); Reĝa Societo de Sciencoj en Upsalo (1872–); Accademia delle Scienze di Torino (1870–); Reĝa Muzika Akademio (1870–); Amerika Filozofia Societo ; Akademio Nacia de Scienco de la Kvardeko ; Akademio Reĝa de Medicino de Belgio ; Akademio Nacia de Medicino ; Reĝa Societo de Edinburgo ; Reĝa Nederlanda Akademio de Artoj kaj Sciencoj ; Rusia Akademio de Sciencoj ; Societo de Poznań de la Amikoj de Lernado ; Peterburga Akademio pri Sciencoj ; Reĝa Sveda Akademio de Sciencoj ; Prusa Akademio de Sciencoj ; Bavaria Akademio de la Scienco ; Hungara Scienca Akademio ; Nacia Akademio de la Linkoj ; Usona Akademio de Artoj kaj Sciencoj ; Royal Physiographic Society in Lund (en) ; Reĝa Societo de Londono vd

Honorigoj
Honorigoj	(1888) Albert-medalo; (1881) Faraday Lectureship Prize (en) ; (1873) Medalo Copley; (1868) Matteucci-medalo; (1866) Maksimiliano-Ordeno; (1864) Croonian Medal and Lecture (en) ; (24-a de majo 1860) eksterlanda ano de la Reĝa Societo; Pro la Merito pri la Sciencoj kaj Artoj ; vd

**Hermann von Helmholtz**
Hermann von Helmholtz
Persona informo
	Hermann Ludwig Ferdinand von Helmholtz
Naskonomo	Hermann Ludwig Ferdinand Helmholtz
Naskiĝo	31-an de aŭgusto 1821; en Potsdam
Morto	8-an de septembro 1894 (73-jaraĝa); en Charlottenburg
Tombo	Friedhof Wannsee, Lindenstraße (en) vd
Lingvoj	germana vd
Ŝtataneco	Reĝlando Prusio ; Germana Regno vd
Alma mater	Hermann-von-Helmholtz-Gymnasium (en) ; Frederiko-Vilhelmo-Universitato en Berlino ; Pépinière (en) vd
Memorigilo
Familio
Edz(in)o	Anna von Helmholtz (1861–); Olga von Helmholtz (en) (1849–1859) vd
Infanoj	Richard von Helmholtz; ( ); Robert von Helmholtz (en) ; ( Anna von Helmholtz); Ellen von Siemens-Helmholtz (en) ; ( Anna von Helmholtz); Friedrich Julius von Helmholtz (en) ; ( Anna von Helmholtz) vd
Profesio
Okupo	fizikisto ; filozofo ; biofizikisto ; anatomo ; natursciencisto ; armea kuracisto ; fiziologo ; universitata instruisto ; okulkuracisto ; psikologo ; muzikologo ; muzika teoriisto ; patologo vd
Laborkampo	Fiziko, medicino, fiziologio kaj psikologio vd
Aktiva en	Bonno • Heidelberg • Kenigsbergo • Berlino vd
Doktoreca konsilisto	Johannes Peter Müller vd
Verkado
Verkoj	konservado de energio vd
Honorigoj
Honorigoj	(1888) Albert-medalo; (1881) Faraday Lectureship Prize (en) ; (1873) Medalo Copley; (1868) Matteucci-medalo; (1866) Maksimiliano-Ordeno; (1864) Croonian Medal and Lecture (en) ; (24-a de majo 1860) eksterlanda ano de la Reĝa Societo; Pro la Merito pri la Sciencoj kaj Artoj ; vd
Membrecoj
Membrecoj	Usona Nacia Akademio de Sciencoj (Foreign Associate of the National Academy of Sciences (en) ) (1883–); Reĝa Societo de Sciencoj en Upsalo (1872–); Accademia delle Scienze di Torino (1870–); Reĝa Muzika Akademio (1870–); Amerika Filozofia Societo ; Akademio Nacia de Scienco de la Kvardeko ; Akademio Reĝa de Medicino de Belgio ; Akademio Nacia de Medicino ; Reĝa Societo de Edinburgo ; Reĝa Nederlanda Akademio de Artoj kaj Sciencoj ; Rusia Akademio de Sciencoj ; Societo de Poznań de la Amikoj de Lernado ; Peterburga Akademio pri Sciencoj ; Reĝa Sveda Akademio de Sciencoj ; Prusa Akademio de Sciencoj ; Bavaria Akademio de la Scienco ; Hungara Scienca Akademio ; Nacia Akademio de la Linkoj ; Usona Akademio de Artoj kaj Sciencoj ; Royal Physiographic Society in Lund (en) ; Reĝa Societo de Londono vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
	v • d • r

Hermann Ludwig Ferdinand von HELMHOLTZ [HELMholc] (naskiĝis la 31-an de aŭgusto 1821 en Potsdam; mortis la 8-an de septembro 1894 en Charlottenburg, nuntempe urboparto de Berlino) estis germana fiziologo kaj fizikisto. Unu lia instruisto estis Johannes Peter Müller.

