Feromagneta substanco

Feromagnetoj estas substancoj, en kiuj je temperaturoj malpli altaj ol difinita krita valoro (t.n. Curie-temperaturo) ekzistas ordigitaj magnetaj momantoj de atomoj kaj jonoj (en nemetalaj kristaloj) aŭ de komunaj elektronoj (en metaloj).

Ecoj

Ordiĝo de domajnoj en feromagneta substanco dum pligrandiĝo de magneta kampo

Ciklo de histerezo; la blua kurbo estas la kurbo de unua magnetigo;
B_R estas la restanta indukto,
H_C estas la koercitiva kampo,
H_S estas la satura kampo.

Feromagnetoj emas movi en pli fortan magnetan kampon.
Valoro de magneta impresemeco^[1]. por feromagnetoj estas pozitiva kaj pli granda ol unu.
Je temperaturoj malpli grandaj ol temperaturo de Curie feromagnetoj havas daŭran magnetecon eĉ en manko de magneta kampo (komparu al diamagnetoj aŭ paramagnetoj).

Ekzemploj de feromagnetoj

El ĉiuj kemiaj elementoj feromagnetaj estas nur fero, kobalto kaj nikelo (3d-metaloj) kaj kelkaj raraj teroj: gadolinio, terbio, disprozio, holmio kaj erbio.

Tabelo 1. Feromagnetaj elementoj

Metaloj	T_c (K)	J_s0 (Gs)
Fe	1043	1735,2
Co	1403	1445
Ni	631	508,8
Gd	289	1980

Metaloj	T_c (K)	J_s0 (Gs)
Tb	223	2713
Dy	87	1991,8
Ho	20	3054,6
Er	19,6	1872,6

J_s0 magnetigo de unuo de volumeno je absoluta nulo de temperaturo (t.n. por daŭra magnetiĝo).
T_c valoro de Curie-temperaturo por tiu materialo.

Alojoj, kiuj konsistas aŭ enhavas tiujn elementojn ankaŭ ofte estas feromagnetaj^[2]. Ankaŭ ekzistas feromagnetaj alojoj de elementoj, kiuj per si mem estas neferomagnetaj. Ekzemplo de tiuj estas alojoj de kromo kaj mangano kun aliaj metaloj (t.n. alojoj de Heusler):

Cu₂MnAl, Cu₂MnIn, Cu₂MnSn,
Ni₂MnAl, Ni₂MnIn, Ni₂MnSn, Ni₂MnSb
Co₂MnAl, Co₂MnSi, Co₂MnGa, Co₂MnGe
Pd₂MnAl, Pd₂MnIn, Pd₂MnSn, Pd₂MnSb

Krome, feromagnetajn ecojn havas kelkaj aliaj ekzotikaj alojoj kiel ZrZn₂ kaj Zr_xM_1-xZn₂ (kie М estas Ti, Y, Nb aŭ Hf), Au₄V, Sc₃In kaj kelkaj alojoj de aktinoidoj (ekz. UH₃).

Tabelo 2. Feromagnetaj alojoj

Alojo	T_c (K)	Alojo	T_c (K)
Fe₃AI	743	TbN	43
Ni₃Mn	773	DyN	26
FePd₃	705	EuO	77
MnPt₃	350	MnB	578
CrPt₃	580	ZrZn₂	35
ZnCMn₃	353	Au₄V	42–43
AlCMn₃	275	Sc₃ln	5–6

Referencoj

↑ J.P. Baïlon, J.M. Dorlot (2000). Des matériaux (Materialoj) (france) p. 447-460, Magnetaj proprecoj de materialoj,versio : 3-a eldono.
↑ Georges Couderchon. Molaj magnetaj alojoj (france).

Vidu ankaŭ

Kategorio Feromagneta substanco en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Bibliotekoj

[1] J.P. Baïlon, J.M. Dorlot (2000). Des matériaux (Materialoj) (france) p. 447-460, Magnetaj proprecoj de materialoj,versio : 3-a eldono.

[2] Georges Couderchon. Molaj magnetaj alojoj (france).

[1]

[2]