Hermann von Helmholtz (Portreto de Ludwig Knaus, 1881)

Statuo de Helmholtz antaŭ la Humboldt-Universitato en Berlino

Juneco kaj studoj

Helmholtz estis unua filo de lernejestro Ferdinand Helmholtz, studanto de klasikaj filologio kaj filozofio kaj intima amiko de Immanuel Hermann Fichte, filo de Johann Gottlieb Fichte. Tiu rilato sendube influis Helmholtz-on, kiu provis transformi la teoriojn de Fichte kaj Kantio al empiriaj kampoj, ekzemple psikologio.

Jam kiel junulo Helmholtz interesiĝis pri fiziko. Lia patro tamen deziris, ke li studu medicinon, ĉar ekzistis subteno por studentoj de medicino. Li do en 1838 ekstudis ĉe la Reĝa Medicina-Kirurga Instituto en Berlino, nun parto de Humboldt-Universitato. Tiu studo devigis al posta ok-jara arme-servado, kiun Helmholtz komencis en 1843; sed rekomendo de Alexander von Humboldt antaŭtempe liberigis lin.

Profesoro en Königsberg, Bonn kaj Heidelberg

Instruante anatomion ĉe la berlina Akademio de Artoj (anatomio estis grava fako por desegnantoj de homaj korpoj) li en 1849 estis vokita kiel profesoro de fiziologio kaj patologio al Königsberg (nun Kaliningrad).

En 1855 li ricevis katedron pri anatomio kaj fiziologio en Bonn, en 1858 katedron pri fiziologio en Heidelberg.

"Konservo de energio" kaj "oftalmoskopo"

En 1847 li verkis sian unuan gravan scienca laboraĵon, kiu temis pri la konservo de energio kaj baziĝis sur liaj medicinaj studoj kaj filozofiaj scioj. Li malkovris la principon de energiokonservo studante la metabolon de muskoloj. Li provis pruvi, ke dum muskola movo ne perdiĝas energio, kvankam tio signifis, ke ne ekzistas "vitalaj fortoj", kiuj movas muskolon. Tio estis refuto de la hipoteza tradicio de la naturfilozofio, kiu tiutempe estis domina paradigmo de la fiziologio.

En 1851 Helmholtz inventis la okulspegulon (oftalmoskopo), uzeblan por rigardi la fonon de okulo, kiu de tiu tempo estas uzata por esplori homajn okulojn.

Manlibro de fiziologia optiko

Tiutempe liaj interesoj koncentriĝis pli kaj pli pri la fiziologio de la sensoj. Li faris sian centran publikaĵon per "Manlibro de fiziologia optiko" (Handbuch der Physiologischen Optik), kiu dum la dua duono de la 19-a jarcento estis la fundamenta referenc-libro sur tiu kampo. Ĝi metis la bazon al empiriaj teorioj pri spaca kaj kolora vido.

Dum pluraj jardekoj Helmholtz laboris pri novaj eldonoj de la manlibro. La intereson pri lia laboro altigis disputo kun Ewald Hering, kiu defendis pri la menciitaj teorioj kontraŭajn opiniojn; tiu disputo dum la dua duono de la 19-a jarcento dividis la sciencan disciplinon. En 1863 Helmholtz publikigis libron kun la titolo Pri la sencaco de tono kiel fiziologia bazo por la teorio de la muziko, en kiu li denove demonstris sian intereson pri la fiziko de percepto. Tiu libro influis la muzik-sciencon de la 20-a jarcento.

La sensa fiziologio de Helmholtz estis la bazo de la laboro de Wilhelm Wundt, disĉiplo lia, konsiderata kiel unu el la fondintoj de la eksperimenta psikologio. Pli eksplicite ol Helmholtz li priskribis siajn esplorojn kiel specon de empiria filozofio kaj kiel studon de la menso kiel apartaĵo. Helmholtz mem en sia lasta refuto de la tradicio de la hipotezanta naturfilozofio de la komenco de la 19-a jarcento emfazis la gravecon de materiismo, koncentriĝante pri la unueco de korpo kaj menso.

Berlino

En 1871 Helmholtz translokiĝis de Bonn al Berlino por transpreni la postenon de profesoro pri fiziko, interesiĝante pri elektromagnetismo. Kvankam li mem ne grave kontribuis al tiu temo, lia disĉiplo Heinrich Rudolf Hertz famiĝis kiel unua demonstranto de elektromagneta radiado. Helmholtz ankoraŭ verkis pri multaj temoj, de la aĝo de Tero ĝis la origino de la planeda sistemo.

Pro lia intereso pri la sciencaj bazoj de sensado kaj perceptado eblas konsideri lin kiel pioniron de Cibernetiko.

Eksteraj ligiloj

Hermann von Helmholtz en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Hermann von Helmholtz en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Wolfgang U. Eckart Arkivigite je 2005-03-06 per la retarkivo Wayback Machine: Von der physikalischen Physiologie zur mathematischen Physik. (Hermann von Helmholtz' Tätigkeit in Heidelberg zwischen 1858 und 1871)
Sur la Konservado de Forto
http://www.psych.upenn.edu/backuslab/helmholtz/index.html
Der Universalgelehrte mit Sinn für die Praxis Arkivigite je 2005-11-19 per la retarkivo Wayback Machine

Bibliotekoj